Statua w klasztorze Kumbum (Chiny) przedstawiająca Tsongkhapę

Je Tsongkhapa Losang Drakpa (tyb.: ཙོང་ཁ་པ།, Wylie: tsong kha pa, ZWPY: Zongkaba; ur. 1357, zm. 1419) – reformator i uczony buddyjski z Tybetu, założyciel szkoły Gelug. Tsongkhapa znany jest również jako Dzie Rinpocze.

Mistrz ten, uważany powszechnie za wielkiego uczonego i scholastyka, jak i również buddyjskiego Mahasiddhę, emanację Mandziuśriego, połączył w jeden klarowny system wiele linii nauk najwybitniejszych współczesnych mu nauczycieli, głównie z Kadam, Sakja i Kagju, oraz bezpośrednie przekazy od Buddy Mandźiuśriego. Zreformował cały ówczesny system monastyczny buddyzmu. Mistrz ten znany jest z uniwersalnego, ekumenicznego, niesekciarskiego i apolitycznego podejścia popartego rozległą wiedzą o wszystkich tradycjach buddyjskich. Ze względu na jego wkład dla rozwoju buddyzmu w Tybecie jest tradycyjnie uważany wraz z Longczenpą i Sakja Panditą za głównego odnowiciela buddyzmu tybetańskiego.

Głównym dziedzictwem Tsongkhapy, trwającym do dziś, są nauki Stopniowej Ścieżki do Oświecenia Lamrim, teoria i dogłębne studia, gdzie najbardziej ceniona jest Madhjamika Prasangika, techniki tantryczne oparte na jednoczesnej praktyce Guhjasamadży, Wadżrabhajrawy i Czakrasamwary, linia Mahamudry i 6 Jog Naropy, oraz Kalaczakra. Istnieje wiele innych klarownych i kompleksowych komentarzy tego nauczyciela do sutr, siastr i tantr buddyjskich oraz tekstów praktyk Wadżrajany.

Wykaz głównych dzieł Tsongkhapy

Sześć głównych dzieł Dzie Rinpocze odnosi się do kompleksowych nauk Hinajany, Mahajany i Wadżrajany:

1. Wielka Wykładnia Stopni na Ścieżce (wylie. Lam-rim chen-mo),
2. Wielka Wykładnia Stopni Tantr Wadżrajany (wylie. sNgag-rim chen-mo),
3. Eliksir Elokwencji Relatywnych i Ostatecznych Nauk (wylie. Drnng-nges legs-bshad snying-po),
4. Pochwała Współzależnej Relatywności (wylie. rTen-'brel bstodpa),
5. Przejrzysta Wykładnia Pięciu Stopni Tantry Guhjasamadźa (wylie. gSang-'dus rim-lnga gsal-sgron)
6. Złoty Różaniec Nauk (gSer-phreng)

Bibliografia

• Tsong-kha-pa: The Great Treatise On The Stages Of The Path To Enlightenment, (wylie. Lam-rim chen-mo, dział 1), Vol. 1, Snow Lion, ISBN 1-55939-152-9
• Tsong-kha-pa: The Great Treatise On The Stages Of The Path To Enlightenment, (wylie. Lam-rim chen-mo, dział 2), Vol. 2, Snow Lion, ISBN 1-55939-168-5
• Tsong-kha-pa: The Great Treatise On The Stages Of The Path To Enlightenment, (wylie. Lam-rim chen-mo, dział 3), Vol. 3, Snow Lion, ISBN 1-55939-166-9
• Lama Tsong Khapa, Dalai Lama, Hopkins Jeffrey: Tantra in Tibet, (wylie. sNgag-rim chen-mo, dział 1 z komentarzami), Snow Lion Publications, ISBN 0-937938-49-1, 1987
• Lama Tsong Khapa, Dalai Lama, Hopkins Jeffrey: Deity Yoga, (wylie. sNgag-rim chen-mo, dział 2 z komentarzami), Snow Lion Publications, ISBN 0-937938-50-5, 1981
• H.H. the Dalai Lama, Dzongkaba, and Jeffrey Hopkins: YOGA TANTRA: Paths to Magical Feats, (wylie. sNgag-rim chen-mo, dział 3 z komentarzami), Snow Lion Publications, ISBN 1-55939-237-1
• Tsongkhapa: Ocean of Eloquence: Tsong Kha Pa's Commentary on the Yogacara Doctrine of Mind, State University of New York Press, ISBN 0-7914-1479-5
• Tsongkhapa: Ocean of Reasoning: A Great Commentary on Nagarjuna's Mulamadhyamakakarika, Oxford University Press, ISBN 0-19-514733-2
• Tsongkhapa: Tantric Ethics: An Explanation of the Precepts for Buddhist Vajrayana Practice, Wisdom Publications, ISBN 0-86171-290-0