Stanisław Pieńkowski (ur. 11 lutego 1872 w Siedlcach, zm. 18 września 1944 w Częstochowie) – krytyk literacki i teatralny, publicysta, tłumacz, poeta.

Uczył się w gimnazjach w Siedlcach i w Warszawie. Za współudział w studenckiej manifestacji tzw. kilińszczyźnie 17 kwietnia 1894 został aresztowany i uwięziony oraz zmuszony do opuszczenia zaboru rosyjskiego. Przeniósł się do Krakowa i podjął współpracę z czasopismem "Życie". Prowadził działalność publicystyczną i literacką, współpracował z pismami "Głos", "Ateneum", "Książki", "Krytyka", "Nasz kraj". Zajmował się krytyką literacką, interesował się malarstwem, architekturą oraz kulturą i filozofią hinduską (przekładał hymny Rigwedy).

W czasie I wojny światowej znalazł się w Kijowie, gdzie współpracował z teatrem "Studyo" Stanisławy Wysockiej. Po wojnie w 1918 powrócił do Warszawy, gdzie jako krytyk teatralny współpracował z prasą endecką m.in. "Gazetą Poranną", "Rzeczą Pospolitą", "Słowem Polskim", "Myślą Narodową", "Gazetą Warszawską".

Był postrachem ludzi teatru i literatury. W swych agresywnych wystąpieniach napastliwie i brutalnie zwalczał eksperymenty w ówczesnej prozie i poezji, najostrzej atakował Skamandrytów. Z wojującego socjalisty w młodości zmienił poglądy na konserwatywne i nacjonalistyczne, szczególnie ostro zwalczał udział Żydów w życiu kulturalnym i gospodarczym Polski, a jego teksty na ten temat mają charakter antysemicki. Cała jego pisarska twórczość rozproszona jest po czasopismach i dziennikach, z którymi stale bądź czasowo współpracował. Jako poeta publikował kilkanaście wierszy w "Życiu" Stanisława Przybyszewskiego.

Przetłumaczył Piosenkę jesienną Paula Verlaine'a, był wraz z żoną jednym z pierwszych w Polsce tłumaczy pism Fryderyka Nietzschego (Tak mówił Zarathustra, 1901). Był autorem trzech oddzielnie wydanych publikacji publicystycznych: W ogniu walki, Zdanie Warszawy, O pochodzie na Wawel, część swoich szkiców i artykułów krytycznych wydał w tomie Maski życia.

Bibliografia

• Siedlce 1448-1995 pod red. Edwarda Kospath-Pawłowskiego i Teresy Włodarczyk, Siedlce 1996

Linki zewnętrzne

• Dzieła Stanisława Pieńkowskiego w bibliotece Polona