Odmiana przez liczby i rodzaje
• liczby (pojedyncza i mnoga) dobry, mokra, żółci, gorzkie, uboga, złośliwi; Luksusowy samochód przyciągał wzrok przechodniów. Brudne szyby domu nie robiły najlepszego wrażenia. • rodzaje (męski, żeński, nijaki, męskoosobowy, niemęskoosobowy); Ten człowiek na wszystkich robił przyjemne wrażenie. Miałam okropną podróż! W tym biurze urzędnicy są wyjątkowo nieuprzejmi . Głodne turystki zamówiły w restauracji posiłek. liczba pojedyncza liczba mnoga...
Odmiana przez przypadki liczebników prostych i złożonych
Wyżej zostały już przedstawione przykładowe odmiany różnych rodzajów liczebników. Spójrzmy jednak krótko na deklinację wybranych liczebników dwa i trzy i porównajmy tę odmianę: rodzaj męskosobowy rodzaj niemęskoosobowy (forma męska nieosobowa i nijaka) rodzaj niemęskoosobowy (forma żeńska) M. dwaj przyjaciele dwóch przyjaciół dwa talerze dwa drzewa dwie sukienki D. dwóch przyjaciół dwóch talerzy dwóch drzew dwóch...
Odmiana przymiotników przez przypadki
liczba pojedyncza liczba mnoga M. drogi drodzy D. drogiego drogich C. drogiemu drogim B. drogi drogich N. drogim drogimi Ms. drogim drogich W. drogi! drodzy! Na podłodze leży puszysty dywan (mianownik) . Dawno nie widziałam tak puszystego dywanu (dopełniacz). Częste odkurzanie może zaszkodzić puszystemu dywanowi (celownik). Ala dostała puszysty...
Odmiana rzeczowników przez liczby
Większość rzeczowników odmienia się przez liczby: liczba pojedyncza liczba mnoga M. las koń chmura lasy konie chmury D. lasu konia chmury lasów koni chmur C. lasowi koniowi chmurze lasom koniom chmurom B. las konia chmurę lasy konie chmury N. z lasem koniem chmurą z lasami końmi chmurami Ms. o lesie koniu chmurze o...
Odnosowienie
Odnosowienie (utrata nosowości przez głoskę nosową, która ulega rozszczepieniu na głoskę ustną i nosową); piąty [pionty] ą -> on głoska nosowa „ą” w wymowie stała się ustną „o” i nosową „n” urzędowy [urzendowy] ę -> en głoska nosowa „ę” w wymowie stała się ustną „e” i nosową „n” ciąć [ciońć] ą -> on’ głoska nosowa „ą” w wymowie stała się ustną „o” i nosową „ń” sądzić [sondzić] ą -> on...
Okolicznik
Jest częścią zdania określającą orzeczenie. Wskazuje na okoliczności towarzyszące czynności lub na cechy tej czynności. Odpowiada na pytania: jak?, kiedy?, dlaczego?, mimo co?, w jakim celu?, pod jakim warunkiem?, w jaki sposób?, gdzie? Można wyrazić go za pomocą różnych części mowy: – rzeczownika ; Dokończę ten list rano . (dokończę kiedy? rano) Wybierałam się w te okolice latem . (wybierałam się kiedy? latem) – przysłówka ; Postępował nieodpowiedzialnie . (postępował jak?...
Orzeczenie
Orzeczenie – to część zdania wyrażona czasownikiem w formie osobowej, która informuje nas o czynnościach wykonywanych przez podmiot, odpowiada na pytanie: co robi?, co się z nim dzieje?, w jakim stanie się znajduje? ; Ojciec pisze list. Czekam . Jutro będę malował swój pokój. Stary dom został rozebrany . Jesteś szczęśliwy ? Możemy wyróżnić dwa typy orzeczeń: • czasownikowe – w tej roli występuje czasownik w formie osobowej lub mający końcówkę -no, -to ; Poszłybyśmy...
Osoby czasownika
osoba l. pojedyncza osoba l. mnoga 1 ja 1 my 2 ty 2 wy 3 on, ona, ono 3 oni, one Na osobę wskazuje końcówka czasownika oraz kontekst zdania. l. pojedyncza l. mnoga 1. rysuję 1. rysujemy 2. rysujesz 2. rysujecie 3. rysuje 3. rysują napisaliby – 3 os. l. mnogiej wyszedłem – 1 os. l. pojedynczej przecinacie – 2 os. l. mnogiej...