Układ hormonalny współdziała z układem nerwowym w regulacji i koordynacji czynności życiowych organizmu. Informacja w układzie hormonalnym przekazywana jest za pomocą substancji chemicznych zwanych hormonami, co uwarunkowane jest zdolnością komórek do porozumiewania się za pośrednictwem sygnałów chemicznych.
Hormony to substancje chemiczne będące nośnikami informacji, produkowane przez pojedyncze komórki, tkanki lub gruczoły i przenoszone do komórek docelowych, gdzie wywierają efekt biologiczny regulując przebieg zachodzących w nich procesów metabolicznych. Hormony przenoszone są przez płyny ustrojowe. Cechuje je specyficzność działania, Działają w sposób powolny, ale bardziej długotrwały niż sygnały elektryczne w układzie nerwowym.
Ze względu na budowę chemiczną wyróżnia się:
– hormony zbudowane z aminokwasów lub związków pochodnych,
– hormony steroidowe będące pochodnymi cholesterolu.
Funkcja układu hormonalnego
Układ hormonalny tworzy integralną całość, gdzie wszystkie jego elementy powiązane są czynnościowo ze sobą i współpracują z układem nerwowym. Kontrola pracy układu hormonalnego odbywa się na zasadzie sprzężenia zwrotnego ujemnego, co umożliwia jego samokontrolę. W sprzężeniu zwrotnym ujemnym sygnał wyzwalający jest hamowany przez odpowiedź
Regulacja wydzielania hormonów na zasadzie sprzężenia zwrotnego ujemnego
– Regulacja za pośrednictwem nadrzędnych gruczołów dokrewnych. Pętla ujemnego sprzężenia zwrotnego:
Hormony pobudzające podwzgórza powodują wydzielanie hormonów tropowych przez przedni płat przysadki, te zaś z kolei wpływają na gruczoły dokrewne obwodowe. Wydzielane przez nie hormony działają na komórki docelowe, a równocześnie hamują zwrotne wydzielanie odpowiednich hormonów uwalniających w podwzgórzu. Dlatego następuje zmniejszenie wydzielania danego hormonu przez określony gruczoł obwodowy.
– Regulacja bez udziału nadrzędnych gruczołów dokrewnych, dzięki sprzężeniu w pary hormonów o przeciwstawnym działaniu, np. regulacja poziomu glukozy przez insulinę i glukagon.
– Regulacja przy udziale układu nerwowego opierająca się głównie na wpływie autonomicznego układu nerwowego na podwzgórze.