Prawo Archimedesa

Wanna pełna ciepłej wody to cudowne miejsce odpoczynku, ale nie tylko. Doskonale nadaje się też do spokojnych rozważań o tajemnicach życia. Bywa, że w kąpieli przychodzą do głowy najśmielsze pomysły!
Podobno około roku 200 przed naszą erą Grek Archimedes spostrzegł w kąpieli, że kiedy się zanurza, podnosi się poziom wody w wannie. Zastanowiło go, iż ciało stałe - jego ciało - wywołuje taki skutek. W górę przemieściła się ilość wody odpowiadająca objętości jego ciała, jak gdyby robiąc mu w ten sposób miejsce. W owym momencie - jak mówi ta opowieść - Archimedes zrozumiał, że dokonał odkrycia. Krzyknął "Eureka", czyli "znalazłem", wyskoczył z wanny i nagi wybiegł na ulicę. Nie wiadomo, dokąd tak gnał, lecz pewne jest, że pędził za nim osłupiały sługa.

Jaki był powód tak niecodziennego zachowania sławnego potem Greka? Podobno ówczesny władca zwrócił się do Archimedesa z trudnym zadaniem. Czuł się oszukany przez złotnika, który zrobił mu nową koronę. Archimedes miał stwierdzić, czy pod lśniącym złotem wspaniałej ciężkiej korony jest ten sam cenny kruszec, czy też kryje się pospolity ołów. Archimedes wiedział, że z dwóch bryłek takiej samej wagi - jednej z ołowiu, drugiej zaś ze złota - ołowiana była zdecydowanie większa. Można by zatem najpierw zmierzyć wielkość korony. Łatwo powiedzieć, ale jak to zrobić z przedmiotem tak misternie rzeźbionym?

Eureka!

Wówczas to doświadczenie z kąpieli podpowiedziało mu rozwiązanie zagadki. Wystarczy włożyć koronę do wody i zmierzyć o ile podniesie się poziom wody. Sprytny Archimedes wziął zatem bryłkę czystego złota, która ważyła tyle co korona, i zanurzył ją w wodzie. Jeśli korona jest cała z najcenniejszego kruszcu - myślał - powinna wyprzeć ku górze tyle samo wody, ile wyparła zanurzona w wodzie bryłka złota. Jeśli zaś złotnik oszukał władcę, wypartej wody będzie znacznie więcej.
Gdyby nie ten wspaniały pomysł, władca nigdy nie poznałby prawdy. Musiałby pogodzić się z niepewnością lub zniszczyć koronę, by zobaczyć, co jest w środku. Archimedes odkrył więc dokładną metodę badania metali, przydatną nie tylko władcy, ale i kupcom.