Terapsydy
Therapsida
Ilustracja
Biarmosuchus tener
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

synapsydy

Rząd

terapsydy

Terapsydy, gady ssakokształtne (Therapsida) – rząd synapsydów, który pojawił się we wczesnym permie i stał się dominującą grupą kręgowców lądowych w połowie tego okresu. Zgodnie z zasadami kladystyki do terapsydów, aby były taksonem monofiletycznym, należy również zaliczyć wywodzącą się z cynodontów gromadę ssaków.

Do rzędu należą zarówno formy roślinożerne (Anomodontia) jak i drapieżne (Theriodontia) w wielkiej różnorodności form i przystosowań. W ich czaszce nastąpiła zmiana układu kości szczęki, gdzie rozrastająca się kość żuchwy przesunęła trzy kości szczęki w górę, które tam zmalały i przekształciły się w kostki słuchowe w uchu wewnętrznym, co zdecydowanie wyostrzyło słuch. Kończyny były w różnym stopniu wyprostowane i ustawione pod ciałem zwierzęcia. Podejrzewa się, że niektóre z nich osiągnęły stałocieplność i pokryte były sierścią. Drapieżne teriodonty (dokładnie: ich podrząd cynodonty), u których nastąpiło zróżnicowanie uzębienia dały początek prymitywnym ssakom.

Większość niessaczych terapsydów wymarła w triasie, chociaż niektóre przetrwały co najmniej do późnej jury[1][2][3].

Główne grupy terapsydów to:

Systematyka według BioLib[4]

  • Rząd: Therapsida †
    • Podrząd: Eotitanosuchia
      • Rodzina: Biarmosuchidae
      • Rodzina: Eotitanosuchidae
      • Rodzina: Phthinosuchidae
      • Rodzina: Phthinosauridae
    • Podrząd: Dinocephalia
      • Infrarząd: Titanosuchia
      • Infrarząd: Tapinocephalia
    • Podrząd: Anomodontia
      • Infrarząd: Venyukoviamorpha
      • Infrarząd: Dromasauria
      • Infrarząd: Eodicynodontia
      • Infrarząd: Endothiodontia
      • Infrarząd: Pristerodontia
      • Infrarząd: Diictodontia
      • Infrarząd: Kingoriamorpha
      • Infrarząd: Dicynodontia
    • Podrząd: Theriodontia
    • Podrząd: Cynodontia
      • Infrarząd: Procynosuchia
      • Infrarząd: Eucynodontia

Przypisy

  1. ↑ Michael W. Maisch, Andreas T. Matzke, Ge Sun. A new tritylodontid from the Upper Jurassic Shishugou Formation of the Junggar Basin (Xinjiang, NW China). „Journal of Vertebrate Paleontology”. 24 (3), s. 649-656, 2004. (ang.).
  2. ↑ Mahito Watabe, Takehisa Tsubamoto, Khishigjav Tsogtbaatar. A new tritylodontid synapsid from Mongolia. „Acta Palaeontologica Polonica”. 52 (2), s. 263–274, 2007. (ang.).
  3. ↑ Yaoming Hu, Jin Meng, James M. Clark. A new tritylodontid from the Upper Jurassic of Xinjiang, China. „Acta Palaeontologica Polonica”. 54 (3), s. 385–391, 2009. DOI: 10.4202/app.2008.0053. (ang.).
  4. ↑ Therapsida. BioLib. [dostęp 2009-05-24]. (ang.).
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.