Teologia feministyczna – nurt obecny w wielu religiach, włączając buddyzm, chrześcijaństwo, judaizm i nową myśl, stawiający sobie za cel krytyczną analizę tradycji, praktyk, pism i teologii z perspektywy feministycznej. Cele teologii feministycznej obejmują m.in. zwiększenie roli odgrywanej przez kobiety pośród duchowieństwa i autorytetów religijnych, reinterpretację zdominowanych przez męskość wyobrażeń i języka używanych do opisania Boga, określenie pozycji kobiet w odniesieniu do kariery zawodowej i macierzyństwa, oraz badanie wizerunku kobiet w świętych tekstach religijnych i religiach matriarchalnych.

Teologia feministyczna w chrześcijaństwie

Główne założenia

Ze spotkania feminizmu i teologii chrześcijańskiej w latach sześćdziesiątych XIX wieku wyłoniła się teologia feministyczna. U jej źródeł i podstawowych przekonań spoczywa doświadczenie dyskryminacji kobiet, obecne, zdaniem teolożek, również w chrześcijaństwie. Chrześcijaństwo przez wieki stwarzało patriarchalne struktury (w obrębie refleksji teologicznej, nauki, organizacji), wyznaczające kobietom drugorzędne i podporządkowane mężczyznom miejsce, nierespektujące w pełni ich ludzkiej godności i niepozwalające na wypowiadanie się własnym głosem w Kościele. Nurt teologii feministycznej jest również protestem przeciw „zmaskulinizowanej teologii” uprawianej prawie wyłącznie przez mężczyzn (w przeszłości istniał zakaz studiowania i wykładania teologii przez kobiety). Tak więc teologia feministyczna pragnie poprzez refleksję teologiczną nad objawieniem bronić godności kobiet i likwidować wszelkie formy dyskryminacji w Kościele. Feminizm jest tutaj konsekwencją prawdy o równej godności kobiet i mężczyzn, głoszonej przez chrześcijaństwo (Ga 3,28: Nie ma już Żyda ani poganina, nie ma już niewolnika ani człowieka wolnego, nie ma już mężczyzny ani kobiety, wszyscy bowiem jesteście kimś jednym w Chrystusie Jezusie). Feminizm, wedle teolożek, to coś istotnie innego niż emancypacja. Feminizm zakłada emancypację, ale idzie znacznie dalej. Po osiągnięciu tych samych praw, co mężczyźni, i uznaniu równej wartości kobiety nie chcą przejmować panujących w społeczeństwie struktur myślenia i działania. Jeśli emancypacja chce wyzwolić od dyskryminacji i ucisku, to feminizm szuka tego wyzwolenia. Chodzi o nowy sposób wartościowania obowiązujących norm i wartości – dlatego poddaje on krytyce całe społeczeństwo i kulturę, więc i Kościół.

Feminizm a chrześcijańska teologia feministyczna

Jednym z podstawowych wyzwoleńczych wyznaczników feminizmu jest przekonanie, że to, co osobiste, jest również polityczne, a osobiste pytania kobiet nie są tylko ich prywatnymi pytaniami. Tak więc feministki dążą do tego, by „zbrodnie wobec kobiet” wychodziły z ukrycia prywatnych sfer społeczeństwa, jednocześnie starają się przerwać kobiece milczenie w historii oraz teologii. Simone de Beauvoir, stwierdzając, że kobietą się stajemy, a nie rodzimy ("Druga płeć"), ukierunkowała większość feministycznych (również teolożek feministycznych) badań i polemik wokół zagadnień socjologicznego ukształtowania i definiowania płci kulturowej. Teolożki feministyczne ponadto zajmują się krytyką refleksji teologicznej oraz struktur Kościoła, szukając nowych dróg realizacji kobiecej duchowości w obliczu przemian kulturowych współczesnych społeczeństw.

Podstawowe nurty

Chrześcijańska teologia feministyczna, mimo że posiada wspólne cele, jednak nie stanowi jednorodnego i zwartego ruchu. Należy więc raczej mówić o teologiach feministycznych. Wśród nich możemy wyróżnić dwa główne nurty: reformistyczny oraz rewolucyjny. Zwolenniczki nurtu rewolucyjnego nie widzą możliwości zmian w obrębie Kościołów chrześcijańskich, więc z nich występują i tworzą refleksję teologiczną poza chrześcijaństwem. Do tej grupy należą: Mary Daly, Naomi Goldenberg, Carol Christ oraz Aliz Dobkin. Teolożki rewolucyjne mają silny wpływ również na nurt reformistyczny ze względu na bogaty dyskurs feministycznych myślicielek. Część z nich na początku mocno związana z Kościołem w późniejszej twórczości porzucała ramy chrześcijaństwa na rzecz nowych ruchów religijnych. Przykładem może być Mary Daly, która najpierw miała nadzieję na reformę Kościoła, później rozstała się z chrześcijaństwem. Jej książka „Beyond God the Father” jest swoistym wezwaniem kobiet do exodusu z Kościołów. Z kolei przedstawicielki nurtu reformistycznego starają się w ramach Kościołów chrześcijańskich rozwijać i upowszechniać myśl feministyczną, oczekując zmiany patriarchalnych struktur oraz przemiany refleksji teologicznej. Teolożki nurtu reformistycznego w źródłach wiary judeochrześcijańskiej widzą potencjał do zmian, które przywrócą godność kobietom i pozwolą im realizować własną duchowość w zmienionym, już niepatriarchalnym obrazie Boga. Nurt reformistyczny reprezentują takie teolożki, jak: Rosemary Radford Ruether, Letty M. Russell, Virginia R. Mollenkott, Elizabeth A. Johnson, Sallie McFague, Catharina Halkes, czy Elżbieta Adamiak.

Przedstawicielki

Bibliografia

Linki zewnętrzne

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.