मुण्ड

Hindi

Pronunciation

  • (Delhi Hindi) IPA(key): /mʊɳɖ/, [mʊ̃ɳɖ]

Adjective

मुण्ड • (muṇḍ) (indeclinable)

  1. Alternative form of मुंड (muṇḍ)

Noun

मुण्ड • (muṇḍ) m

  1. Alternative form of मुंड (muṇḍ)

Declension

Sanskrit

Alternative scripts

Etymology

Uncertain.

Probably of Dravidian origin, with coalescence of two Dravidian word-groups, compare Malayalam മണ്ട (maṇṭa, head, skull), Kannada ಮೊಂಡ (moṇḍa, blunt, maimed, deficient), Tamil மொட்டை (moṭṭai, bald head, shaven head), மொண்ணன் (moṇṇaṉ, baldheaded person); less likely Munda connections.

Tedesco compares the word to वर्ध् (vardh, to cut off) and भाण्डिल (bhāṇḍila, barber), considering these to all be of Indo-Aryan origin.

The generic "head" sense may be a case of semantic contamination from मूर्धन् (mūrdhan, head).

Pronunciation

Proper noun

मुण्ड • (muṇḍa) stem, m (Hinduism)

  1. name of Shiva
  2. name of Rahu
  3. name of a dynasty
  4. name of a king
  5. name of a Daitya

Declension

Masculine a-stem declension of मुण्ड (muṇḍa)
Singular Dual Plural
Nominative मुण्डः
muṇḍaḥ
मुण्डौ / मुण्डा¹
muṇḍau / muṇḍā¹
मुण्डाः / मुण्डासः¹
muṇḍāḥ / muṇḍāsaḥ¹
Vocative मुण्ड
muṇḍa
मुण्डौ / मुण्डा¹
muṇḍau / muṇḍā¹
मुण्डाः / मुण्डासः¹
muṇḍāḥ / muṇḍāsaḥ¹
Accusative मुण्डम्
muṇḍam
मुण्डौ / मुण्डा¹
muṇḍau / muṇḍā¹
मुण्डान्
muṇḍān
Instrumental मुण्डेन
muṇḍena
मुण्डाभ्याम्
muṇḍābhyām
मुण्डैः / मुण्डेभिः¹
muṇḍaiḥ / muṇḍebhiḥ¹
Dative मुण्डाय
muṇḍāya
मुण्डाभ्याम्
muṇḍābhyām
मुण्डेभ्यः
muṇḍebhyaḥ
Ablative मुण्डात्
muṇḍāt
मुण्डाभ्याम्
muṇḍābhyām
मुण्डेभ्यः
muṇḍebhyaḥ
Genitive मुण्डस्य
muṇḍasya
मुण्डयोः
muṇḍayoḥ
मुण्डानाम्
muṇḍānām
Locative मुण्डे
muṇḍe
मुण्डयोः
muṇḍayoḥ
मुण्डेषु
muṇḍeṣu
Notes
  • ¹Vedic

Noun

मुण्ड • (muṇḍa) stem, m

  1. a man with a shaven head, bald-headed man
  2. the trunk of a lopped tree
  3. a barber

Declension

Masculine a-stem declension of मुण्ड (muṇḍa)
Singular Dual Plural
Nominative मुण्डः
muṇḍaḥ
मुण्डौ / मुण्डा¹
muṇḍau / muṇḍā¹
मुण्डाः / मुण्डासः¹
muṇḍāḥ / muṇḍāsaḥ¹
Vocative मुण्ड
muṇḍa
मुण्डौ / मुण्डा¹
muṇḍau / muṇḍā¹
मुण्डाः / मुण्डासः¹
muṇḍāḥ / muṇḍāsaḥ¹
Accusative मुण्डम्
muṇḍam
मुण्डौ / मुण्डा¹
muṇḍau / muṇḍā¹
मुण्डान्
muṇḍān
Instrumental मुण्डेन
muṇḍena
मुण्डाभ्याम्
muṇḍābhyām
मुण्डैः / मुण्डेभिः¹
muṇḍaiḥ / muṇḍebhiḥ¹
Dative मुण्डाय
muṇḍāya
मुण्डाभ्याम्
muṇḍābhyām
मुण्डेभ्यः
muṇḍebhyaḥ
Ablative मुण्डात्
muṇḍāt
मुण्डाभ्याम्
muṇḍābhyām
मुण्डेभ्यः
muṇḍebhyaḥ
Genitive मुण्डस्य
muṇḍasya
मुण्डयोः
muṇḍayoḥ
मुण्डानाम्
muṇḍānām
Locative मुण्डे
muṇḍe
मुण्डयोः
muṇḍayoḥ
मुण्डेषु
muṇḍeṣu
Notes
  • ¹Vedic

Noun

मुण्ड • (muṇḍa) stem, n

  1. a shaven head
  2. any head
  3. iron
    Synonym: लोह (loha)
  4. myrrh

Declension

Neuter a-stem declension of मुण्ड (muṇḍa)
Singular Dual Plural
Nominative मुण्डम्
muṇḍam
मुण्डे
muṇḍe
मुण्डानि / मुण्डा¹
muṇḍāni / muṇḍā¹
Vocative मुण्ड
muṇḍa
मुण्डे
muṇḍe
मुण्डानि / मुण्डा¹
muṇḍāni / muṇḍā¹
Accusative मुण्डम्
muṇḍam
मुण्डे
muṇḍe
मुण्डानि / मुण्डा¹
muṇḍāni / muṇḍā¹
Instrumental मुण्डेन
muṇḍena
मुण्डाभ्याम्
muṇḍābhyām
मुण्डैः / मुण्डेभिः¹
muṇḍaiḥ / muṇḍebhiḥ¹
Dative मुण्डाय
muṇḍāya
मुण्डाभ्याम्
muṇḍābhyām
मुण्डेभ्यः
muṇḍebhyaḥ
Ablative मुण्डात्
muṇḍāt
मुण्डाभ्याम्
muṇḍābhyām
मुण्डेभ्यः
muṇḍebhyaḥ
Genitive मुण्डस्य
muṇḍasya
मुण्डयोः
muṇḍayoḥ
मुण्डानाम्
muṇḍānām
Locative मुण्डे
muṇḍe
मुण्डयोः
muṇḍayoḥ
मुण्डेषु
muṇḍeṣu
Notes
  • ¹Vedic

Adjective

मुण्ड • (muṇḍa) stem

  1. shaved, bald, having the head shaved or the hair shorn
  2. having no horns, hornless (as a cow or goat)
  3. stripped of top leaves or branches, lopped (as a tree)
  4. pointless, blunt
  5. without awns or a beard
  6. low, mean

Declension

Masculine a-stem declension of मुण्ड (muṇḍa)
Singular Dual Plural
Nominative मुण्डः
muṇḍaḥ
मुण्डौ / मुण्डा¹
muṇḍau / muṇḍā¹
मुण्डाः / मुण्डासः¹
muṇḍāḥ / muṇḍāsaḥ¹
Vocative मुण्ड
muṇḍa
मुण्डौ / मुण्डा¹
muṇḍau / muṇḍā¹
मुण्डाः / मुण्डासः¹
muṇḍāḥ / muṇḍāsaḥ¹
Accusative मुण्डम्
muṇḍam
मुण्डौ / मुण्डा¹
muṇḍau / muṇḍā¹
मुण्डान्
muṇḍān
Instrumental मुण्डेन
muṇḍena
मुण्डाभ्याम्
muṇḍābhyām
मुण्डैः / मुण्डेभिः¹
muṇḍaiḥ / muṇḍebhiḥ¹
Dative मुण्डाय
muṇḍāya
मुण्डाभ्याम्
muṇḍābhyām
मुण्डेभ्यः
muṇḍebhyaḥ
Ablative मुण्डात्
muṇḍāt
मुण्डाभ्याम्
muṇḍābhyām
मुण्डेभ्यः
muṇḍebhyaḥ
Genitive मुण्डस्य
muṇḍasya
मुण्डयोः
muṇḍayoḥ
मुण्डानाम्
muṇḍānām
Locative मुण्डे
muṇḍe
मुण्डयोः
muṇḍayoḥ
मुण्डेषु
muṇḍeṣu
Notes
  • ¹Vedic
Feminine ā-stem declension of मुण्डा (muṇḍā)
Singular Dual Plural
Nominative मुण्डा
muṇḍā
मुण्डे
muṇḍe
मुण्डाः
muṇḍāḥ
Vocative मुण्डे
muṇḍe
मुण्डे
muṇḍe
मुण्डाः
muṇḍāḥ
Accusative मुण्डाम्
muṇḍām
मुण्डे
muṇḍe
मुण्डाः
muṇḍāḥ
Instrumental मुण्डया / मुण्डा¹
muṇḍayā / muṇḍā¹
मुण्डाभ्याम्
muṇḍābhyām
मुण्डाभिः
muṇḍābhiḥ
Dative मुण्डायै
muṇḍāyai
मुण्डाभ्याम्
muṇḍābhyām
मुण्डाभ्यः
muṇḍābhyaḥ
Ablative मुण्डायाः / मुण्डायै²
muṇḍāyāḥ / muṇḍāyai²
मुण्डाभ्याम्
muṇḍābhyām
मुण्डाभ्यः
muṇḍābhyaḥ
Genitive मुण्डायाः / मुण्डायै²
muṇḍāyāḥ / muṇḍāyai²
मुण्डयोः
muṇḍayoḥ
मुण्डानाम्
muṇḍānām
Locative मुण्डायाम्
muṇḍāyām
मुण्डयोः
muṇḍayoḥ
मुण्डासु
muṇḍāsu
Notes
  • ¹Vedic
  • ²Brāhmaṇas
Neuter a-stem declension of मुण्ड (muṇḍa)
Singular Dual Plural
Nominative मुण्डम्
muṇḍam
मुण्डे
muṇḍe
मुण्डानि / मुण्डा¹
muṇḍāni / muṇḍā¹
Vocative मुण्ड
muṇḍa
मुण्डे
muṇḍe
मुण्डानि / मुण्डा¹
muṇḍāni / muṇḍā¹
Accusative मुण्डम्
muṇḍam
मुण्डे
muṇḍe
मुण्डानि / मुण्डा¹
muṇḍāni / muṇḍā¹
Instrumental मुण्डेन
muṇḍena
मुण्डाभ्याम्
muṇḍābhyām
मुण्डैः / मुण्डेभिः¹
muṇḍaiḥ / muṇḍebhiḥ¹
Dative मुण्डाय
muṇḍāya
मुण्डाभ्याम्
muṇḍābhyām
मुण्डेभ्यः
muṇḍebhyaḥ
Ablative मुण्डात्
muṇḍāt
मुण्डाभ्याम्
muṇḍābhyām
मुण्डेभ्यः
muṇḍebhyaḥ
Genitive मुण्डस्य
muṇḍasya
मुण्डयोः
muṇḍayoḥ
मुण्डानाम्
muṇḍānām
Locative मुण्डे
muṇḍe
मुण्डयोः
muṇḍayoḥ
मुण्डेषु
muṇḍeṣu
Notes
  • ¹Vedic

Derived terms

  • मुण्डक (muṇḍaka)
  • मुण्डकोपनिषद् (muṇḍakopaniṣad)
  • मुण्डचणक (muṇḍacaṇaka)
  • मुण्डधान्य (muṇḍadhānya)
  • मुण्डधारिन् (muṇḍadhārin)
  • मुण्डफल (muṇḍaphala)
  • मुण्डमण्डली (muṇḍamaṇḍalī)
  • मुण्डमथना (muṇḍamathanā)
  • मुण्डमालातन्त्र (muṇḍamālātantra)
  • मुण्डमालिनी (muṇḍamālinī)
  • मुण्डलोह (muṇḍaloha)
  • मुण्डशालि (muṇḍaśāli)

Descendants

  • Ashokan Prakrit:
    • Magadhi Prakrit:
      • Bihari:
        • Maithili: (cap long enough to cover ears)
          Devanagari script: मुण्डा (muṇḍā)
          Tirhuta script: 𑒧𑒳𑒝𑓂𑒛𑒰 (muṇḍā)
      • Odia: ମୁଣ୍ଡ (muṇḍô, pollard; the trunk of a lopped off tree)
      • Bengali: মুণ্ড (munḍo), মুণ্ডু (munḍu, head)
    • Maharastri Prakrit: 𑀫𑀼𑀁𑀟 (muṃḍa)
      • Old Marathi:
        Devanagari script: मुंड (muṃḍa), मुंडें (muṃḍeṃ)
        Modi script: 𑘦𑘳𑘽𑘚 (muṃḍa), 𑘦𑘳𑘽𑘚𑘹𑘽 (muṃḍeṃ)
    • Sauraseni Prakrit:
      • Gurjar Apabhramsa:
        • Gujarati: મૂંડો (mū̃ḍo)
      • Sauraseni Apabhramsa:
    • Paisaci Prakrit:
  • Dardic:
    • Kashmiri: (widow)
      Arabic script: مۆنڈ (monḍ)
      Devanagari script: म्वंड् (mwaṃḍ)
  • Pali: muṇḍa
  • Hindi: मुंड (muṇḍ) (learned)

References

  • Monier Williams (1899) “मुण्ड”, in A Sanskrit–English Dictionary, [], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, →OCLC, page 822, column 1.
  • Apte, Vaman Shivram (1890) “मुण्ड”, in The practical Sanskrit-English dictionary, Poona: Prasad Prakashan
  • Mayrhofer, Manfred (1996) Etymologisches Wörterbuch des Altindoarischen [Etymological Dictionary of Old Indo-Aryan] (in German), volume 2, Heidelberg: Carl Winter Universitätsverlag, page 361
  • Mayrhofer, Manfred (1963) Kurzgefasstes Etymologisches Wörterbuch des Altindischen [A Concise Etymological Sanskrit Dictionary] (in German), volume 2, Heidelberg: Carl Winter Universitätsverlag, pages 651-652
  • Turner, Ralph Lilley (1969–1985) “muṇḍa1”, in A Comparative Dictionary of the Indo-Aryan Languages, London: Oxford University Press
This article is issued from Wiktionary. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.