Oceany od A do Z

A jak albatros wędrowny
Albatros wędrowny jest największym ptakiem morskim. Rozpiętość jego skrzydeł jest większa niż średniej wielkości samochód osobowy i wynosi często nawet 4 metry. Dzięki takim skrzydłom może lecieć bez przerwy przez 15 000 km. Po skończeniu 10 miesiąca życia podniebni żeglarze udają się na około 5-letni rejs po morzach i oceanach świata.

B jak bentos
Rośliny i zwierzęta żyjące w morskim dnie lub ich osadach. Rośliny ze względu na światło potrzebne do fotosyntezy, porastają przede wszystkim płytkie strefy przybrzeżne,natomiast zwierzęta żyją na wszystkich głębokościach. Rośliny bentosowe to glony morskie (wodorosty). Zwierzęta dna morskiego dzielą się na epifauny (gatunki żyjące na skalistym lub twardym podłożu) i infauny (zagrzebujące się w podłożu).

C jak czerwone przypływy
Od pewnego czasu naukowcy obserwują wzrost liczby toksycznych zakwitów glonów żyjących w wodach przybrzeżnych świata. Niektóre gatunki bruzdnic powodują zmianę barwy wody na czerwoną i czerwone przypływy. Zakwit bruzdnicy GYMNODINIUM BREVE w 1986 r. spowodował śmierć 22 milionów ryb.

D jak dzwon nurkowy Halleya
Edmnond Halley nie tylko odkrył najsłynniejszą kometę świata, ale również wynalazł dzwon nurkowy - pierwowzór dzisiejszego batyskafu. Urządzenie to skonstruowane było z drewna i miało system wentyli doprowadzających świeże powietrze i odprowadzających powietrze zużyte. Halley przetestował swój wynalazek, spędzając w nim 4 godz. na zawrotnej jak na tamte czasy głębokości 20 metrów.

E jak echolokacja
Nie tylko nietoperze poruszają się za pomocą echolokacji. Również morskie ssaki wykorzystują własność odbijania się fal dźwiękowych od różnych przedmiotów. Badacze przypuszczają, że impulsy o niskich częstotliwościach służą do rozpoznawania otoczenia, zaś wyższe do rozróżnienia poszczególnych obiektów

F jak fala epizodyczna
Pojawia się nagle, bez ostrzeżenia, aby zabrać ze sobą do podmorskiego świata napotkany statek. Występują w miejscu, gdzie prąd AGULHAS napotyka fale sztormowe napływające z południowej części Oceanu Indyjskiego. Wysokość niektórych fal dochodzi nawet do 50 metrów.

G jak gujoty
Są to stożki wygasłych wulkanów z płasko ściętymi wierzchołkami. Miliony lat temu były wyspami. Na skutek niszczycielskiej działalności fal uległy erozji i zapadły się w oceanie. Ich szczyty znajdują się na głębokości od 1000 do 1700 metrów. Nazywane tak zostały przez ich odkrywcę, Harrego Hessa na cześć jego przyjaciela i wykładowcy Arnolda Guyot.

H jak hadal
Hadal to dno dna oceanicznego na głębokości poniżej 6000 metrów. Kiedyś obszar ten był uważany za całkowicie martwy. Dziś wiemy, że hadal nadal żyje, jednak wiedza na temat tej strefy jest fragmentaryczna, a dostęp utrudniony.

I jak iglice skalne
U wybrzeży Kalifornii. Australii i Nowej Zelandii wystają z wody skalne wysepki i smukłe wieże nazywane iglicami skalnymi. Te rożne wielkości twory powstały na skutek nierównomiernej erozji przylądków. Grupę iglic na południu Australii nazwano Dwunastoma Apostołami.

J jak James Cook (1728-1779)
Jeden z najwybitniejszych żeglarzy i odkrywców.Sporządził mapy Oceanu Spokojnego. Jako pierwszy lądował na Nowej Kaledonii, odkrył wyspy Fidżi, Polinezji, Georgię Pd. i Sandwich Pd. oraz Hawaje, gdzie został zabity.

K jak końskie szerokości
Na półkuli północnej, pomiędzy 30, a 35 stopniem szerokości geograficznej występuje strefa ciszy i słabych wiatrów, nazywana strefą KOŃSKICH SZEROKOŚCI. Nazwa ta wywodzi się z czasów, kiedy konie były transportowane żaglowcami z europy do Ameryki. Przedłużające się okresy ciszy i małe zapasy wody sprawiły, że konie masowo zdychały.

L jak litosfera
Zewnętrzna, najbardziej sztywna strefa kuli ziemskiej. W jej skład wchodzi skorupa ziemska i górna cześć płaszcza. Pomiędzy skorupą, a płaszczem biegnie granica Mohoroviaicia, nazywana w skrócie nieciągłości MOHO. Litosfera pod oceanami jest cieńsza niż na obszarach kontynentalnych, jej grubość wynosi 6-12 km

M jak martwa strefa wód
Co roku u wrót Zatoki Meksykańskiej tworzy się obszar wód o niskiej zawartości tlenu zwany martwą strefą. Niedostatek tlenu powoduje, że ryby odpływają, a organizmy żyjące na dnie obumierają. Nawozy nanoszone z pól pobudzają rozwój planktonu, który obumiera i ulegając rozkładowi usuwa z wody duże ilości tlenu. Martwe strefy występują również na Bałtyku.

N jak niedźwiedź polarny
Niedźwiedź polarny stoi na szczycie arktycznego łańcucha pokarmowego. Dorosły samiec mierzy od 2,5 do 3 metrów i waży od 250 do 800kg. Potrafi przepłynąć dystans 100km nie robiąc żadnej przerwy.Od 1973 roku jest pod ochrona. Ich liczbę szacuje się na 25-40 tysięcy.

O jak oko cyklonu
Obszar centralny wiru wznoszącego się powietrza, utworzonego podczas bezchmurnej i bezwietrznej pogody. Wiatr dookoła oka szaleje z prędkością do 300km/h. Cyklony tropikalne rozwijają się nad oceanami. Najsilniejsze z nich maja energię większą niż wybuch bomby atomowej.

P jak prądy morskie
Prądy oceaniczne to masy wody płynące stałymi szlakami. Dawniej do pomiarów prądów wykorzystywano pocztę butelkową. Wrzucane do wody butelki zawierały prośbę o zapisanie czasu i miejsca znalezienia oraz przesłanie informacji pocztą.

R jak rtęć
Do wód trafia wiele toksycznych substancji przemysłowych, a szczególnie ciężkich metali, takich jak rtęć, które akumulują się w tkance tłuszczowej roślin i zwierząt. Stężenie rtęci w rybach przekracza wiele tysięcy razy jej zawartość w wodzie.

S jak syreny
Po raz kolejny rzeczywistość okazuje się brzydsza niż bajka. Manaty należą do rzędu syren, ale daleko im do powabnych stworzeń, jakie znamy z legend. Swoim wyglądem przypominają PRZEROŚNIĘTE FOKI. Zamieszkują wybrzeża południowego Atlantyku. Dawniej były zabijane na mięso, dziś są chronione.

T jak Trójkąt Bermudzki
5 grudnia 1945 r. eskadra pięciu bombowców amerykańskich oraz ratowniczy wodnopłatowiec zaginęły bez śladu w rejonie tzw. Trójkąta bermudzkiego, pomiędzy Florydą, Bermudami, a Puerto Rico. Od tego czasu liczba zaginionych statków i samolotów wzrosła, a przyczyn nadal są nieznane.

U jak ukwiał
Ukwiały żyją we wszystkich wodach świata. Wyposażone są w liczne czułki i parzydełka, którymi paraliżują swoje ofiary. Tylko kolorowy amfipron zwany klaunem nie obawia się tego jadu. Ukwiał z klaunem żyją w symbiozie. Amfipron wabi zwierzęta, które padają łupem ukwiału, ten zaś chroni klauna przed drapieżnikami.

W jak wielorybnictwo
Pierwszymi europejskimi wielorybnikami byli Wikingowie w latach 800-1000 n.e.Od tego czasu machina zabijania doprowadziła do katastrofalnego zubożenia niektórych gatunków. Obecnie wszystkie gatunki wielorybów są już objęte ochroną prawa międzynarodowego.

Z jak zielone góry lodowcowe
Zielone góry lodowcowe najczęściej dryfują po Morzu Weddella i w pobliżu Lodowego Szelfu Amery'ego. W tych rejonach woda odznacza się dużym stężeniem materiału organicznego o dużej zawartości pigmentu. Materia absorbuje z promieniowania słonecznego wystarczająca ilość fal, aby lód przybrał barwę zieloną.