զարդ
Armenian
Etymology
Learned borrowing from Old Armenian զարդ (zard).
Pronunciation
- (Eastern Armenian, standard) IPA(key): [zɑɾtʰ]
- (Western Armenian, standard) IPA(key): [zɑɾtʰ]
Audio (Eastern Armenian) (file)
Noun
զարդ • (zard)
- ornament, adornment, accessory (e.g., ring, bracelet, necklace)
- decoration, adornment (of a house)
- design, pattern, tracery
- (figuratively) a person who is amiable or agreeable (a person with a personality trait that stands out and is pleasant)
- (figuratively) verdure, vegetation
- nature, environment (the natural world)
- embellishment, color (of language)
- (figuratively) decor, ornament (of a person who stands out superficially, but has little else to offer)
- that which is superior or better than others of its kind
Declension
i-type, inanimate (Eastern Armenian)
| singular | plural | |||
|---|---|---|---|---|
| nominative | զարդ (zard) | զարդեր (zarder) | ||
| dative | զարդի (zardi) | զարդերի (zarderi) | ||
| ablative | զարդից (zardicʻ) | զարդերից (zardericʻ) | ||
| instrumental | զարդով (zardov) | զարդերով (zarderov) | ||
| locative | զարդում (zardum) | զարդերում (zarderum) | ||
| definite forms | ||||
| nominative | զարդը/զարդն (zardə/zardn) | զարդերը/զարդերն (zarderə/zardern) | ||
| dative | զարդին (zardin) | զարդերին (zarderin) | ||
| 1st person possessive forms (my) | ||||
| nominative | զարդս (zards) | զարդերս (zarders) | ||
| dative | զարդիս (zardis) | զարդերիս (zarderis) | ||
| ablative | զարդիցս (zardicʻs) | զարդերիցս (zardericʻs) | ||
| instrumental | զարդովս (zardovs) | զարդերովս (zarderovs) | ||
| locative | զարդումս (zardums) | զարդերումս (zarderums) | ||
| 2nd person possessive forms (your) | ||||
| nominative | զարդդ (zardd) | զարդերդ (zarderd) | ||
| dative | զարդիդ (zardid) | զարդերիդ (zarderid) | ||
| ablative | զարդիցդ (zardicʻd) | զարդերիցդ (zardericʻd) | ||
| instrumental | զարդովդ (zardovd) | զարդերովդ (zarderovd) | ||
| locative | զարդումդ (zardumd) | զարդերումդ (zarderumd) | ||
i-type, inanimate (Western Armenian)
| singular | plural | |||
|---|---|---|---|---|
| nominative | զարդ (zard) | զարդեր (zarder) | ||
| dative | զարդի (zardi) | զարդերու (zarderu) | ||
| ablative | զարդէ (zardē) | զարդերէ (zarderē) | ||
| instrumental | զարդով (zardov) | զարդերով (zarderov) | ||
| definite forms | ||||
| nominative | զարդը/զարդն (zardə/zardn) | զարդերը/զարդերն (zarderə/zardern) | ||
| dative | զարդին (zardin) | զարդերուն (zarderun) | ||
| ablative | զարդէն (zardēn) | զարդերէն (zarderēn) | ||
| instrumental | զարդովը/զարդովն (zardovə/zardovn) | զարդերովը/զարդերովն (zarderovə/zarderovn) | ||
| 1st person possessive forms (my) | ||||
| nominative | զարդս (zards) | զարդերս (zarders) | ||
| dative | զարդիս (zardis) | զարդերուս (zarderus) | ||
| ablative | զարդէս (zardēs) | զարդերէս (zarderēs) | ||
| instrumental | զարդովս (zardovs) | զարդերովս (zarderovs) | ||
| 2nd person possessive forms (your) | ||||
| nominative | զարդդ (zardd) | զարդերդ (zarderd) | ||
| dative | զարդիդ (zardid) | զարդերուդ (zarderud) | ||
| ablative | զարդէդ (zardēd) | զարդերէդ (zarderēd) | ||
| instrumental | զարդովդ (zardovd) | զարդերովդ (zarderovd) | ||
Derived terms
- գորգազարդ (gorgazard)
- զարդասեղան (zardaseġan)
- զարդենի (zardeni)
Old Armenian
Noun
զարդ • (zard)
- ornament, finery, embellishment, preparation, furniture, cloths, fringe, decoration; dress, toilette; attire
- զարդ/զարդք երկնից ― zard/zardkʻ erknicʻ ― the stars
- առնուլ զզարդ զանձամբ, զարդ առնուլ ― aṙnul zzard zanjamb, zard aṙnul ― to adorn oneself
- ի զէն եւ ի զարդ վառիլ ― i zēn ew i zard vaṙil ― to arm oneself, to fly to arms
- 9–10th century, Yovhannēs Drasxanakertcʻi, Patmutʻiwn Hayocʻ [History of Armenia] 31:[1][2]
- Վասն որոյ և կայսր ոչ եթէ փոքր ինչ քան թէ մեծամեծս նմա ընձեռէր պարգեւս եւ պատիւս գեղեցիկ զինուց և զարդուց և ոսկէհուռ հանդերձ զգեստուց, և ըմպակս և բաժակս, և կամարս ականակապս ի համակ ոսկւոյ […]
- Vasn oroy ew kaysr očʻ etʻē pʻokʻr inčʻ kʻan tʻē mecamecs nma ənjeṙēr pargews ew patiws gełecʻik zinucʻ ew zarducʻ ew oskēhuṙ handerj zgestucʻ, ew əmpaks ew bažaks, ew kamars akanakaps i hamak oskwoy […]
- Translation by Rev. Krikor H. Maksoudian
- In return, the Emperor gave to him an exceedingly great many number of gifts, namely, beautiful weapons, ornaments, robes wrought with gold, goblets, and cups, and girdles of pure gold studded with gems.
- Վասն որոյ և կայսր ոչ եթէ փոքր ինչ քան թէ մեծամեծս նմա ընձեռէր պարգեւս եւ պատիւս գեղեցիկ զինուց և զարդուց և ոսկէհուռ հանդերձ զգեստուց, և ըմպակս և բաժակս, և կամարս ականակապս ի համակ ոսկւոյ […]
Declension
u-type
| singular | plural | ||
|---|---|---|---|
| nominative | զարդ (zard) | զարդք (zardkʻ) | |
| genitive | զարդու (zardu) | զարդուց (zarducʻ) | |
| dative | զարդու (zardu) | զարդուց (zarducʻ) | |
| accusative | զարդ (zard) | զարդս (zards) | |
| ablative | զարդուէ (zarduē) | զարդուց (zarducʻ) | |
| instrumental | զարդու (zardu) | զարդուք (zardukʻ) | |
| locative | զարդու (zardu) | զարդս (zards) | |
| i-type plural instrumental զարդիւք (zardiwkʻ) is also attested | |||
Derived terms
- ամենազարդ (amenazard)
- անզարդ (anzard)
- անզարդական (anzardakan)
- անզարդանամ (anzardanam)
- անզարդացուցանեմ (anzardacʻucʻanem)
- անզարդեցուցանեմ (anzardecʻucʻanem)
- անզարդիմ (anzardim)
- անզարդութիւն (anzardutʻiwn)
- աշխարհազարդ (ašxarhazard)
- աշտանակազարդ (aštanakazard)
- ապարանազարդ (aparanazard)
- առաքինազարդ (aṙakʻinazard)
- աստեղազարդ (astełazard)
- աստուածազարդ (astuacazard)
- աստուածազարդեալ (astuacazardeal)
- արիւնազարդ (ariwnazard)
- արփազարդեալ (arpʻazardeal)
- արփիազարդ (arpʻiazard)
- արփիազարդեալ (arpʻiazardeal)
- աւազանազարդ (awazanazard)
- բազմազարդ (bazmazard)
- բազմազարդութիւն (bazmazardutʻiwn)
- բարեզարդ (barezard)
- բարեզարդաբար (barezardabar)
- բարեզարդապէս (barezardapēs)
- բարեզարդեմ (barezardem)
- բարեզարդութիւն (barezardutʻiwn)
- բարեձեւազարդեալ (barejewazardeal)
- բոլորազարդ (bolorazard)
- բողբոջազարդ (bołboǰazard)
- բոցազարդ (bocʻazard)
- գեհենազարդ (gehenazard)
- գեղազարդ (gełazard)
- գեղազարդեմ (gełazardem)
- գեղազարդութիւն (gełazardutʻiwn)
- գեղեցկազարդ (gełecʻkazard)
- գեղեցկազարդեմ (gełecʻkazardem)
- գեղեցկազարդութիւն (gełecʻkazardutʻiwn)
- գերազարդ (gerazard)
- գերազարդաբար (gerazardabar)
- գերազարդապէս (gerazardapēs)
- գերազարդեալ (gerazardeal)
- գերազարդութիւն (gerazardutʻiwn)
- գերունակազարդ (gerunakazard)
- գունազարդեմ (gunazardem)
- գրազարդ (grazard)
- դալարազարդութիւն (dalarazardutʻiwn)
- դիազարդ (diazard)
- դիազարդիկ (diazardik)
- դիազարդութիւն (diazardutʻiwn)
- եկեղեցազարդ (ekełecʻazard)
- եռազարդ (eṙazard)
- եռազարդեան (eṙazardean)
- երգունազարդեմ (ergunazardem)
- երկիւղազարդ (erkiwłazard)
- երկնազարդ (erknazard)
- երփնազարդ (erpʻnazard)
- երփնազարդեալ (erpʻnazardeal)
- զարդաբեր (zardaber)
- զարդագեղ (zardageł)
- զարդագեղեալ (zardagełeal)
- զարդալից (zardalicʻ)
- զարդախօս (zardaxōs)
- զարդակից (zardakicʻ)
- զարդապէս (zardapēs)
- զարդասէր (zardasēr)
- զարդասիրիկ (zardasirik)
- զարդասիրութիւն (zardasirutʻiwn)
- զարդարագիր (zardaragir)
- զարդարանք (zardarankʻ)
- զարդարեմ (zardarem)
- զարդարեցուցանեմ (zardarecʻucʻanem)
- զարդարիմ (zardarim)
- զարդարիչ (zardaričʻ)
- զարդարկոտ (zardarkot)
- զարդարուած (zardaruac)
- զարդարումն (zardarumn)
- զարդարուն (zardarun)
- զարդափայլ (zardapʻayl)
- զարդափայլեմ (zardapʻaylem)
- զարդափայլիմ (zardapʻaylim)
- զարդեր (zarder)
- զինազարդեալ (zinazardeal)
- ընկուզազարդ (ənkuzazard)
- թագազարդ (tʻagazard)
- թագազարդեմ (tʻagazardem)
- թաղանթազարդ (tʻałantʻazard)
- ինքնազարդ (inkʻnazard)
- իրաւազարդ (irawazard)
- լկտէզարդ (lktēzard)
- լուսազարդ (lusazard)
- լուսազարդեմ (lusazardem)
- լուսազարդութիւն (lusazardutʻiwn)
- խաչազարդ (xačʻazard)
- խոհեմազարդ (xohemazard)
- խոյրապսակազարդ (xoyrapsakazard)
- խոնարհազարդ (xonarhazard)
- խորանազարդ (xoranazard)
- ծաղկազարդ (całkazard)
- ծաղկազարդեմ (całkazardem)
- ծաղկազարդութիւն (całkazardutʻiwn)
- ծայրազարդեալ (cayrazardeal)
- ծառազարդ (caṙazard)
- ծառզարդար (caṙzardar)
- ծիրանազարդ (ciranazard)
- ծիրանազարդեմ (ciranazardem)
- ծիրանէզարդ (ciranēzard)
- կամարազարդ (kamarazard)
- կանաչազարդ (kanačʻazard)
- կանաչազարդեալ (kanačʻazardeal)
- կարմրազարդ (karmrazard)
- կենազարդ (kenazard)
- հիմնազարդեմ (himnazardem)
- հոգեզարդ (hogezard)
- հոգէզարդ (hogēzard)
- հոգիազարդ (hogiazard)
- հոգիազարդեմ (hogiazardem)
- հրազարդ (hrazard)
- հրաշազարդ (hrašazard)
- հրաշազարդագոյն (hrašazardagoyn)
- հրաշազարդապէս (hrašazardapēs)
- հրաշազարդեմ (hrašazardem)
- հրաշազարդութիւն (hrašazardutʻiwn)
- ճաճանչազարդ (čačančʻazard)
- ճառագայթազարդ (čaṙagaytʻazard)
- ճառագայթազարդեալ (čaṙagaytʻazardeal)
- մարգարտազարդ (margartazard)
- մաքրազարդ (makʻrazard)
- մաքրազարդեմ (makʻrazardem)
- մեծազարդ (mecazard)
- մեհենազարդ (mehenazard)
- մեհենազարդութիւն (mehenazardutʻiwn)
- միազարդիմ (miazardim)
- մրազարդ (mrazard)
- նախազարդ (naxazard)
- ներքսազարդ (nerkʻsazard)
- նշողազարդ (nšołazard)
- նշուլազարդ (nšulazard)
- նորոգազարդ (norogazard)
- շառաւիղազարդութիւն (šaṙawiłazardutʻiwn)
- շնորհազարդ (šnorhazard)
- շնորհազարդեմ (šnorhazardem)
- շնորհազարդութիւն (šnorhazardutʻiwn)
- շողազարդ (šołazard)
- շուշանազարդ (šušanazard)
- շուշանազարդեալ (šušanazardeal)
- շրջազարդ (šrǰazard)
- շքեղազարդ (škʻełazard)
- շքեղազարդափայլ (škʻełazardapʻayl)
- շքեղազարդեմ (škʻełazardem)
- շքեղազարդութիւն (škʻełazardutʻiwn)
- ողկուզազարդ (ołkuzazard)
- ոսկեզարդ (oskezard)
- ոսկեզարդեմ (oskezardem)
- ոսկեհուռազարդ (oskehuṙazard)
- ոսկիազարդ (oskiazard)
- ուռճազարդ (uṙčazard)
- չզարդ (čʻzard)
- չքնաղազարդ (čʻkʻnałazard)
- պաճուճազարդ (pačučazard)
- պայծառազարդ (paycaṙazard)
- պայծառազարդեմ (paycaṙazardem)
- պայծառազարդութիւն (paycaṙazardutʻiwn)
- պատենազարդ (patenazard)
- պարազարդեմ (parazardem)
- պարազարդիմ (parazardim)
- պճնազարդ (pčnazard)
- պճնազարդեմ (pčnazardem)
- պճնազարդիմ (pčnazardim)
- պսակազարդ (psakazard)
- պտղազարդ (ptłazard)
- պտղազարդիմ (ptłazardim)
- ջահազարդեմ (ǰahazardem)
- ջահազարդիմ (ǰahazardim)
- սաւառնազարդ (sawaṙnazard)
- սաւառնազարդեալ (sawaṙnazardeal)
References
- Ioane Drasxanaḳerṭeli (1965) E. Cagareišvili, editor, Somxetis isṭoria (786—925 c̣c̣.) [History of Armenia (786–925)] (Ucxouri c̣q̇aroebi sakartvelos šesaxeb; 13), semi-critical edition of chapters XXIV–LXVII of the Old Armenian text, with a Georgian translation, Tbilisi: Academy Press, page 61
- Yovhannēs Drasxanakertc‘i (1987) Rev. Krikor H. Maksoudian, transl., History of Armenia (Occasional Papers and Proceedings; 3), Atlanta, Georgia: Scholars Press, page 138
Further reading
- Petrosean, Matatʻeay (1879) “զարդ”, in Nor Baṙagirkʻ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy
- Awetikʻean, G., Siwrmēlean, X., Awgerean, M. (1836–1837) “զարդ”, in Nor baṙgirkʻ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), Venice: S. Lazarus Armenian Academy
- Ačaṙean, Hračʻeay (1971–1979) “արդ”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, Yerevan: University Press, page զարդ
This article is issued from Wiktionary. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.