परिवर्तन

Hindi

Etymology

Learned borrowing from Sanskrit परिवर्तन (parivártana). By surface analysis, परि- (pari-) +‎ वर्तन (vartan).

Pronunciation

(Delhi Hindi) IPA^(key): /pə.ɾɪ.ʋəɾ.t̪ən/, [pɐ.ɾɪ.ʋɐɾ.t̪ɐ̃n]

Noun

परिवर्तन • (parivartan) m (Urdu spelling پری ورتن) (formal)

change, transformation
Synonym: बदलाव (badlāv)
transmutation
exchange, conversion

Declension

Declension of परिवर्तन (masc cons-stem)

	singular	plural
direct	परिवर्तन parivartan	परिवर्तन parivartan
oblique	परिवर्तन parivartan	परिवर्तनों parivartanõ
vocative	परिवर्तन parivartan	परिवर्तनो parivartano

References

McGregor, Ronald Stuart (1993) “परिवर्तन”, in The Oxford Hindi-English Dictionary, London: Oxford University Press
Dāsa, Śyāmasundara (1965–1975) “परिवर्तन”, in Hindī Śabdasāgara [lit. Sea of Hindi words] (in Hindi), Kashi [Varanasi]: Nagari Pracarini Sabha
Platts, John T. (1884) “परिवर्तन”, in A dictionary of Urdu, classical Hindi, and English, London: W. H. Allen & Co.
“परिवर्तन”, in ریخْتَہ لُغَت (rexta luġat) - Rekhta Dictionary [Urdu dictionary with meanings in Hindi & English], Noida, India: Rekhta Foundation, 2024.

Sanskrit

Alternative scripts

পৰিৱৰ্তন (Assamese script)
ᬧᬭᬶᬯᬃᬢᬦ (Balinese script)
পরিবর্তন (Bengali script)
𑰢𑰨𑰰𑰪𑰨𑰿𑰝𑰡 (Bhaiksuki script)
𑀧𑀭𑀺𑀯𑀭𑁆𑀢𑀦 (Brahmi script)
ပရိဝရ်္တန (Burmese script)
પરિવર્તન (Gujarati script)
ਪਰਿਵਰ੍ਤਨ (Gurmukhi script)
𑌪𑌰𑌿𑌵𑌰𑍍𑌤𑌨 (Grantha script)
ꦥꦫꦶꦮꦂꦠꦤ (Javanese script)
𑂣𑂩𑂱𑂫𑂩𑂹𑂞𑂢 (Kaithi script)
ಪರಿವರ್ತನ (Kannada script)
បរិវត៌ន (Khmer script)
ປຣິວຣ຺ຕນ (Lao script)
പരിവര്തന (Malayalam script)
ᢒᠠᡵᡳᠸᠠᡵᢠᠠᠨᠠ (Manchu script)
𑘢𑘨𑘱𑘪𑘨𑘿𑘝𑘡 (Modi script)
ᢒᠠᠷᠢᠸᠠᠷᢐᠠᠨᠠ᠋ (Mongolian script)
𑧂𑧈𑧒𑧊𑧈𑧠𑦽𑧁 (Nandinagari script)
𑐥𑐬𑐶𑐰𑐬𑑂𑐟𑐣 (Newa script)
ପରିଵର୍ତନ (Odia script)
ꢦꢬꢶꢮꢬ꣄ꢡꢥ (Saurashtra script)
𑆥𑆫𑆴𑆮𑆫𑇀𑆠𑆤 (Sharada script)
𑖢𑖨𑖰𑖪𑖨𑖿𑖝𑖡 (Siddham script)
පරිවර්‍තන (Sinhalese script)
𑩰𑩼𑩑𑩾𑩼 𑪙𑩫𑩯 (Soyombo script)
𑚞𑚤𑚮𑚦𑚤𑚶𑚙𑚝 (Takri script)
பரிவர்தந (Tamil script)
పరివర్తన (Telugu script)
ปริวรฺตน (Thai script)
པ་རི་ཝ་རྟ་ན (Tibetan script)
𑒣𑒩𑒱𑒫𑒩𑓂𑒞𑒢 (Tirhuta script)
𑨞𑨫𑨁𑨭𑨫𑩇𑨙𑨝 (Zanabazar Square script)

Etymology

From परि- (pari-) +‎ वृत् (vṛt) +‎ -अन (-ana).

Pronunciation

(Vedic) IPA^(key): /pɐ.ɾi.ʋɐ́ɾ.tɐ.nɐ/

(Classical) IPA^(key): /pɐ.ɾiˈʋɐɾ.t̪ɐ.n̪ɐ/

Adjective

परिवर्तन • (parivártana) stem

causing to turn around

Declension

Masculine a-stem declension of परिवर्तन (parivártana)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	परिवर्तनः parivártanaḥ	परिवर्तनौ / परिवर्तना¹ parivártanau / parivártanā¹	परिवर्तनाः / परिवर्तनासः¹ parivártanāḥ / parivártanāsaḥ¹
Vocative	परिवर्तन párivartana	परिवर्तनौ / परिवर्तना¹ párivartanau / párivartanā¹	परिवर्तनाः / परिवर्तनासः¹ párivartanāḥ / párivartanāsaḥ¹
Accusative	परिवर्तनम् parivártanam	परिवर्तनौ / परिवर्तना¹ parivártanau / parivártanā¹	परिवर्तनान् parivártanān
Instrumental	परिवर्तनेन parivártanena	परिवर्तनाभ्याम् parivártanābhyām	परिवर्तनैः / परिवर्तनेभिः¹ parivártanaiḥ / parivártanebhiḥ¹
Dative	परिवर्तनाय parivártanāya	परिवर्तनाभ्याम् parivártanābhyām	परिवर्तनेभ्यः parivártanebhyaḥ
Ablative	परिवर्तनात् parivártanāt	परिवर्तनाभ्याम् parivártanābhyām	परिवर्तनेभ्यः parivártanebhyaḥ
Genitive	परिवर्तनस्य parivártanasya	परिवर्तनयोः parivártanayoḥ	परिवर्तनानाम् parivártanānām
Locative	परिवर्तने parivártane	परिवर्तनयोः parivártanayoḥ	परिवर्तनेषु parivártaneṣu
Notes	¹Vedic

Feminine ī-stem declension of परिवर्तनी (parivártanī)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	परिवर्तनी parivártanī	परिवर्तन्यौ / परिवर्तनी¹ parivártanyau / parivártanī¹	परिवर्तन्यः / परिवर्तनीः¹ parivártanyaḥ / parivártanīḥ¹
Vocative	परिवर्तनि párivartani	परिवर्तन्यौ / परिवर्तनी¹ párivartanyau / párivartanī¹	परिवर्तन्यः / परिवर्तनीः¹ párivartanyaḥ / párivartanīḥ¹
Accusative	परिवर्तनीम् parivártanīm	परिवर्तन्यौ / परिवर्तनी¹ parivártanyau / parivártanī¹	परिवर्तनीः parivártanīḥ
Instrumental	परिवर्तन्या parivártanyā	परिवर्तनीभ्याम् parivártanībhyām	परिवर्तनीभिः parivártanībhiḥ
Dative	परिवर्तन्यै parivártanyai	परिवर्तनीभ्याम् parivártanībhyām	परिवर्तनीभ्यः parivártanībhyaḥ
Ablative	परिवर्तन्याः / परिवर्तन्यै² parivártanyāḥ / parivártanyai²	परिवर्तनीभ्याम् parivártanībhyām	परिवर्तनीभ्यः parivártanībhyaḥ
Genitive	परिवर्तन्याः / परिवर्तन्यै² parivártanyāḥ / parivártanyai²	परिवर्तन्योः parivártanyoḥ	परिवर्तनीनाम् parivártanīnām
Locative	परिवर्तन्याम् parivártanyām	परिवर्तन्योः parivártanyoḥ	परिवर्तनीषु parivártanīṣu
Notes	¹Vedic ²Brāhmaṇas

Neuter a-stem declension of परिवर्तन (parivártana)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	परिवर्तनम् parivártanam	परिवर्तने parivártane	परिवर्तनानि / परिवर्तना¹ parivártanāni / parivártanā¹
Vocative	परिवर्तन párivartana	परिवर्तने párivartane	परिवर्तनानि / परिवर्तना¹ párivartanāni / párivartanā¹
Accusative	परिवर्तनम् parivártanam	परिवर्तने parivártane	परिवर्तनानि / परिवर्तना¹ parivártanāni / parivártanā¹
Instrumental	परिवर्तनेन parivártanena	परिवर्तनाभ्याम् parivártanābhyām	परिवर्तनैः / परिवर्तनेभिः¹ parivártanaiḥ / parivártanebhiḥ¹
Dative	परिवर्तनाय parivártanāya	परिवर्तनाभ्याम् parivártanābhyām	परिवर्तनेभ्यः parivártanebhyaḥ
Ablative	परिवर्तनात् parivártanāt	परिवर्तनाभ्याम् parivártanābhyām	परिवर्तनेभ्यः parivártanebhyaḥ
Genitive	परिवर्तनस्य parivártanasya	परिवर्तनयोः parivártanayoḥ	परिवर्तनानाम् parivártanānām
Locative	परिवर्तने parivártane	परिवर्तनयोः parivártanayoḥ	परिवर्तनेषु parivártaneṣu
Notes	¹Vedic

Noun

परिवर्तन • (parivártana) stem, n

turning or whirling round, moving to and fro
rolling about or wallowing on
revolution, end of a period of time
barter, exchange
cutting or clipping the hair
protecting, defending
inverting, taking or putting anything in a wrong direction
requital, return

Declension

Neuter a-stem declension of परिवर्तन (parivártana)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	परिवर्तनम् parivártanam	परिवर्तने parivártane	परिवर्तनानि / परिवर्तना¹ parivártanāni / parivártanā¹
Vocative	परिवर्तन párivartana	परिवर्तने párivartane	परिवर्तनानि / परिवर्तना¹ párivartanāni / párivartanā¹
Accusative	परिवर्तनम् parivártanam	परिवर्तने parivártane	परिवर्तनानि / परिवर्तना¹ parivártanāni / parivártanā¹
Instrumental	परिवर्तनेन parivártanena	परिवर्तनाभ्याम् parivártanābhyām	परिवर्तनैः / परिवर्तनेभिः¹ parivártanaiḥ / parivártanebhiḥ¹
Dative	परिवर्तनाय parivártanāya	परिवर्तनाभ्याम् parivártanābhyām	परिवर्तनेभ्यः parivártanebhyaḥ
Ablative	परिवर्तनात् parivártanāt	परिवर्तनाभ्याम् parivártanābhyām	परिवर्तनेभ्यः parivártanebhyaḥ
Genitive	परिवर्तनस्य parivártanasya	परिवर्तनयोः parivártanayoḥ	परिवर्तनानाम् parivártanānām
Locative	परिवर्तने parivártane	परिवर्तनयोः parivártanayoḥ	परिवर्तनेषु parivártaneṣu
Notes	¹Vedic

Descendants

→ Hindi: परिवर्तन (parivartan) (learned)

References

Monier Williams (1899) “परिवर्तन”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, →OCLC, page 601, column 3.

This article is issued from Wiktionary. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.