Japonia - ogólne informacje, kultura, ciekawe miejsca.

Ukształtowanie, klimat, flora i fauna

Japonia to państwo położone na łańcuchu wysp u wschodnich wybrzeży Azji. Oblewają ją: od południowego zachodu Morze Wschodniochińskie, od zachodu Morze Japońskie, a od wschodu i południa Ocean Spokojny. Na północ od Japonii znajduje się Sachalin i Wyspy Kurylskie, o które toczy ona spór z Rosją, przez co formalnie nadal nie zakończyła II wojny światowej. Archipelag japoński składa się z czterech głównych wysp: Hokkaido, Honsiu, Sikoku i Kiusiu oraz kilku tysięcy innych, głównie niezamieszkanych wysp. Ich łączna powierzchnia wynosi ponad 370 tysięcy km². Japonia to kraj górzysty, około 90% powierzchni zajmują wyżyny i góry. Najwyższym szczytem jest nieczynny wulkan Fudżi. Wyspy Japońskie leżą na styku czterech płyt tektonicznych, dlatego kraj nawiedzają częste trzęsienia ziemi i wybuchy wulkanów. Rocznie rejestruje się tam od 1 do 3 tysięcy wstrząsów o różnym nasileniu. Ostatnie trzęsienie o sile 9 stopni w skali Richtera nastąpiło 11 marca na wschód od miasta Sendai. W jego wyniku zginęło 8000 ludzi, a 12000 jest wciąż uznawanych za zaginionych. Na terytorium Japonii, wchodzącym w skład Ognistego Pierścienia Pacyfiku znajduje się około 80 czynnych wulkanów, czyli ponad 10% wszystkich aktywnych wulkanów na Ziemi. Za sprawą wysokiej aktywności wulkanicznej, Japonia posiada bogate zasoby wód podziemnych, w większości termalnych, które zapoczątkowały powstanie wielu gorących źródeł zwanych onsenami. Wiele źródeł ma właściwości lecznicze, a gorąca woda pomaga się zrelaksować, dlatego buduje się na nich łaźnie oraz baseny
Do najdłuższych rzek Japonii zaliczają się Shinano, Tone i Ishikari. Cieki wodne ze względu na wiele progów rzecznych i zasobność w wodę są wykorzystywane do produkcji energii oraz nawadniania pól uprawnych. Mimo że są dość krótkie, to w ich dolnych biegach często zdarzają się katastrofalne w skutkach powodzie. Najwyższym japońskim wodospadem jest Hannoki, mierzy 349m, jednak najbardziej znany to wodospad Naczi w prefekturze Wakayama.
Japonia leży w zasięgu trzech stref klimatycznych: zwrotnikowej, podzwrotnikowej oraz umiarkowanej ciepłej. Poza tym wyspy obejmuje klimat monsunowy. Wyraźnie zaznaczają się cztery pory roku. Wzdłuż zachodniego wybrzeża w okresie zimowym występują bardzo intensywne i obfite opady śniegu. Symbolem nadejścia wiosny są kwitnące drzewa wiśni, śliw i czereśni. Po wiośnie następuje pora deszczowa zwana tsuyu. Od początku czerwca do połowy lipca deszcze padają niemal co drugi dzień. Lato charakteryzuje się wysokimi temperaturami i dużą wilgotnością powietrza. Jesienią Wyspy Japońskie nawiedzają tajfuny, a towarzyszące im obfite opady są przyczyną licznych powodzi i osuwisk.
Ponad 60% powierzchni Japonii pokrywają lasy, w tym lasy bambusowe dostarczające drewna oraz pożywienia. Ze względu na dużą rozciągłość południkową na jej obszarze można wyróżnić wilgotne lasy równikowe, wiecznie zielone lasy podzwrotnikowe, a także lasy mieszane. W lasach tych rosną buki, brzozy, dęby, magnolie oraz różne gatunki klonów. Zamieszkują je takie zwierzęta jak niedźwiedzie brunatne, łasice, dziki, zające, sarny, jelenie, bażanty, jastrzębie oraz żurawie. Do unikalnych gatunków japońskiej fauny należą salamandra olbrzymia, makak japoński, kot z Iriomote oraz zając amami.


Ustrój

Państwo Japonia jest monarchią konstytucyjną z cesarzem jako symbolem jedności państwa i wybieranym w wyborach powszechnych dwuizbowym parlamentem. Obecnie cesarzem jest Akihito, a na czele rządu stoi premier Naoto Kan.
Hymn Japonii zatytułowany Kimi-ga-yo, co znaczy „panowanie cesarza” jest najkrótszy, a także najstarszy na świecie, powstał na początku X wieku, jednak oficjalnie uznawany jest dopiero od 1999 roku. Polskie tłumaczenie brzmi: „Rządy cesarza niech trwają lat tysiące, aż ten żwir drobny mocą wieków w skałę się przemieni i mchem porośnie gęstym”. Flaga Japonii jest nazywana Hinomaru, czyli „Słoneczny krąg”.

Ludność, język, religia, festiwale i święta

Liczba ludności w Japonii wynosi 128 milionów osób, a średnia gęstość zaludnienia wynosząca 337 osób na km² należy do największych na świecie. Na nizinach nadbrzeżnych i w kotlinach śródgórskich zagęszczenie wzrasta do powyżej 1000 os./km².
Przeszło 2/3 Japończyków zamieszkuje Pas Taiheiyō, czyli największe na Ziemi megalopolis o długości około 1200 km. W Japonii znajduję się 45 miast liczących ponad 400 tysięcy mieszkańców. Najliczniejszym z nich jest Tokio, które jest też stolicą państwa. Japonia składa się z 47 prefektur, oprócz tego używa się także podziału na 8 regionów geograficznych.
Wyspiarskie położenie "Kraju Wschodzącego Słońca" sprawiło, że społeczeństwo jest jednolite pod względem narodowościowym, językowym, wyznaniowym i kulturowym. Około 98% mieszkańców to rdzenni Japończycy. Do najliczniejszych mniejszości narodowych zaliczają się: Koreańczycy, Chińczycy, Brazylijczycy i Filipińczycy. Prawie wszyscy posługują się językiem japońskim, który należy do najbardziej izolowanych języków świata, gdyż jest niepodobny do żadnego innego języka. Zapisuje się go jednocześnie trzema systemami pisma. Są to: znaki chińskie kandzi oraz dwa sylabariusze fonetyczne hiragana i katakana.
Religie wyznawane w Japonii to w większości religie politeistyczne. Chrześcijaństwo jest tam wciąż nieznane, wyznaje je zaledwie 1% społeczeństwa. Większość Japończyków praktykuje shintoizm oraz buddyzm podczas uroczystości rodzinnych. Głównym bóstwem shinto jest Amaterasu, bogini słońca. Jej najważniejszą świątynią jest Wielki Chram Ise. Chociaż bardzo niewielu Japończyków wierzy w bóstwa kami, to ze względu na tradycję w święto powitania Nowego Roku 70 milionów ludzi nawiedza sanktuaria. Buddyzm został sprowadzony do Japonii w połowie VI w. przez koreańskich misjonarzy i od tego czasu jego wpływy wciąż rosły, przez wiele lat był nawet religią państwową. Poza tymi dwiema religiami duży wpływ na kulturę wywarły nauki chińskiego mędrca Konfucjusza, nie mające charakteru religijnego. Konfucjanizm pochwala takie cnoty jak pokora, oszczędność, szczodrość, umiarkowanie, szacunek dla starszych i przestrzeganie tradycji. Od 1946 r. w Japonii jest zagwarantowana całkowita wolność wyznania, a w państwowych szkołach praktyki religijne są zakazane.
Niektóre z japońskich świąt i festiwali to: Święto Pełnoletności, czyli ukończenia 20 lat; Dzień Konstytucji, tak jak w Polsce obchodzony 3 maja; Dzień Szacunku dla Starszych; Urodziny Cesarza; Hanami, co dosłownie oznacza „oglądanie kwiatów”, podczas którego w parkach wielu ludzi podziwia kwitnące wiśnie oraz O-bon, czyli buddyjski odpowiednik Święta Zmarłych. Japończycy wierzą, że w okresie O-bon duchy ich przodków powracają na ziemię i trzeba im wskazać drogę z powrotem do ich krainy, dlatego zapalają wiele lampionów. W Dzień Chłopców świętowany 5 maja wywiesza się na balkonach proporczyki w kształcie karpia, które mają symbolizować determinację. Święto Dziewczynek ma miejsce 3 marca, inaczej jest zwane Świętem Lalek. Tradycyjnym przysmakiem na Dzień Chłopca lub Dziewczyny są ciastka mochi.

Gospodarka

Japonia jest krajem wysoko rozwiniętym, czołową potęgą gospodarczą świata. Jeszcze na początku XX wieku Japonia była krajem rolniczym ze słabo rozwiniętym przemysłem, ale po II wojnie światowej dzięki inwestycjom Amerykanów i staraniom Japończyków nastąpił szybki wzrost gospodarczy, który przyczynił się do powszechnego dobrobytu. Jednak w 1991 roku japoński rynek papierów wartościowych stracił połowę swojej wartości, a banki podniosły stopy procentowe. Przez całe lata 90. trwała recesja i dopiero teraz sytuacja ulega powolnej poprawie. Zadłużenie japońskiej gospodarki wynosi 212% PKB. Dominującą rolę w przemyśle Japonii odgrywa przemysł przetwórczy, ważny jest także przemysł wysokiej technologii. Produkcja jest w pełni zautomatyzowana i oparta na najnowszych rozwiązaniach technologicznych. Rolnictwo w Japonii jest bardzo wydajne i charakteryzuje się dużym zużyciem nawozów sztucznych oraz wysokim poziomem mechanizacji. Gospodarstwa zazwyczaj nie przekraczają 1 hektara wielkości. Rolnictwo nie pokrywa zapotrzebowania kraju na żywność, niedobory produkcji uzupełnia import. Z tego powodu niektóre produkty żywnościowe, na przykład owoce, są bardzo drogie. Arbuz może kosztować ponad 200 zł, a melon to wydatek nawet 300 zł.
Obowiązkowa edukacja w Japonii obejmuje 6 lat szkoły podstawowej i 3 lata szkoły średniej niższego stopnia. Naukę można kontynuować w nieobowiązkowej szkole średniej wyższego stopnia, a potem na uniwersytecie lub kolegium. Obowiązkowe przedmioty w japońskim odpowiedniku gimnazjum to etyka, język japoński, język angielski który jest jedynym językiem obcym nauczanym w szkołach publicznych, nauka o społeczeństwie, matematyka, nauki przyrodnicze, muzyka, sztuki piękne, wychowanie fizyczne oraz gospodarstwo domowe. Rok szkolny rozpoczyna się w kwietniu, a kończy w marcu. Przerwa pomiędzy starym a nowym rokiem szkolnym trwa zaledwie dwa tygodnie. Jeszcze do niedawna obowiązywał sześciodniowy rozkład zajęć, lecz od 2002 r. wszystkie soboty są wolne. Lekcje trwają od 8.30 do 15.30. Uczniowie cały dzień pozostają w jednej klasie, to nauczyciele przechodzą z sali do sali. Klasy liczą nawet do 40 osób. Uczniowie szkół średnich zobowiązani są nosić tradycyjny mundurek szkolny zwany gaku-ran.

Manga i anime

Manga to japońskie komiksy, które czyta się od prawej do lewej. Postacie zazwyczaj mają wielkie oczy oraz nietypowe kolory włosów, na przykład fioletowy lub niebieski. Manga jest tłumaczona na wiele języków i zazwyczaj nie zmienia się tradycyjnego odwrotnego układu stron od prawej do lewej ze względu na protesty jej fanów . Najbardziej znane mangi poza Japonią to Akira, Naruto, Dragonball, Czarodziejki z księżyca oraz Love Hina. Anime czyli japońska animacja często powstaje na podstawie mangi. Bohaterowie wyglądają podobnie jak w komiksach. Ciekawostka: Jeżeli uznać, że anime to cała japońska animacja, to oznacza to, że Pszczółka Maja również jest anime.

Gejsze

Gejsza to japońska dama do towarzystwa. Słowo to oznacza „człowieka sztuki”. Gejsze specjalizują się w kilku dziedzinach sztuki – grze na shamisenie, śpiewie, tańcu, konwersacji, ceremonii herbacianej. Wszystkie te umiejętności mają zapewnić rozrywkę mężczyznom, którzy wynajmują je na przyjęcia. Tradycja gejszy wywodzi się z XVIII wieku. Początkowo gejszami zostawali mężczyźni, obecnie mogą nimi być wyłącznie młode kobiety. Zanim dziewczyna zostanie geiko musi przejść sześcioletni okres bycia maiko. Uczy się wówczas zasad poruszania się, manier, prowadzenia rozmów, zasad etykiety oraz metod obsługiwania klientów. Gejsze powszechnie uważa się za strażniczki tradycji. Cechy charakterystyczne wyglądu maiko to wzorzyste, kolorowe kimono z długimi rękawami, kilkumetrowy pas obi, ozdoby do włosów, klapki okobo na kilkunastocentymetrowej koturnie. Wielką rolę odgrywają również fryzury. Maiko rozpoczynająca swoją karierę nosi uczesanie o nazwie momoware, co znaczy „pęknięta brzoskwinia”. By nie zniszczyć kosztownej fryzury, kobieta musi spać na drewnianej podkładce pod szyję. Makijaż maiko to: twarz i szyja pobielone pudrem. Tak naprawdę gejsze nie używają za często kremu zrobionego ze słowiczych kup, gdyż kosmetyk ten jest bardzo drogi. Usta są pomalowane na czerwono, oczy obrysowane czernią i różem, brwi pomalowane na czarno. Niektórzy Japończycy po dziś dzień uważają maiko i gejsze za ideał kobiecego piękna.

Moda

Street fashion czyli „uliczna moda” to sposób japońskich nastolatków na przeciwstawienie się obowiązkowym mundurkom. Przedstawicieli wielu dziwnych stylów najczęściej można spotkać w dzielnicy Tokio – Harajuku. Cosplay to przebieranie się za postacie z mangi i anime. Gothic Lolity najczęściej noszą sukienki w ciemnych kolorach wzorowane na sukniach średniowiecznych europejskich arystokratek. Ganguro i Yamamba to dwa podobne do siebie style. Dziewczyny te całkowicie zaprzeczają kanonom japońskiego piękna. Zamiast śnieżnobiałej jak u gejszy skóry wolą cerę spaloną przez solarium na skwarkę. Czarne włosy farbują na jasny blond, a usta zamiast na krwistoczerwono malują na biało. Styl decora to jeden z najdziwniejszych stylów. Do ubrania w dziecięcych, słodkich kolorach dołącza się zabawki, pluszaki i lalki, najlepiej żeby świeciły i wydawały dźwięki.

Ceremonia herbaciana

Ceremonia picia herbaty (tzw. chanoyu lub sado) pochodzi z XVI w. Rytuałowi temu towarzyszy swoisty kodeks postaw i zwyczajów. Ceremonia herbaciana ma uroczysty i podniosły charakter. Jest bardzo skomplikowana, składa się z wielu elementów. W jej trakcie podaje się sproszkowaną zieloną herbatę nazywaną matcha, którą należy pić głośno – siorbanie nie jest uważane za coś niegrzecznego, a wręcz przeciwnie. Chanoyu odbywa się w pawilonie herbacianym, umiejscowionym w ogrodzie. Po wejściu do pawilonu goście podziwiają przedmioty wyeksponowane w tokonoma, czyli specjalnej wnęce. Może tam być zawieszony zwój z wykaligrafowaną sentencją zen, nawiązującą do ceremonii lub pory roku. Później zaproszeni zajmują swoje miejsca na matach tatami, po których należy chodzić boso. W trakcie degustacji naparu, przestrzega się czterech zasad: harmonii, szacunku, czystości ducha i spokoju. Pod koniec ceremonii gość honorowy dziękuje gospodarzowi za urządzenie ceremonii.

Origami

Origami to sztuka składania papieru w przestrzenne figury. Pochodzi z Chin, ale rozwinięto je w Kraju Wschodzącego Słońca. Na świecie origami spopularyzował Japończyk Akira Yoshizawa. W tradycyjnym origami punktem wyjścia jest kwadratowa kartka papieru, której nie wolno ciąć ani kleić. Najbardziej znaną figurą jest żuraw, który jest symbolem zdrowia i pokoju. Podobno jeśli własnoręcznie wykona się tysiąc takich żurawi, to spełni się jedno życzenie.


Ciekawe miejsca

Jedno z najniezwyklejszych miejsc w Japonii to Aokigahara - las samobójców rozpościerający się u podnóża świętej góry Fudżi. Nazywany jest również Morzem Drzew, z racji na nienaturalne wręcz ich zagęszczenie. Podobno rozłożyste gałęzie tworzą naturalną barierą dźwiękową, dlatego w lesie panuje śmiertelna cisza. Szacuje się, że do 2010 roku życie odebrało tam sobie ponad 2,5 tysiąca ludzi. Władze starają się ograniczyć liczbę samobójstw, ustawiając tabliczki o treści takiej jak: "Pomyśl spokojnie o swoich rodzicach, rodzeństwie i dzieciach" czy też "Prosimy, skonsultuj się z policją zanim zdecydujesz się umrzeć" lub zwiększając liczbę patroli, jednak zazwyczaj jedyne, co mogą zrobić policjanci, to zadzwonić do rodziny samobójcy. O lesie Aokigahara krąży wiele legend. Jedna z nich mówi o tym, że pod ziemią znajdują się olbrzymie pokłady metalu, które sprawiają, że w środku lasu kompasy szaleją. Tym samym nawet turyści zwiedzeni ciekawością, więzieni są w lesie samobójców, nie mogąc znaleźć drogi powrotnej.
Matsumoto-jo to jeden z 12 oryginalnych zamków w Japonii, które przetrwały II wojnę światową. Jest zaliczany do Skarbów Narodowej Kultury. Znajduje się w małym miasteczku o tej samej nazwie.
Złoty Pawilon (inaczej Kinaku-dzi) to świątynia buddyjska w Kioto. Pierwotnie mieściła się w nim rezydencja szoguna Ashikaga, dopiero po jego śmierci został przekształcony w świątynię. Złoty Pawilon przetrwał wojnę Onin w XV wieku, niestety w 1950 roku został podpalony przez szalonego mnicha i konieczna była jego całkowita odbudowa. Dwa wyższe piętra są pokryte złotem, a na szczycie dachu znajduje się złocista figura feniksa. Kinaku-dzi został wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO.
Zamek Himeji razem z zamkiem Matsumoto oraz Kumamoto tworzy grupę 3 słynnych japońskich zamków. Jego inna nazwa to Zamek Białej Czapli. Jest jedną z najstarszych zachowanych średniowiecznych budowli w Japonii. Najsłynniejszym elementem zamku jest labirynt tak skomplikowany, że do dziś nikt nie wykonał jego mapy. Himeji ma swojego własnego ducha. Podobno piękna służąca o imieniu Okiku została fałszywie oskarżona o zgubienie cennej zastawy stołowej. Za karę wrzucono ją do studni. Jej duch nocą przechadza się po korytarzach, szukając zagubionych naczyń.
Posąg Buddy Nieograniczonego Światła to najbardziej znany zabytek miasta Kamakura. Odlew wykonany z brązu jest pusty w środku i można wchodzić do jego wnętrza. Za posągiem Buddy znajduje się świątynia Kotoku-in.
Chram Itsukushima to świątynia shinto poświęcona trzem córkom bogini Amaterasu. Chram znajduje się na wyspie Miyajima, która należy do trzech najsłynniejszych widoków Japonii. Najbardziej rozpoznawalnym elementem świątyni jest torii, czyli brama. Turyści w czasie odpływu wrzucają tam monety i wypowiadają życzenia.
Tokyo Tower jest jednym z symboli Tokio. Zaprojektowano ją na wzór wieży Eiffla, od której jest o 9 metrów wyższa. Z zamontowanej na niej anteny korzysta wiele japońskich stacji telewizyjnych.

Ciekawostki:
• Średnia długość życia w Japonii jest najwyższa na świecie i wynosi 83 lata. Wynika to z wysokiego poziomu opieki medycznej oraz zdrowej diety Japończyków, bogatej w ryby i owoce morza. Osoby starsze stanowią 23% populacji Japonii. Gwałtowne starzenie się społeczeństwa jest bardzo dużym problemem dla gospodarki i systemu społecznego kraju
• Od 30 lat trwają prace nad pralką do prania ludzi, która ma zrewolucjonizować proces mycia.
• Bałwan lepiony przez japońskie dzieci składa się z 2 kulek, a nie z 3 jak w Polsce.
• Zupy jedzone są przy użyciu pałeczek.
• Za niegrzeczne uważa się rozpakowywanie prezentu.
• Spektakle tradycyjnego japońskiego teatru no mogą trwać nawet 8 godzin.
• Z automatów można kupić papierosy, alkohol, hot-dogi, i.... używaną damską bieliznę!
• Bilety do kina kosztują w przeliczeniu około 40 złotych.
• W Japonii obowiązuje ruch lewostronny.
• Do japońskiej kolei magnetycznej należy rekord świata w prędkości pociągów, który wynosi 581 km/h.