Bajkał

BAJKAŁ, jezioro w azjat. części Rosji, najgłębsze na Ziemi, w rowie tektonicznym, lustro wody na wys. 456 m; otoczone górami o wys. ponad 2500 m; pow. 31,5 tys. km2 (w tym 27 wysp, największa Olchon); dł. 636 km, szer. do 79,4 km; średnia głęb. 730 m, maks. - 1620 m (dno 1165 m p.p.m.); pojemność 23 tys. km3 (1/5 świat. zasobów wód słodkich).

Woda bardzo przezroczysta, słabo zmineralizowana, bogata w tlen; temperatura wód powierzchniowych w sierpniu 9-12C (przy brzegach do 20C); poniżej głęb. 250-300 m panuje stała temp. ok. 3,5C; wahania poziomu wód niewielkie (0,8-1,4 m); zamarza od stycznia do maja (grubość lodu ok. 1 m). Do Bajkału uchodzi 336 rzek, wypływa - Angara.

Flora i fauna bogata i różnorodna, obejmuje 1800 gat., z tego ok. 3/4 endemicznych (foka, omul i gąbki bajkalskie, gołomianka, kiełże, wirki); część akwenu Bajkału wchodzi w skład rezerwatów Barguzińskiego i Bajkalskiego. Rozwinięte rybołówstwo (zwł. połów omula). Spław drewna; latem regularna żegluga, w zimie transport kołowy po lodzie.

Największe m. nad Bajkałem: Sludianka, Bajkalsk; w miejscowości Listwianka inst. limnologiczny; wzdłuż pd. brzegu przebiega transsyberyjska magistrala kol., na krańcu pn. - Kolej Bajkalsko-Amurska.

Pionierami naukowego poznania Bajkału byli w 2 poł. XIX w. polscy zesłańcy: A. Czekanowski, J. Czerski, B. Dybowski, W. Godlewski.