napiąć

From na- +‎ piąć.

• IPA^(key): /ˈna.pjɔɲt͡ɕ/

• Audio

  (file)

• Rhymes: -apjɔɲt͡ɕ
• Syllabification: na‧piąć

napiąć pf (imperfective napinać)

1. (transitive) to tense physically, to strain, to tighten

   napiąć łuk, kuszę ― to draw a bow

   napiąć mięśnie ― to tense one's muscles

   • 2021 (first published 2011), Marian Piotr Rawinis, Dworek pod malwami 72: Kalinowscy‎, SAGA Egmont, page 32:

     Trzeba tylko założyć koniec sprężyny na zaczep, a następnie napiąć ją kluczykiem.

     You just have to put the end of the spring on the hook and then tighten it with the little key.

   • 2019, Michał Gołkowski, Zmierzch Bogów‎, Fabryka Słów, archived from the original on 2023-01-16, Γ czyli rozdział trzeci, page 405:

     Abraam chwycił szorstką od soli, chropowatą linę, zaczął wespół z kilkoma innymi marynarzami ciągnąć ku sobie. Płachta wydętego wiatrem żagla powoli, cal po calu pozwoliła napiąć się jeszcze bardziej, wybrzuszyła się idealną powierzchnią.

     Abraham grabbed the coarse rope, rough from salt, [and] began to pull it toward himself along with several other sailors. The fabric of the wind-blown sail slowly, inch by inch, allowed itself to be tightened even more [and] bulged in an ideal surface.

2. (transitive, usually in the perfective passive voice participle) to make tense, to stress emotionally
   • 1929 July 1, L. André, “Jak czytają gazety we Francji”, in Wacław Grubiński, editor, Echo Tygodnia‎, number 21, archived from the original on 2023-01-16, page 4:

     Każdy dzień przynosi we wzmożonem tempie jakieś zmiany, jakieś cuda lub ich zapowiedzi. „Koniec świata” i wynalezienie „eliksiru wiecznego żywota” weszły dziś, zda się, w orbitę możliwości. W takiej napiętej sytuacji trudno jest czytać tysiącwierszowe tasiemce.

     Each day brings, at an intensified pace, some changes, some miracles or predictions of them. "The end of the world" and the discovery of "the elixir of eternal life" have today come, it will seem, within the limit of possibility. In such a tense situation it's hard to read serials with a thousand lines.

   • 2021 (first published 1975), Jerzy Broszkiewicz, Obcy ludzie‎, Wydawnictwo Estymator, archived from the original on 2023-01-16, page 132:

     Był tym wszystkim bardzo zmęczony i napięty [...]

     He was very tired and stressed because of all of this [...]

   • 1987, Kazimierz Orłoś, Historia "Cudownej Meliny"‎, Paryż: Instytut Literacki, archived from the original on 2023-01-16, page 25:

     Pracowałem szybko: po dwóch tygodniach maszynopis ponownie trafił do wydawnictwa. I znów oczekiwanie w niepewności, kilka tygodni w napięciu: przyjmą, nie przyjmą?

     I worked quickly: after two weeks the typescript went to the publisher again. And again, waiting in uncertainty, a few weeks of stress: will they accept it or not?

   • 2020, Wojciech Drewniak, Historia bez cenzury 5. I straszno, i śmieszno – PRL‎, Znak, archived from the original on 2023-01-16, pages 270–271:

     Niektórzy pewnie będą się napinać, że nie wypada, ale proszę wyjąć kija z "kakała". To tylko samochód.

     Some people will probably get tense about how that isn't appropriate, but please take the stick out of your ass: it's just a car.

   • 2021, Konrad Chęciński, Zło w Cmentarnej Górze‎, Mova, archived from the original on 2023-01-16, page 114:

     Obietnica dotyku napięła go momentalnie[...]

     The promise of touch made him tense for a moment [...]

   • 2022 September 8, “Albania: Irańscy dyplomaci palą dokumenty w ambasadzie”, in Rzeczpospolita‎, archived from the original on 2023-01-16:

     Relacje między Iranem a Albanią są napięte od 2014 roku[...]

     Relations between Iran and Albania have been strained since 2014 [...]

3. (transitive, usually in the perfective passive voice participle) to stretch (to increase the extent or results of (e.g., a plan) to near the limit allowed by time or resources)
   • 1967, Waldemar Wasilewski, Młodszy brat "czarnych diamentów"‎, Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne, page 35:

     Gdyby jeszcze bardziej rozwinąć front inwestycyjny w kopalniach głębinowych węgla kamiennego – o ileż bardziej trzeba byłoby „napiąć” plany i powiększyć potencjał wykonawców.

     If you were to develop the field of investment in deep coal mines even more, you would have to stretch the plans and increase the potential of the workers just as much more.

   • 1969 January, Henryk Falkiewicz, “Kierunki udoskonalenia i usprawnienia procesu inwestycyjnego (Uwagi i propozycje)”, in Nowe Drogi‎, number 236, archived from the original on 2023-01-16, page 101:

     W rezultacie każdorazowy program i plan inwestycyjny jest napinany do granic możliwości realizacyjnych i nawet nieznaczne wahania w potencjale wykonawczym lub błędy w zbilansowaniu potrzeb powodują jego załamania.

     As a result, each investment program and plan is stretched to the achievable limits of possibility, and even an insignificant fluctuation in the ability to work or error in the balancing of needs causes its failure.

   • 2016 December 19, Anna Cieślak-Wróblewska, “Budżet 2017 napięty, ale realny”, in Rzeczpospolita‎, archived from the original on 2023-01-16:

     Budżet 2017 napięty, ale realny: Znalezienie dodatkowych 10 mld zł z podatków będzie wyzwaniem.

     The 2017 budget is stretched but possible: finding an extra 10 billion złote in taxes will be a challenge.

   • 2022 October 18, Bartłomiej Sawicki, David Durham, “David Durham, Westinghouse: Udział polskich firm w budowie elektrowni wyniesie ponad 50 procent”, in Rzeczpospolita‎, archived from the original on 2023-01-16:

     Kalendarz realizacji projektu jądrowego jest bardzo napięty, ale możliwy do realizacji, pod warunkiem jednak, że podjęcie decyzji i wybór partnera nastąpią w tym roku.

     The calendar for the realization of the atomic product is greatly stretched, but capable of realization, under the condition that the making of a decision and the choice of a partner will happen this year.

4. (transitive, archaic) to prepare (a plan or action)
   • 1879 (letter written 28 June 1842), Joachim Lelewel, “LXI: Joachim do Jana”, in Listy Joachima Lelewela‎, volume II, Poznań: Księgarnia J. K Żupańskiego (distribution), J. I. Kraszewski (printing), archived from the original on 2023-01-16, page 172:

     Felix [...] napięte małżeństwo zerwał, bo panna brzydka i mało ma posagu.

     Felix [...] has broken off his planned marriage, because the bride is ugly and has a small dowry.

   • 1844, Ryszard Berwiński, “Wspomnienia”, in Poezye‎, volume 1, Poznań: N. Kamieński i Spółka, archived from the original on 2023-01-16, page 21:

     Wtedy plan, który wieczór wczorajszy napina,
     Dzisiejsze rano zmienia, i psuje i targa[...]

     Then that morning he changes and ruins and tears up the plan that he made the previous evening [...]

5. (reflexive with się) to become tightened
6. (reflexive with się) to tense one's muscles
7. (reflexive with się) to mobilise oneself

• napiąć in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• napiąć in Polish dictionaries at PWN