Zritiel

Częstotliwość	miesięcznik
Państwo	Imperium Rosyjskie
Adres	Petersburg
Wydawca	I. Kryłow, A. Kłuszyn, P. Pławilszczikow
Tematyka	literatura
Język	rosyjski
Pierwszy numer	1792
Ostatni numer	1792
Redaktor naczelny	Iwan Kryłow
Stali współpracownicy	Grigorij Chowanski, Iwan Dmitriewski

Zritiel (ros. Зритель) – rosyjskie czasopismo literackie wydawane w Petersburgu przez poetów Iwana Kryłowa i Aleksandra Kłuszyna oraz aktora i pisarza Piotra Pławilszczikowa. Ukazywało się w cyklu miesięcznym od lutego do grudnia 1792 roku.

Redaktorem naczelnym był Kryłow, który po doświadczeniach z wydawanym w 1789 satyrycznym periodykiem „Poczta duchow” (Почта духов) nabył w 1791 drukarnię i w początkach 1792 wraz z Kłuszynem i Pławilszczikowem założył nowe czasopismo, wzorując się na angielskim „The Spectator” (rosyjskie zritiel i angielskie spectator znaczą po polsku dosłownie „widz”). Pozyskano 170 prenumeratorów. Obok artykułów publicystycznych czasopismo zamieszczało utwory literackie, zarówno oryginalne jak i tłumaczenia z innych języków. Z redakcją współpracowali m.in. książę-poeta Grigorij Chowanski, dramaturg Iwan Dmitriewski.

Na łamach „Zritiela” Pławilszczikow nawoływał do stworzenia oryginalnej rosyjskiej dramaturgii, opartej na tematyce historycznej. Z kolei Kryłow zamieszczał wiele swoich utworów, polemizował z wydawaną przez Nikołaja Karamzina gazetą „Moskowskij Żurnał” (Московский журнал), wraz z Kłuszynem pisał satyryczne artykuły. Pełne aluzji do stosunków współczesnych teksty nie pozostały bez reakcji władz. Po publikacji satyrycznej „powieści orientalnej” Kryłowa o absolutystycznych poczynaniach fikcyjnego kalifa Kaiba, z rozkazu carycy Katarzyny II czasopismo zostało zamknięte, przeprowadzono też rewizję w drukarni. Wkrótce Kryłow do spółki z Kłuszynem zaczął wydawać nowe pod tytułem „Sankt-Pietierburskij Mierkurij” (Санкт-Петербургский Меркурий), który został zawieszony z końcem 1793 roku.

Bibliografia

• Bolszaja Sowieckaja Enciklopedija (ros.)
• Bogusław Mucha, Historia literatury rosyjskiej. Zarys, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1989, s. 132-133.