profil

Powstanie krakowskie 1846 roku

poleca 66% 47 głosów

Przygotowywane na 1846 rok powstanie, które w zamierzeniu miało objąć wszystkie zabory, nie doszło do skutku. Wybrany na jego przywódcę Ludwik Mierosławski, po przyjeździe na ziemie polskie został aresztowany. Spowodowało to rozbicie ruchu powstańczego w zaborze pruskim i prawie całej Galicji.

Jedynie w Krakowie walki trwały dłuższy czas. W nocy z 20 na 21 II 1846 roku spiskowcy zaatakowali stacjonujący w mieście oddział austriacki i mimo że zostali odparci, spowodowali wycofanie się Austriaków z Krakowa. Już wieczorem 22 II 1846 roku utworzono Rząd Narodowy w składzie: Jan Tyssowski (został następnie samodzielnie dyktatorem powstania), Ludwik Gorzkowski, Aleksander Grzegorzewski. Tego samego dnia władze powstańcze ogłosiły Manifest do Narodu Polskiego, w którym wezwano do walki o niepodległość, zapowiadano likwidację przywilejów stanowych, a także nadanie chłopom ziemi na własność. Mimo atrakcyjnej treści manifestu poparcie dla powstania było niewielkie. Szczególnie odczuwalny był brak zaangażowania chłopów; fiaskiem zakończyła się także próba wywołania walk w Poznańskiem i w Królestwie Polskim. W tej sytuacji Dembowski, sekretarz dyktatora Tyssowskiego, podjął próbę zachęcenia chłopów do walk, organizując procesję religijną, która odwiedzać miała pobliskie wioski. Plan się nie powiódł. Procesja została rozbita przez wojsko austriackie, a Dembowski zginął (27 II 1846 roku). To przesądziło o klęsce powstania. 2 III 1846 roku Jan Tyssowski opuścił ziemie polskie, a 4 III Austriacy wkroczyli do Krakowa. Niewątpliwie upadek tego zrywu narodowego (4 III 1846 roku) został przyspieszony przez wybuch tzw. rabacji galicyjskiej. Był to spontaniczny ruch chłopski skierowany przeciw polskiej szlachcie. Chłopi przekonani zostali przez lokalnych urzędników austriackich, że to szlachta, nie chcąc uwłaszczenia, rozpoczęła powstanie. Zbuntowani chłopi napadali więc na dwory, palili je, zabijając przy tym polskich właścicieli. Do najbardziej znanych uczestników rabacji należeli: Jakub Szela, gospodarz spod Jasła, a także chłop Koryga, działający w Sądeckiem. Gdy Austriacy opanowali sytuację, a powstanie krakowskie upadło, władze zlikwidowały niepotrzebny im już ruch chłopski.

Edward Dembowski na czele procesji w Podgórzu
Edward Dembowski na czele procesji w Podgórzu

Warto pamiętać

Mimo zdławienia ruchu chłopskiego przez Austriaków, jego przywódcy za oddane zaborcy usługi zostali nagrodzeni. Jakub Szela np. otrzymał gospodarstwo na Bukowinie.

Pojęcia

rabacja galicyjska – seria wystąpień chłopskich skierowanych przeciw polskim warstwom posiadającym podczas powstania krakowskiego. Akcja inspirowana była przez urzędników austriackich, a ogółem zniszczono wówczas 470 dworów

Literatura

S. Kieniewicz: Historia Polski 1795-1918. Warszawa 1969.

Daty

21 II 1846 roku - początek powstania krakowskiego
22 II 1846 roku - powstanie Rządu Narodowego
27 II 1846 roku - śmierć Edwarda Dembowskiego
4 III 1846 roku - upadek powstania krakowskiego

Oś czasu

1866 - wojna austriacko-pruska
1879 - T. Edison skonstruował żarówkę
1896 - wybuch „gorączki złota”na Alasce

Podoba się? Tak Nie