अरुष
Sanskrit
Alternative scripts
Alternative scripts
- অৰুষ (Assamese script)
- ᬅᬭᬸᬱ (Balinese script)
- অরুষ (Bengali script)
- 𑰀𑰨𑰲𑰬 (Bhaiksuki script)
- 𑀅𑀭𑀼𑀱 (Brahmi script)
- အရုၑ (Burmese script)
- અરુષ (Gujarati script)
- ਅਰੁਸ਼ (Gurmukhi script)
- 𑌅𑌰𑍁𑌷 (Grantha script)
- ꦄꦫꦸꦰ (Javanese script)
- 𑂃𑂩𑂳𑂭 (Kaithi script)
- ಅರುಷ (Kannada script)
- អរុឞ (Khmer script)
- ອຣຸຩ (Lao script)
- അരുഷ (Malayalam script)
- ᠠᡵᡠᢢᠠ (Manchu script)
- 𑘀𑘨𑘳𑘬 (Modi script)
- ᠠᠷᠤᢔᠠ᠋ (Mongolian script)
- 𑦠𑧈𑧔𑧌 (Nandinagari script)
- 𑐀𑐬𑐸𑐲 (Newa script)
- ଅରୁଷ (Odia script)
- ꢂꢬꢸꢰ (Saurashtra script)
- 𑆃𑆫𑆶𑆰 (Sharada script)
- 𑖀𑖨𑗜𑖬 (Siddham script)
- අරුෂ (Sinhalese script)
- 𑩐𑩼𑩒𑪀 (Soyombo script)
- 𑚀𑚤𑚰 (Takri script)
- அருஷ (Tamil script)
- అరుష (Telugu script)
- อรุษ (Thai script)
- ཨ་རུ་ཥ (Tibetan script)
- 𑒁𑒩𑒳𑒭 (Tirhuta script)
- 𑨀𑨫𑨃𑨯 (Zanabazar Square script)
Etymology
From Proto-Indo-Iranian *Harušás (“white, bright, reddish-white”). Cognate with Avestan 𐬀𐬎𐬭𐬎𐬱𐬀 (auruša), Ossetian урс (urs, “white”), Middle Persian [script needed] (ʾlws /arus/, “white”).
Adjective
अरुष • (aruṣá) stem
- red, reddish, red-hued
- c. 1700 BCE – 1200 BCE, Ṛgveda 7.97.6:
- तं शग्मासो अरुषासो अश्वा बृहस्पतिं सहवाहो वहन्ति ।
सहश्चिद्यस्य नीलवत्सधस्थं नभो न रूपम्अरुषं वसानाः ॥- taṃ śagmāso aruṣāso aśvā bṛhaspatiṃ sahavāho vahanti.
sahaścidyasya nīlavatsadhasthaṃ nabho na rūpamaruṣaṃ vasānāḥ. - His red-hued horses draw him together, full of strength, and bring Bṛhaspati hither.
Robed in red colour like the cloud, they carry the Lord of Might whose friendship gives a dwelling.
- taṃ śagmāso aruṣāso aśvā bṛhaspatiṃ sahavāho vahanti.
- तं शग्मासो अरुषासो अश्वा बृहस्पतिं सहवाहो वहन्ति ।
Declension
Masculine a-stem declension of अरुष (aruṣá) | |||
---|---|---|---|
Singular | Dual | Plural | |
Nominative | अरुषः aruṣáḥ |
अरुषौ / अरुषा¹ aruṣaú / aruṣā́¹ |
अरुषाः / अरुषासः¹ aruṣā́ḥ / aruṣā́saḥ¹ |
Vocative | अरुष áruṣa |
अरुषौ / अरुषा¹ áruṣau / áruṣā¹ |
अरुषाः / अरुषासः¹ áruṣāḥ / áruṣāsaḥ¹ |
Accusative | अरुषम् aruṣám |
अरुषौ / अरुषा¹ aruṣaú / aruṣā́¹ |
अरुषान् aruṣā́n |
Instrumental | अरुषेण aruṣéṇa |
अरुषाभ्याम् aruṣā́bhyām |
अरुषैः / अरुषेभिः¹ aruṣaíḥ / aruṣébhiḥ¹ |
Dative | अरुषाय aruṣā́ya |
अरुषाभ्याम् aruṣā́bhyām |
अरुषेभ्यः aruṣébhyaḥ |
Ablative | अरुषात् aruṣā́t |
अरुषाभ्याम् aruṣā́bhyām |
अरुषेभ्यः aruṣébhyaḥ |
Genitive | अरुषस्य aruṣásya |
अरुषयोः aruṣáyoḥ |
अरुषाणाम् aruṣā́ṇām |
Locative | अरुषे aruṣé |
अरुषयोः aruṣáyoḥ |
अरुषेषु aruṣéṣu |
Notes |
|
Feminine ī-stem declension of अरुषी (áruṣī) | |||
---|---|---|---|
Singular | Dual | Plural | |
Nominative | अरुषी áruṣī |
अरुष्यौ / अरुषी¹ áruṣyau / áruṣī¹ |
अरुष्यः / अरुषीः¹ áruṣyaḥ / áruṣīḥ¹ |
Vocative | अरुषि áruṣi |
अरुष्यौ / अरुषी¹ áruṣyau / áruṣī¹ |
अरुष्यः / अरुषीः¹ áruṣyaḥ / áruṣīḥ¹ |
Accusative | अरुषीम् áruṣīm |
अरुष्यौ / अरुषी¹ áruṣyau / áruṣī¹ |
अरुषीः áruṣīḥ |
Instrumental | अरुष्या áruṣyā |
अरुषीभ्याम् áruṣībhyām |
अरुषीभिः áruṣībhiḥ |
Dative | अरुष्यै áruṣyai |
अरुषीभ्याम् áruṣībhyām |
अरुषीभ्यः áruṣībhyaḥ |
Ablative | अरुष्याः / अरुष्यै² áruṣyāḥ / áruṣyai² |
अरुषीभ्याम् áruṣībhyām |
अरुषीभ्यः áruṣībhyaḥ |
Genitive | अरुष्याः / अरुष्यै² áruṣyāḥ / áruṣyai² |
अरुष्योः áruṣyoḥ |
अरुषीणाम् áruṣīṇām |
Locative | अरुष्याम् áruṣyām |
अरुष्योः áruṣyoḥ |
अरुषीषु áruṣīṣu |
Notes |
|
Neuter a-stem declension of अरुष (aruṣá) | |||
---|---|---|---|
Singular | Dual | Plural | |
Nominative | अरुषम् aruṣám |
अरुषे aruṣé |
अरुषाणि / अरुषा¹ aruṣā́ṇi / aruṣā́¹ |
Vocative | अरुष áruṣa |
अरुषे áruṣe |
अरुषाणि / अरुषा¹ áruṣāṇi / áruṣā¹ |
Accusative | अरुषम् aruṣám |
अरुषे aruṣé |
अरुषाणि / अरुषा¹ aruṣā́ṇi / aruṣā́¹ |
Instrumental | अरुषेण aruṣéṇa |
अरुषाभ्याम् aruṣā́bhyām |
अरुषैः / अरुषेभिः¹ aruṣaíḥ / aruṣébhiḥ¹ |
Dative | अरुषाय aruṣā́ya |
अरुषाभ्याम् aruṣā́bhyām |
अरुषेभ्यः aruṣébhyaḥ |
Ablative | अरुषात् aruṣā́t |
अरुषाभ्याम् aruṣā́bhyām |
अरुषेभ्यः aruṣébhyaḥ |
Genitive | अरुषस्य aruṣásya |
अरुषयोः aruṣáyoḥ |
अरुषाणाम् aruṣā́ṇām |
Locative | अरुषे aruṣé |
अरुषयोः aruṣáyoḥ |
अरुषेषु aruṣéṣu |
Notes |
|
Declension
Masculine a-stem declension of अरुष (aruṣá) | |||
---|---|---|---|
Singular | Dual | Plural | |
Nominative | अरुषः aruṣáḥ |
अरुषौ / अरुषा¹ aruṣaú / aruṣā́¹ |
अरुषाः / अरुषासः¹ aruṣā́ḥ / aruṣā́saḥ¹ |
Vocative | अरुष áruṣa |
अरुषौ / अरुषा¹ áruṣau / áruṣā¹ |
अरुषाः / अरुषासः¹ áruṣāḥ / áruṣāsaḥ¹ |
Accusative | अरुषम् aruṣám |
अरुषौ / अरुषा¹ aruṣaú / aruṣā́¹ |
अरुषान् aruṣā́n |
Instrumental | अरुषेण aruṣéṇa |
अरुषाभ्याम् aruṣā́bhyām |
अरुषैः / अरुषेभिः¹ aruṣaíḥ / aruṣébhiḥ¹ |
Dative | अरुषाय aruṣā́ya |
अरुषाभ्याम् aruṣā́bhyām |
अरुषेभ्यः aruṣébhyaḥ |
Ablative | अरुषात् aruṣā́t |
अरुषाभ्याम् aruṣā́bhyām |
अरुषेभ्यः aruṣébhyaḥ |
Genitive | अरुषस्य aruṣásya |
अरुषयोः aruṣáyoḥ |
अरुषाणाम् aruṣā́ṇām |
Locative | अरुषे aruṣé |
अरुषयोः aruṣáyoḥ |
अरुषेषु aruṣéṣu |
Notes |
|
Related terms
- अरुण (aruṇá)
Further reading
- Apte, Vaman Shivram (1890) “अरुष”, in The practical Sanskrit-English dictionary, Poona: Prasad Prakashan
- Monier Williams (1899) “अरुष”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, →OCLC, page 88.
This article is issued from Wiktionary. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.