palec

Inherited from Old Czech palec, from Proto-Slavic *pàlьcь.

• IPA^(key): [ˈpalɛt͡s]

• audio

  (file)

palec m inan (related adjective palcový, diminutive paleček or palček)

1. thumb
2. big toe
3. inch

   Synonym: coul

• palec in Příruční slovník jazyka českého, 1935–1957
• palec in Slovník spisovného jazyka českého, 1960–1971, 1989
• palec in Internetová jazyková příručka

• palce
• place

• palic

Inherited from Old Polish palec.

• IPA^(key): [ˈpalɛt͡s]
• Syllabification: pa‧lec

palec m inan

1. (anatomy) digit; finger; toe
2. finger (part of a glove covering one's finger)
3. pin serving as a plug
4. tapered, pointed, often curved end of something

• Zofia Stamirowska (1987-2024) “palec”, in Anna Basara, editor, Słownik gwar Ostródzkiego, Warmii i Mazur‎, volume 6, Zakład Narodowy im. Ossolińskich Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, →ISBN, pages 13-14

Inherited from Proto-Slavic *pàlьcь.

• IPA^(key): (13^th CE) /ˈpalɛt͡s/
• IPA^(key): (15^th CE) /ˈpalɛt͡s/

palec m inan

1. (anatomy) digit; finger
2. (unit of measure) finger (length measure corresponding to the width of the thumb)
3. tooth of a gear

• Czech: palec

• Jan Gebauer (1903–1916) “palec”, in Slovník staročeský (in Czech), Prague: Česká grafická společnost "unie", Česká akademie císaře Františka Josefa pro vědy, slovesnost a umění

Inherited from Proto-Slavic *pàlьcь. First attested in the 14th century.

• IPA^(key): (10^th–15^th CE) /palʲɛt͡s/
• IPA^(key): (15^th CE) /palʲɛt͡s/

palec m ?

1. (anatomy) digit; finger; toe
   • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎, Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 8, 4:

     Bo vzrzø nebossa twoia, dzala palczow twogich (opera digitorum tuorum), mesøcz y gwazdy, iesz ies ty vczinil

     [Bo uźrzę niebiosa twoja, działa palców twojich (opera digitorum tuorum), miesiąc i gwiazdy, jeż ieś ty uczynił]

   • 1876 [c. 1455], Vatroslav Jagić, editor, Archiv für slavische Philologie‎, volume XIV, page 491:

     Noszny palecz pedica

     [Nożny palec pedica]

   • c. 1500, Wokabularz lubiński, inkunabuł Archiwum Archidiecezjalnego w Gnieźnie, sygn. Inc. 78d., page 97v:

     Pedicus nozny pąleczPedicus nozny palec

     [-]

     (please add an English translation of this quotation)

• Masurian: palec, palic
• Polish: palec
• Silesian: palec

• Boryś, Wiesław (2005) “palec”, in Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie, →ISBN
• Mańczak, Witold (2017) “palec”, in Polski słownik etymologiczny (in Polish), Kraków: Polska Akademia Umiejętności, →ISBN
• Bańkowski, Andrzej (2000) “palec”, in Etymologiczny słownik języka polskiego [Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish)
• B. Sieradzka-Baziur, editor (2011–2015), “palec”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN
• Ewa Deptuchowa, Mariusz Frodyma, Katarzyna Jasińska, Magdalena Klapper, Dorota Kołodziej, Mariusz Leńczuk, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, editors (2023), “palec”, in Rozariusze z polskimi glosami. Internetowa baza danych [Dictionaries of Polish glosses, an Internet database] (in Polish), Kraków: Pracownia Języka Staropolskiego Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk

Inherited from Proto-Slavic *pàlьcь. First attested in 1473.

palec m inan

1. (anatomy) digit; finger; toe
   1. (anatomy, more specifically) big finger; big toe
2. (unit of measure) finger
3. tooth of a gear

• Slovak: palec

• Majtán, Milan et al., editors (1991–2008), “palec”, in Historický slovník slovenského jazyka [Historical Dictionary of the Slovak Language] (in Slovak), volumes 1–7 (A – Ž), Bratislava: VEDA, →OCLC

Inherited from Old Polish palec.

• IPA^(key): /ˈpa.lɛt͡s/
• (Middle Polish) IPA^(key): /ˈpa.lɛt͡s/

• Audio

  (file)

• Rhymes: -alɛt͡s
• Syllabification: pa‧lec

palec m inan (diminutive paluszek, augmentative paluch, related adjective palcowy)

1. (anatomy) digit; finger; toe
2. finger; toe (part of clothing that covers one finger or toe)
3. (by extension) finger (movable, elongated part of a device resembling a finger)
4. (Middle Polish, unit of measure) finger
5. (Middle Polish, astronomy, geometry) uncia (unit of length equal to 1/12 of the diameter)

According to Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej (1990), palec is one of the most used words in Polish, appearing 10 times in scientific texts, 0 times in news, 3 times in essays, 42 times in fiction, and 11 times in plays, each out of a corpus of 100,000 words, totaling 66 times, making it the 991st most common word in a corpus of 500,000 words.[1]

• palec in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• palce in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• palec in Polish dictionaries at PWN
• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “palec”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• Paweł Kupiszewski (05.03.2013) “PALEC”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century]
• Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “palec”, in Słownik języka polskiego‎
• Aleksander Zdanowicz (1861) “palec”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861‎
• A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1908), “palec”, in Słownik języka polskiego‎ (in Polish), volume 4, Warsaw, page 16
• palec in Narodowy Fotokorpus Języka Polskiego

Inherited from Old Polish palec.

• IPA^(key): /ˈpalɛt͡s/
• Rhymes: -alɛt͡s
• Syllabification: pa‧lec

palec m inan

1. (anatomy) digit; finger; toe

• palec in dykcjonorz.eu
• palec in silling.org
• Henryk Jaroszewicz (2022) “palec”, in Zasady pisowni języka śląskiego (in Polish), Siedlce: Wydawnictwo Naukowe IKR[i]BL, page 109
• Aleksandra Wencel (2023) “palec”, in Dykcjůnôrz ślų̊sko-polski‎, page 466

Inherited from Old Slovak palec, from Proto-Slavic *pàlьcь.

• IPA^(key): [ˈpalet͡s]

palec m inan (genitive singular palca, nominative plural palce, genitive plural palcov)

1. (anatomy) big finger; big toe
2. finger (part of a glove covering one's finger)
3. (historical, unit of measure) finger

• “palec”, in Slovníkový portál Jazykovedného ústavu Ľ. Štúra SAV [Dictionary portal of the Ľ. Štúr Institute of Linguistics, Slovak Academy of Science] (in Slovak), https://slovnik.juls.savba.sk, 2024

Inherited from Proto-Slavic *pàlьcь.

• IPA^(key): /páːlət͡s/

pȃləc m inan

1. thumb (digit)

• “palec”, in Slovarji Inštituta za slovenski jezik Frana Ramovša ZRC SAZU, portal Fran