1. ‘siany na wiosnę (zboże)’; 2. stpol. też o polu ‘przeznaczone pod wiosenny zasiew’.
‘krzepki, czerstwy, dziarski’ – dziś tylko w wyrażeniu stary, ale jary.
Pochodzenie:
Od XIV w.; ogsłow. (por. stczes. jarý ‘wiosenny’, strus. jaryj ‘wiosenny, jary’) < psłow. *jarъ ‘wiosenny’ – pochodzi od tej samej podstawy co rzeczownik*jarъ/ *jaro/ *jara ‘wiosna’ (zachowane w stpol. w XV w. w postaci jarz ‘wiosna;zasiew wiosenny’); pokrewne ze stniem. jār (niem. Jahr ‘rok’) oraz stang.gēar (ang. year) ‘ts.’; źródłem pie. *iēro- / *iōro- ‘rok, wiosna’.
Od XV w.; ogsłow. (por. dolnołuż. jěry ‘porywczy; nieokrzesany’, górnołuż.
jarý ‘żwawy, dziarski’, ros. járyj ‘zawzięty, zażarty’) < psłow. *jarъ ‘palący,
piekący, mocny’ < pie. *iōro- ‘rozdrażniony’.
Pierwotna postać
Dawniej i dziś dialektalnie używana również forma jar ‘wiosna, zasiew wiosenny’.
Od XVI w. używano formy jarki ‘prędki, szybki, rączy’.
Źródło
Na zimę trzeba gęściej, a na jar rzedziej siać.
Jakub Kazimierz Haur, Ekonomika ziemiańska generalna, 1693 r.
Ani zasiał na zimę, i na jarz,
Jakom nie pobrał Janowi jerzyny z pola siłą.
Zapiski i roty polskie z XV-XVI wieku z ksiąg sądowych ziemi warszawskiej,
wyd. W. Kuraszkiewicz, A. Wolff, 1950 r.
poleca
78%
18 głosów
jarski
(‘składający się z jarzyn, bezmięsny’; od XX w.) oraz jarosz (‘wegetarianin’; od XIX w.) – późno utworzone neologizmy od wyrazu jary w nawiązaniu do jarzyna w znaczeniu ‘potrawa z warzyw’
poleca
100%
3 głosy
jarzyna
1. ‘roślina warzywna, warzywo’; 2. ‘potrawa z jarzyn’; od XIV w.; pierwotnie ‘wiosenne rośliny’; w stpol. również w postaci jerzyna; utworzone od przymiotnika jary ‘wiosenny’ z przyrostkiem -ina
poleca
75%
4 głosy
jarać
neologizm; potocznie ‘palić (papierosy)’
poleca
b/d
jarzyć się
1. ‘żarząc się świecić słabym blaskiem’; 2. ‘błyszczeć, lśnić’; 3. ‘wyglądać jaskrawo, barwnie’; od XIX w.; ogsłow. < psłow. *jariti ‘płonąć, grzać’ – czasownik odprzymiotnikowy od psłow. *jarъ
Materiał opracowany przez eksperta
Spis treści
- Jary