barani/ośli/pusty łeb
‘człowiek niemądry, głupiec’; wyr. rzecz.; J. Liberek.
ciasny łeb
‘człowiek ograniczony, niezbyt rozgarnięty’; wyr. rzecz.; J. Liberek.
coś bierze w łeb
‘coś nie wychodzi, nie udaje się, nie przynosi efektów’; zwrot; Wolę nic nie planować, bo wszystkie moje plany biorą w łeb – twierdzi właściciel opla. – „Angora”.
kocie łby
‘bruk z kamienia polnego, kamienie służące do brukowania’; wyr. rzecz.; Vivo brukowane jest kocimi łbami, otynkowane pomarańczowo-biało (…).
łeb w łeb
‘zwykle w odniesieniu do rywalizacji: razem, równo’; wyr. określ. (najczęściej w połączeniu z czas.: iść ); Druga tura łeb w łeb (tyt.).
na łeb na szyję
‘bardzo szybko, co tchu, w wielkim pośpiechu, bezładnie’; wyr. określ. (najczęściej w połączeniu z czas.: spadać, lecieć, uciekać, biec ); Szanse lewicy będą spadały na łeb na szyję . – TVN; (…) sekundy lecą na łeb na szyję – J. Twardowski; Georg W. Bush, którego notowania lecą na łeb na szyję, nie miał łatwego życia w czasie przejazdów przez ulice Panama City.
przyglądać (się)/patrzeć spode łba
patrzeć nieufnie, złowrogo, ponuro’; zwrot; Spod łba przyglądał się swoim gościom. – Pop.
ukręcić czemuś łeb
‘położyć czemuś kres, zlikwidować, zakończyć coś, udaremnić’; zwrot; Mówiąc prosto – ukręcił łeb sprawie. – TV Puls; (…) sam początek transformacji (…) został prawie zupełnie zmarnowany, gdyż ukręcono łeb prawie wszystkim szansom zdrowego rozwoju państwa (…). – W. Łysiak 1; (…) jest mi trochę nieswojo, kiedy, ot, tak właśnie,/unicestwiam możliwość/jeżeli nie szczęścia,/to choć fortuny, ukręcam/łeb szansie. – S. Barańczak.
ukręcić/urwać komuś łeb
‘zamordować, zabić kogoś’; zwrot; A on ucieknie do Lublina i tam komuś łeb ukręci. – TVN; Był taki moment, że chciałem Mariuszowi łeb urwać. – „Nowy Dzień”.
walić kogoś po łbie
‘bić kogoś’; zwrot; Wali tak po łbach ludzi żywych i umarłych (…). – W. Łysiak
wyrzucić kogoś na zbity łeb/pysk
‘obejść się z kimś brutalnie, wyrzucić kogoś skądś gwałtownie i zdecydowanie’; zwrot; Pasja mnie (jaka?) szewska chwyta/i wyrzucam gościa na łeb (na jaki?) na zbity./Taki był koniec wizyty. – A.M. Swinarski.
wziąć się/brać się/wodzić się za łby
‘bić się, urządzać bójkę, żyć w niezgodzie’; zwrot; (…) trzej zaborcy (…) wzięli się za łby i wykrwawili doszczętnie. – W. Łysiak.
zakuty łeb
‘człowiek ograniczony, głupi, tępy’; wyr. rzecz., zwycz. rycer.; Jak można mieć tak zakuty łeb, nic do niego nie docierało. – Internet.
Materiał opracowany przez eksperta
- Łeb