Werbezyna
Ilustracja
Werbezyna filcowata
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

astropodobne

Rząd

astrowce

Rodzina

astrowate

Podrodzina

Asteroideae

Rodzaj

werbezyna

Nazwa systematyczna
Verbesina L.
Sp. Pl.: 901 (1753), nom. Cons. [3]
Typ nomenklatoryczny

V. alata Linnaeus[4]

Werbezyna skrętolistna
Werbezyna słonecznikowata

Werbezyna, werbesyna, niechętek[5] (Verbesina L.) – rodzaj roślin z rodziny astrowatych. Obejmuje ok. 350 gatunków[3]. Rośliny te występują w naturze w Ameryce Północnej i Południowej od południowej Kanady po północną Argentynę, ale z wyłączeniem Amazonii[3]. Centrum zróżnicowania stanowi Meksyk i okołorównikowa część Andów[6]. Jako introdukowane i dziczejące rosną na wszystkich kontynentach z wyjątkiem Antarktydy[3].

Niektóre gatunki uprawiane są jako rośliny ozdobne. W Polsce uprawiana jest werbezyna filcowata V. encelioides (też przejściowo dziczeje z upraw)[5], skrętolistna V. alternifolia i słonecznikowata V. helianthoides[7]. Część gatunków wykorzystywana jest lokalnie także jako rośliny lecznicze[6].

Protolog nie zawiera wyjaśnienia genezy nazwy naukowej[8].

Morfologia

Pokrój
Najczęściej rośliny zielne (jednoroczne i byliny) osiągające od kilku cm (V. nana) do 4 m wysokości, rzadziej także krzewy i drzewa osiągające ponad 25 m wysokości[8][6]. Pędy mają zwykle prosto wzniesione i rozgałęzione[8].
Liście
Tylko łodygowe lub łodygowe i odziomkowe, skrętoległe, naprzeciwległe lub rzadziej okółkowe, siedzące lub ogonkowe, pojedyncze. Blaszka liściowa naga lub owłosiona ma kształt zwykle rombowaty lub trójkątny, czasem równowąski do jajowatego, bywa pierzasto lub dłoniasto klapowana, u nasady zaokrąglona lub sercowata, na brzegu ząbkowana lub niemal całobrzega[8].
Kwiaty
Zebrane w koszyczki, języczkowe i rurkowate jednobarwne, zwykle żółte, czasem pomarańczowe lub czerwonawe. Okrywa kwiatostanu osiąga od kilku do ponad 30 mm średnicy, jest półkulista do talerzykowatej, czasem dzwonkowata lub stożkowata[8].

Systematyka

Verbesina serrata
Verbesina virginica

Rodzaj z plemienia Heliantheae w podrodzinie Asteroideae z rodziny astrowatych Asteraceae[9].

Wykaz gatunków[3]
  • Verbesina abietifolia Rzed. & Calderón
  • Verbesina abscondita Klatt
  • Verbesina acapulcensis B.L.Rob. & Greenm.
  • Verbesina acuminata DC.
  • Verbesina agricolarum Standl. & Steyerm.
  • Verbesina alata L.
  • Verbesina albissima Sagást.
  • Verbesina alcabrerae Rzed.
  • Verbesina aligera S.F.Blake
  • Verbesina allophylla S.F.Blake
  • Verbesina alternifolia (L.) Britton ex Kearney – werbezyna skrętolistna[7]
  • Verbesina altipetens S.F.Blake
  • Verbesina ampliatifolia Sagást. & Quip.
  • Verbesina ancashensis Sagást. & Quip.
  • Verbesina angulata Urb.
  • Verbesina angusta Maguire, Steyerm. & Wurdack
  • Verbesina angustifolia S.F.Blake
  • Verbesina angustissima S.F.Blake
  • Verbesina apiculata J.R.Coleman
  • Verbesina apleura S.F.Blake
  • Verbesina aramberrana B.L.Turner
  • Verbesina arborea Kunth
  • Verbesina aristata A.Heller
  • Verbesina aspera S.F.Blake
  • Verbesina auriculata DC.
  • Verbesina auriculigera S.F.Blake
  • Verbesina aurita Phil.
  • Verbesina ayabacensis Sagást.
  • Verbesina aypatensis Sagást. & Quip.
  • Verbesina baccharidea S.F.Blake
  • Verbesina baccharifolia Mattf.
  • Verbesina badilloi Panero
  • Verbesina barclayae H.Rob.
  • Verbesina barragana Cuatrec.
  • Verbesina barrancae Harker & N.Jiménez
  • Verbesina baruensis Hammel & D'Arcy
  • Verbesina benderi Perkins
  • Verbesina bipinnatifida Baker
  • Verbesina biserrata H.Rob. & Panero
  • Verbesina blakeana Steyerm.
  • Verbesina bolanosana B.L.Turner
  • Verbesina boliviana Klatt
  • Verbesina brachypoda S.F.Blake
  • Verbesina breedlovei B.L.Turner
  • Verbesina brevilingua Sagást.
  • Verbesina brunnea Sagást. & Quip.
  • Verbesina cabrerae Sagást.
  • Verbesina cajamarcensis Sagást.
  • Verbesina calciphila Standl. & Steyerm.
  • Verbesina caleifolia Cabrera
  • Verbesina callacatensis Hieron.
  • Verbesina callilepis S.F.Blake
  • Verbesina calzadae Panero & Villaseñor
  • Verbesina capituliparva Sagást.
  • Verbesina caracasana B.L.Rob. & Greenm.
  • Verbesina carangolensis Olsen
  • Verbesina carranzae P.Carrillo
  • Verbesina caymanensis Proctor
  • Verbesina centroboyacana S.Díaz
  • Verbesina chachapoyensis Sagást. & Quip.
  • Verbesina chapmanii J.R.Coleman
  • Verbesina chiapensis B.L.Rob. & Greenm.
  • Verbesina chihuahuensis A.Gray
  • Verbesina chilapana B.L.Turner
  • Verbesina cinerea Rusby
  • Verbesina citrina Sagást. & Zapata
  • Verbesina clarkiae H.Rob. & Panero
  • Verbesina claussenii Sch.Bip. ex Baker
  • Verbesina coahuilensis A.Gray ex S.Watson
  • Verbesina columbiana B.L.Rob.
  • Verbesina contumacensis Sagást.
  • Verbesina corral-diazii B.L.Turner
  • Verbesina coulteri A.Gray
  • Verbesina crassicaulis S.F.Blake
  • Verbesina crassicephala Sagást. & Quip.
  • Verbesina crassipes B.L.Rob. & Greenm.
  • Verbesina crassiramea S.F.Blake
  • Verbesina crocata (Cav.) Less.
  • Verbesina cronquistii B.L.Turner
  • Verbesina cuautlensis McVaugh
  • Verbesina culminicola McVaugh
  • Verbesina cumingii Sch.Bip.
  • Verbesina curatella McVaugh
  • Verbesina cymbipalea S.F.Blake
  • Verbesina daviesiae B.L.Turner
  • Verbesina densifolia S.F.Blake
  • Verbesina dentata Kunth
  • Verbesina dilloniana Sagást.
  • Verbesina diluta V.M.Badillo
  • Verbesina dissita A.Gray
  • Verbesina diversifolia DC.
  • Verbesina domingensis Urb.
  • Verbesina durangensis B.L.Turner
  • Verbesina ecuatoriana Sagást.
  • Verbesina eggersii Hieron.
  • Verbesina ekmanii Urb.
  • Verbesina elegans Kunth
  • Verbesina elgalloana B.L.Turner
  • Verbesina encelioides (Cav.) Benth. & Hook.f. ex A.Gray – werbezyna filcowata[5], werbesyna złocista[7]
  • Verbesina eperetma S.F.Blake
  • Verbesina erosa Brandegee
  • Verbesina etlana B.L.Turner
  • Verbesina fastigiata B.L.Rob. & Greenm.
  • Verbesina fayi B.L.Turner
  • Verbesina felgeri B.L.Turner
  • Verbesina flavovirens R.E.Fr.
  • Verbesina floribunda Gardner
  • Verbesina fraseri Hemsl.
  • Verbesina furfuracea McVaugh
  • Verbesina fuscasiccans (D'Arcy) D'Arcy
  • Verbesina fuscicaulis Sagást.
  • Verbesina fusiformis McVaugh
  • Verbesina gentryi Standl.
  • Verbesina gigantea Jacq.
  • Verbesina glabrata Hook. & Arn.
  • Verbesina glaucophylla S.F.Blake
  • Verbesina gracilipes B.L.Rob.
  • Verbesina grandifolia S.F.Blake
  • Verbesina grandis S.F.Blake
  • Verbesina grayi Benth. & Hook.f. ex Hemsl.
  • Verbesina guadeloupensis Urb.
  • Verbesina guaranitica Chodat
  • Verbesina guatemalensis B.L.Rob. & Greenm.
  • Verbesina guerreroana B.L.Turner
  • Verbesina guianensis Baker
  • Verbesina harlingii H.Rob.
  • Verbesina hastata Kellogg ex Curran
  • Verbesina hastifolia S.F.Blake
  • Verbesina helianthoides Michx. – werbezyna słonecznikowata[7]
  • Verbesina heterophylla A.Gray
  • Verbesina hexantha Sagást.
  • Verbesina hidalgoana B.L.Turner
  • Verbesina hintoniorum B.L.Turner
  • Verbesina hispida McVaugh
  • Verbesina holwayi B.L.Rob.
  • Verbesina howardiana Olsen
  • Verbesina huancabambae Sagást. & Quip.
  • Verbesina huaranchaliana Sagást.
  • Verbesina humboldtii Spreng.
  • Verbesina hygrophila Panero & Villaseñor
  • Verbesina hypargyrea B.L.Rob. & Greenm.
  • Verbesina hypoglauca Sch.Bip. ex Klatt
  • Verbesina hypomalaca B.L.Rob. & Greenm.
  • Verbesina hypsela B.L.Rob.
  • Verbesina intermissa S.F.Blake
  • Verbesina jacksonii B.L.Turner
  • Verbesina jelskii Hieron.
  • Verbesina jimrobbinsii B.L.Turner
  • Verbesina juxtlahuacensis Panero & Villaseñor
  • Verbesina karsticola Proctor
  • Verbesina killipii S.F.Blake
  • Verbesina kimii B.L.Turner
  • Verbesina kingii H.Rob.
  • Verbesina klattii B.L.Rob. & Greenm.
  • Verbesina laevifolia S.F.Blake
  • Verbesina laevis S.F.Blake
  • Verbesina lanata B.L.Rob. & Greenm.
  • Verbesina langfordiae B.L.Turner
  • Verbesina langlassei B.L.Rob.
  • Verbesina lanulosa Villarreal & A.E.Estrada
  • Verbesina lapazii Panero
  • Verbesina latisquama S.F.Blake
  • Verbesina lehmannii Hieron.
  • Verbesina leivae Sagást. & Quip.
  • Verbesina leprosa Klatt
  • Verbesina leptochaeta A.Gray
  • Verbesina leucactinota B.L.Rob.
  • Verbesina liebmannii Sch.Bip. ex Klatt
  • Verbesina ligulata (Maguire & Wurdack) Pruski
  • Verbesina lilloi S.F.Blake
  • Verbesina lindheimeri B.L.Rob. & Greenm.
  • Verbesina linearis (McVaugh) B.L.Turner
  • Verbesina lloensis Hieron.
  • Verbesina longifolia A.Gray
  • Verbesina longipes Hemsl.
  • Verbesina lopez-mirandae Sagást.
  • Verbesina lottiana B.L.Turner & J.L.Olsen
  • Verbesina luetzelburgii Mattf.
  • Verbesina luisana Brandegee
  • Verbesina lundellii S.F.Blake
  • Verbesina macbridei S.F.Blake
  • Verbesina macdonaldii B.L.Turner
  • Verbesina machucana B.L.Turner
  • Verbesina macrophylla (Cass.) S.F.Blake
  • Verbesina macvaughii B.L.Turner
  • Verbesina madrensis Greenm.
  • Verbesina malacophylla S.F.Blake
  • Verbesina maldonadoensis H.Rob. & Panero
  • Verbesina mameana André
  • Verbesina medullosa B.L.Rob.
  • Verbesina mexiae B.L.Turner
  • Verbesina miahuatlana B.L.Turner
  • Verbesina mickelii McVaugh
  • Verbesina microcarpa S.F.Blake
  • Verbesina microptera DC.
  • Verbesina minarum Standl. & Steyerm.
  • Verbesina minuticeps S.F.Blake
  • Verbesina mixtecana Brandegee
  • Verbesina mollis Kunth
  • Verbesina monactioides Sagást., S.Leiva & Lezama
  • Verbesina montanoifolia B.L.Rob. & Greenm.
  • Verbesina monteverdensis Pruski
  • Verbesina myriocephala Sch.Bip. ex Klatt
  • Verbesina nana B.L.Rob. & Greenm.
  • Verbesina nayaritensis B.L.Turner
  • Verbesina negrensis Steyerm.
  • Verbesina nelsonii B.L.Rob. & Greenm.
  • Verbesina neotenoriensis B.L.Turner
  • Verbesina neriifolia Hemsl.
  • Verbesina nervosa S.F.Blake
  • Verbesina nicotianifolia Baker
  • Verbesina nudipes S.F.Blake
  • Verbesina oaxacana DC.
  • Verbesina occidentalis Walter
  • Verbesina ochroleucotricha Sagást.
  • Verbesina oerstediana Benth.
  • Verbesina oligactis S.F.Blake
  • Verbesina oligantha B.L.Rob.
  • Verbesina oligocephala I.M.Johnst.
  • Verbesina olsenii B.L.Turner
  • Verbesina oncophora B.L.Rob. & Seaton
  • Verbesina oreophila Wooton & Standl.
  • Verbesina ortegae S.F.Blake
  • Verbesina otophylla S.F.Blake
  • Verbesina otuzcensis Sagást. & Quip.
  • Verbesina ovata A.Gray
  • Verbesina ovatifolia A.Gray
  • Verbesina oxylepis S.F.Blake
  • Verbesina pallens Benth.
  • Verbesina palmeri S.Watson
  • Verbesina paneroi B.L.Turner
  • Verbesina pantoptera S.F.Blake
  • Verbesina papasquiara Panero & Villaseñor
  • Verbesina parviflora S.F.Blake
  • Verbesina paucicephala Sagást.
  • Verbesina pauciflora Hemsl.
  • Verbesina pauciramea Sagást., S.Leiva & Lezama
  • Verbesina pedunculosa (DC.) B.L.Rob.
  • Verbesina pellucida Villaseñor & Panero
  • Verbesina peninsularis S.F.Blake
  • Verbesina pennellii S.F.Blake
  • Verbesina pentalobifolia Sagást.
  • Verbesina pentantha S.F.Blake
  • Verbesina peraffinis S.F.Blake
  • Verbesina perijaensis H.Rob.
  • Verbesina perlanata Sagást. & Quip.
  • Verbesina persicifolia DC.
  • Verbesina peruviana Sagást.
  • Verbesina perymenioides Sch.Bip. ex Klatt
  • Verbesina petrobioides (Griseb.) S.F.Blake
  • Verbesina petrophila Brandegee
  • Verbesina petzalensis Standl. & Steyerm.
  • Verbesina pflanzii Perkins
  • Verbesina phlebodes S.F.Blake
  • Verbesina pichinchensis H.Rob.
  • Verbesina pietatis McVaugh
  • Verbesina pilosa Maguire & Wurdack
  • Verbesina piurana Sagást.
  • Verbesina planitiei Cuatrec.
  • Verbesina platanara B.L.Turner
  • Verbesina platyptera Sch.Bip. ex Klatt
  • Verbesina pleistocephala B.L.Rob.
  • Verbesina plowmanii Sagást.
  • Verbesina polyanthes Toledo
  • Verbesina portlandiana Proctor
  • Verbesina potosina B.L.Rob.
  • Verbesina propinqua S.F.Blake
  • Verbesina pseudoclaussenii D.J.N.Hind
  • Verbesina pseudovirgata B.L.Turner
  • Verbesina pterocarpha S.F.Blake
  • Verbesina pterocaula DC.
  • Verbesina pterophora S.F.Blake
  • Verbesina purpusii Brandegee
  • Verbesina pustulata M.E.Jones
  • Verbesina quetamensis Olsen
  • Verbesina resinosa Klatt
  • Verbesina retifera S.F.Blake
  • Verbesina reyesii Panero & Villaseñor
  • Verbesina rhomboidea J.Kost.
  • Verbesina richardsonii B.L.Turner
  • Verbesina rivetii S.F.Blake
  • Verbesina robinsonii Fernald
  • Verbesina rosei B.L.Rob. & Greenm.
  • Verbesina rothrockii B.L.Rob. & Greenm.
  • Verbesina rugosa Chodat
  • Verbesina rupestris S.F.Blake
  • Verbesina saltensis Cabrera
  • Verbesina salvadorensis S.F.Blake
  • Verbesina sanchezii Sagást.
  • Verbesina santanderensis S.Díaz
  • Verbesina sararensis Cuatrec.
  • Verbesina saubinetia Klatt
  • Verbesina saubinetioides S.F.Blake
  • Verbesina scabrida Rzed.
  • Verbesina scabriuscula S.F.Blake
  • Verbesina scotiodonta S.F.Blake
  • Verbesina seatonii S.F.Blake
  • Verbesina semidecurrens Kuntze
  • Verbesina sericea Kunth & C.D.Bouché
  • Verbesina serrata Cav.
  • Verbesina simplicicaulis Sagást.
  • Verbesina simulans S.F.Blake
  • Verbesina sinaloensis B.L.Turner
  • Verbesina sodiroi Hieron.
  • Verbesina sordescens DC.
  • Verbesina sororia A.Gray
  • Verbesina sousae J.J.Fay
  • Verbesina sphaerocephala A.Gray
  • Verbesina spooneri Panero
  • Verbesina steinmannii P.Carrillo
  • Verbesina stenophylla Greenm.
  • Verbesina strotheri Panero & Villaseñor
  • Verbesina subcordata DC.
  • Verbesina subdiscoidea Toledo
  • Verbesina suberosa P.Carrillo
  • Verbesina subrotundifolia Sagást.
  • Verbesina suncho S.F.Blake
  • Verbesina synethes S.F.Blake
  • Verbesina synotis S.F.Blake
  • Verbesina tachirensis Steyerm.
  • Verbesina tamaulipana B.L.Turner
  • Verbesina tamaunuevana B.L.Turner
  • Verbesina tapantiana Poveda & Hammel
  • Verbesina tatei S.F.Blake
  • Verbesina tecolotlana B.L.Turner
  • Verbesina tenoriesis B.L.Turner
  • Verbesina teotepecana B.L.Turner
  • Verbesina tequendamensis Cuatrec.
  • Verbesina tequilana J.R.Coleman
  • Verbesina tetraptera A.Gray
  • Verbesina textitlana B.L.Turner
  • Verbesina tiburonensis B.L.Turner
  • Verbesina torresii B.L.Turner
  • Verbesina tostimontis Cuatrec.
  • Verbesina tovarii Cabrera
  • Verbesina trichantha (Kuntze) S.F.Blake
  • Verbesina trilobata B.L.Rob. & Greenm.
  • Verbesina trujillensis Aristeg.
  • Verbesina turbacensis Kunth
  • Verbesina vallartana B.L.Turner & Olsen
  • Verbesina venosa Greene
  • Verbesina villaregalis McVaugh
  • Verbesina villasenorii B.L.Turner
  • Verbesina villonacoensis H.Rob.
  • Verbesina virgata Cav.
  • Verbesina virginica L.
  • Verbesina walteri Shinners
  • Verbesina xanthochlora B.L.Rob. & Greenm.
  • Verbesina xicoana B.L.Turner
  • Verbesina zaragosana B.L.Turner

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2023-06-22] (ang.).
  2. ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2023-06-22] (ang.).
  3. 1 2 3 4 5 6 Verbesina L., [w:] Plants of the World online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2023-06-22].
  4. ↑ Verbesina, [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [online], Smithsonian Institution [dostęp 2023-06-22].
  5. 1 2 3 Zbigniew Mirek i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 200, ISBN 978-83-62975-45-7.
  6. 1 2 3 David J. Mabberley, Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 962, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200.
  7. 1 2 3 4 Wiesław Gawryś: Słownik roślin zielnych. Kraków: officina botanica, 2008, s. 193. ISBN 978-83-925110-5-2.
  8. 1 2 3 4 5 John L. Strother, Verbesina Linnaeus, [w:] Flora of North America [online], eFloras.org [dostęp 2023-06-22].
  9. ↑ Genus Verbesina L.. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2023-06-22].
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.