Władysław I Łokietek

W 1288 otrzymał południowe Kujawy ze stolicą w Brześciu Kujawskim i przejął dzielnicę sieradzką. W latach 1289–90 walczył o panowanie w Krakowie i Małopolsce. Sprzymierzył się z Przemysłem II (królem od 1295), po jego śmierci przejął w 1297 władzę w Wielkopolsce i na Pomorzu Gdańskim. Dążył do zjednoczenia ziem polskich i odbudowy Królestwa Polskiego. Po przegranej wojnie z królem czeskim Wacławem II utracił wszystkie ziemie, w latach 1300–04 przebywał na wygnaniu. Z pomocą węgierską opanował w latach 1305–06 Małopolskę, Kujawy i Pomorze. W 1308 stracił Pomorze Gdańskie na rzecz zakonu krzyżackiego. Stłumił bunt wójta Alberta1311–12 w Krakowie, w 1314 roku opanował Wielkopolskę. W 1320 koronował się na króla Polski, kładąc kres rozbiciu dzielnicowemu. Kontynuował sojusz z Węgrami, walczył z królem czeskim, który rościł pretensje do polskiej korony. Dążąc do odzyskania Pomorza Gdańskiego, doprowadził do sądu papieskiego w Inowrocławiu (1320), który nakazał Zakonowi zwrot zagrabionych ziem. Po zignorowaniu wyroku przez Krzyżaków, w 1329 rozpoczął z nimi wojnę, w 1331 zwyciężył w bitwie pod Płowcami i stracił Kujawy. Zmarł, szykując się do nowej wojny.

Acz był pan wzrostu małego, ale serca wielkiego.
Marcin Bielski