Stocznia Gdynia

Typ stoczni	stocznia produkcyjna
Data powstania	3 listopada 1922
Data zamknięcia	31 maja 2009
Państwo	Polska
Miasto	Gdynia
Dawne nazwy	Towarzystwo z Ograniczoną Poręką „Stocznia w Gdyni”, Stocznia Gdyńska, Stocznia im. Komuny Paryskiej
Pochylnie	2
Strona internetowa

Olza na pochylni

Stocznia Gdynia – stocznia morska w Gdyni powstała w 1922 roku. Po II wojnie światowej Stocznia im. Komuny Paryskiej. Od 2009 roku w stanie likwidacji – nie prowadzi działalności produkcyjnej. Jako stocznia produkcyjna wybudowała ponad 600 statków o coraz większej złożoności konstrukcyjnej i tonażu. Utrzymywała własne Biuro Projektowe współpracujące z Politechniką Gdańską i z Centrum Techniki Okrętowej. Posiadała certyfikat jakości ISO 9001. Zajmowała 100 ha przy kanale portowym Portu Gdynia. Obecnie jej tereny wykorzystywane są przez Stocznię Nauta, Stocznię Crist, Stocznię Remontową Vistal i inne firmy produkcyjne oraz przez Pomorską Specjalną Strefę Ekonomiczną^[1].

Stocznia Gdynia jest jedną z pierwszych stoczni na świecie, które zapoczątkowały budowę udoskonalonych tankowców o podwójnym poszyciu kadłuba^[2].

Historia do roku 1990

• 3 listopada 1922 – powstanie Towarzystwa z Ograniczoną Poręką „Stocznia w Gdyni”;
• 31 grudnia 1927 – utworzona została „Stocznia Gdyńska” S.A.; najpoważniejszym udziałowcem zostaje Stocznia Gdańska, która objęła 76% akcji;
• 17 września 1931 – wodowanie pierwszej samodzielnie zaprojektowanej i wykonanej jednostki – stalowej motorówki „Samarytanka”;
• 10 marca 1936 – stocznia znalazła się w stanie likwidacji;
• 23 lutego 1936 – Odbyło się Nadzwyczajne Walne Zgromadzenie akcjonariuszy „Stoczni Gdyńskiej”. Przyjęto uchwałę o uchyleniu likwidacji spółki. Przewodniczącym Rady Nadzorczej został Ignacy Brach, zaś dyrektorem Stoczni Gdyńskiej – Jerzy Arnold Badian,a jego zastępcą ds. technicznych został Aleksander Rylke – późniejszy dziekan na Politechnice Gdańskiej;
• 28 sierpnia 1938 – stępka pod pierwszy budowany w Polsce statek pełnomorski, parowy drobnicowiec SS Olza (planowane wodowanie: wrzesień 1939);
• podczas II wojny światowej stocznia została przejęta przez Deutsche Werke Kiel A.G. z Kilonii, której Stocznia Gdyńska była oddziałem; były w niej remontowane duże okręty Kriegsmarine a później budowano w niej okręty podwodne;
• od maja 1945 – odbudowa po nalotach z października 1943 i 1944 r., rozpoczęcie remontów;
• Zarządzeniem Ministra Żeglugi z 20 lutego 1950 przekształcono Zjednoczone Stocznie Polskie w Centralny Zarząd Przemysłu Okrętowego (CZPO)^[3], a oddziały ZSP – w cztery przedsiębiorstwa państwowe: Stocznia Gdańska^[4], Stocznia Północna^[5], Stocznia Gdyńska^[6] i Stocznia Szczecińska^[7].
• 30 marca 1950 – zmiana nazwy na „Stocznia im. Komuny Paryskiej”;
• listopad 1952 – przekazanie do użytkowania drobnicowca „Melitopol” dla ZSRR, pierwszego z serii 35 takich jednostek;
• 1959–1963 – w ramach rozbudowy stoczni powstał ośrodek budowy kadłubów oraz pierwszy suchy dok, dostosowany do budowy statków o nośności ok. 100 tys. ton. Dok miał wymiary 241,6 × 40,5 m, głębokość 8 m i dysponował m.in. suwnicą bramową o udźwigu 500 ton.^[8] Jego budowa trwała dwa lata i kosztowała około miliarda ówczesnych złotych. Prace prowadzono według polskiego projektu^[9];
• 1960 – 29 listopada przekazano setny statek zbudowany w stoczni im. „Komuny Paryskiej”, był to niewielki drobnicowiec typu B-471/7 o nazwie „Lengkeng” (dług. 65,8 m., 950 DWT) dla armatora indonezyjskiego.
• 2 października 1963 – wodowanie zamówionego dla PLO drobnicowca „Francesco Nullo” o nośności 11,6 tys. ton^[8] – pierwszego statku zbudowanego w Polsce w suchym doku;
• koniec lat 60. – dalszy rozwój w związku z budową dla Norwegów 13 masowców typu „B-523” (26 000 ton);
• 15 września 1970 - przekazanie do służby pod flagą Polskiej Żeglugi Morskiej największego zbudowanego do tego czasu w Polsce masowca o nośności ponad 55000 ton - m/s "Manifest Lipcowy" (typ B-521)^[10]. Pierwszy w historii zakładu i zbudowany w Polsce statek klasy panamax rozpoczął służbę de facto rejsem dookoła świata, podczas którego w dniu 1 lutego 1971 roku jako pierwszy polski frachtowiec opłynął z ładunkiem Przylądek Horn.
• 17 grudnia 1970 – załoga stoczni idąca do pracy po strajku została ostrzelana z broni maszynowej przez wojsko i milicję (Grudzień 1970);
• 6 lutego 1975 – wodowanie masowca „Marszał Budionnyj” (105 000 ton)^[11]; kolejne zmiany technologiczne w związku ze specjalizacją w jednostkach o dużych tonażach;
• 30 października 1976 – drugi suchy dok w stoczni, o wymiarach 300 × 70 m, przystosowany do budowy statków o nośności do 300 000 ton w całości lub 400 000 ton w przypadku zastosowania połówkowej metody budowy z łączeniem sekcji na wodzie^[8];

Historia 1991–2008

29 listopada 1991 nastąpiła transformacja przedsiębiorstwa państwowego do jednoosobowej spółki Skarbu Państwa „Stocznia Gdynia S.A.”.

W 1993 roku w związku z trudnościami finansowymi stoczni Rada Ministrów zdecydowała o restrukturyzacji jej zadłużenia, w wyniku czego właścicielami jej akcji stały się banki. Wycofały się one z inwestycji dokonując ich sprzedaży, a kluczowym akcjonariuszem stał się Stoczniowy Fundusz Inwestycyjny kierowany przez Janusza Szlantę^[12][13]. W roku 1996 został on przewodniczącym Rady Nadzorczej, a następnie, od 1997 do 2003 roku, pełnił funkcję prezesa zarządu Stoczni^[14].

W 1998 roku stocznia zakupiła upadającą Stocznię Gdańską tworząc Grupę Stoczni Gdynia S.A. W 1999 roku stocznia złożyła ofertę zakupu od norweskiej grupy Kværner fińskich stoczni Masa Yards^[15], a w 2000 roku uznawano tę transakcję za przesądzoną^[16], nie doszła ona jednak do skutku.

Do 3 grudnia 1999 roku suwnica bramowa Stoczni Gdynia była drugą pod względem rozmiaru w Europie. Tego dnia silny wiatr przewrócił największą suwnicę bramową – w stoczni Odense Steel w Danii; gdyńska suwnica stała się największą w Europie, jednak tylko na kilka godzin – 4 grudnia również ona została powalona przez wiatr^[17]. Po odbudowie w 2002 roku suwnica Stoczni Gdynia stała się ponownie największą w Europie suwnicą bramową^[18].

W 2003 roku Stocznia Gdynia zajęła pierwsze miejsce w Europie i piętnaste w świecie w kategorii wielkości produkcji (wyrażonej w CGT – compensated gross tonnage)^[2].

28 marca 2003 roku, po odwołaniu Janusza Szlanty, prezesem Stoczni Gdynia S.A. został Włodzimierz Ziółkowski^[14], następnie, 24 lutego 2006 roku, Kazimierz Smoliński.

6 listopada 2008 Komisja Europejska wydała decyzję w sprawie stoczni w Gdyni i Szczecinie, uznając udzieloną im przez polski rząd pomoc publiczną za nielegalną. Zgodnie z planem uzgodnionym z Komisją, podzielony na części majątek stoczni Gdynia i Szczecin miał zostać sprzedany w przetargach, a załoga – zwolniona^[19].

Likwidacja Stoczni Gdynia

Od marca 2009, zgodnie z przyjętą w sejmie tzw. „specustawą stoczniową”^[20] rozpoczęto proces kompensacji Stoczni Gdynia, co oznaczało jej likwidację pod względem prawnym, całkowitą wyprzedaż majątku stoczni w przetargu nieograniczonym oraz zwolnienia grupowe obejmujące wszystkich pracowników. Pieniądze ze sprzedaży miały zostać przekazane na spłatę wierzycieli stoczni – publicznych oraz prywatnych oraz na zobowiązania publiczno-prawne, m.in. wobec ZUS.

Ostatnie wodowanie miało miejsce 25 kwietnia 2009 roku^[21], zaś zwolnienie pracowników przeprowadzono z końcem maja 2009 roku^[22].

W momencie zaprzestania działalności przyszłość terenów stoczniowych nie była znana – w przyszłości mogła tam powstać inna stocznia bądź dowolne inne przedsiębiorstwa, nie związane z branżą morską.

W kulturze popularnej

Stocznia Gdyńska posłużyła w 2010 roku za plan filmowy specjalnego odcinka „Szkoły Przetrwania” dotyczącego przetrwania w „miejskiej dżungli” i warunkach industrialnych^[30][31].

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Stocznia Gdynia S.A.
• Jan Dudziak, Rys historyczny polskiego przemysłu okrętowego (plik pdf), Zeszyty Problemowe Centrum Techniki Okrętowej, Rok XXVII, NR B-116, listopad 2005 [dostęp: 31.01.2015]