Gymnotiformes[1]
Ilustracja
Przedstawiciel rzędu – Rhamphichthys marmoratus
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

promieniopłetwe

Nadrząd

otwartopęcherzowe

Rząd

Gymnotiformes

Gymnotiformes – rząd słodkowodnych ryb promieniopłetwych (Actinopterygii), zaliczanych do otwartopęcherzowych (Ostariophysi). W literaturze polskiej spotykany jest pod zwyczajową nazwą strętwokształtne[2][3], choć nazwa ta nie nawiązuje do typu nomenklatorycznego, lecz do unikalnego wśród Gymnotiformes gatunku jakim jest strętwa. Dawniej ta grupa ryb była zaliczana – jako gymnotowce[4] lub strętwy[5] (Gymnotoidei) – do karpiokształtnych. Gymnotiformes wykształciły narządy elektryczne. Rząd obejmuje około 130 gatunków o stosunkowo mało poznanej biologii. Poza lokalną konsumpcją nie mają znaczenia gospodarczego.

Występowanie i biotop

Ameryka Środkowa i Ameryka Południowa (na południe do La Plata) – wody stojące i wolno płynące, często zamulone, z niską zawartością tlenu.

Cechy charakterystyczne

Duch brazylijski (Apteronotus albifrons)

Ciało wydłużone, silnie bocznie ścieśnione (z wyjątkiem Electrophorus electricus), węgorzowatego kształtu, zwykle nagie. Wąsiki nie występują. Brak płetw brzusznych, a u wielu również grzbietowej i ogonowej. Ta ostatnia zachowała się u niektórych w postaci szczątkowej. Głównym narządem ruchu postępowego jest bardzo długa płetwa odbytowa wsparta na ponad 200 promieniach, ciągnąca się wzdłuż dolnej krawędzi niemal całego ciała. Poruszana jest przez dwie grupy mięśni: mięśnie płetwowe wewnętrzne i zewnętrzne mięśnie płetwy odbytowej. Silnie unaczyniony nabłonek jamy gębowej i gardzieli pełni funkcję narządu oddechowego przystosowanego do oddychania powietrzem atmosferycznym.

Jama ciała jest bardzo krótka w stosunku do długości całkowitej. Otwór odbytowy znajduje się w okolicy gardła, a u Rhamphichthys rostratus – pod głową, na wysokości oczu. Parzyste narządy elektryczne zajmują resztę ciała za jamą brzuszną. U E. electricus, poza głównym, funkcjonują jeszcze dodatkowe narządy elektryczne: narząd Sachsa i narząd Huntera – wszystkie zlokalizowane w tylnej części ciała. Narządy te wytwarzają stałe pole elektryczne, stanowią główny zmysł ryby, zastąpiły większość innych zmysłów ryb z tej grupy – wzrok, węch i smak są słabo rozwinięte.

Strętwokształtne żywią się skorupiakami, owadami i ich larwami, a dorosłe osobniki większych gatunków – rybami.

Systematyka

Do Gymnotiformes zaliczane są dwa podrzędy z pięcioma rodzinami[6]:

Strętwa (Electrophorus electricus)

Jeden z gatunków zaliczanych do tego rzędu – strętwa (Electrophorus electricus) – wyraźnie wyróżnia się wśród pozostałych. Ma ciało cylindryczne, bez łusek, może oddychać powietrzem atmosferycznym, a jego narządy elektryczne wytwarzają napięcie znacznie wyższe niż u innych Gymnotiformes.

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ Gymnotiformes, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. ↑ Eugeniusz Grabda, Tomasz Heese: Polskie nazewnictwo popularne krągłouste i ryby - Cyclostomata et Pisces. Koszalin: Wyższa Szkoła Inżynierska w Koszalinie, 1991.
  3. ↑ Biologia. Multimedialna encyklopedia PWN Edycja 2.0. pwn.pl Sp. z o.o., 2008. ISBN 978-83-61492-24-5.
  4. ↑ Krystyna Kowalska, Jan Maciej Rembiszewski, Halina Rolik Mały słownik zoologiczny, Ryby, Wiedza Powszechna, Warszawa 1973
  5. ↑ Ryby. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1976, seria: Mały słownik zoologiczny.
  6. ↑ Joseph S. Nelson: Fishes of the World. John Wiley & Sons, 2006. ISBN 0-471-25031-7.

Bibliografia

  • Mały słownik zoologiczny: ryby. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1976.
  • G. Nikolski: Ichtiologia szczegółowa. Tłum. Franciszek Staff. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1970.
  • Włodzimierz Załachowski: Ryby. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1997. ISBN 83-01-12286-2.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.