Gabroidy, skały gabrowe – grupa zasadowych skał głębinowych zbliżonych wyglądem lub składem mineralnym do gabra, jak też będących jego odmianami. Szczególną cechą jest zawartość plagioklazów i piroksenów.
Charakterystyka
Skład mineralny
Składają się głównie z plagioklazów (labrador-bytownit), piroksenów, oliwinów, amfiboli, biotytu oraz skaleniowców albo podrzędnie kwarcu.
Cechy zewnętrzne
Mają barwę szarą, ciemno szarą, ciemnoszarozieloną lub brunatnozieloną. Mogą mieć widoczne warstwowanie spowodowane dyferencjacją magmy → gabro stratyfikowane z kompleksów ofiolitowych.
Budowa wewnętrzna
Struktura jawnokrystaliczna, przeważnie średnio albo gruboziarnista. Teksturę mają bezładną, masywną, rzadziej kierunkową (stratyfikowaną).
Przykłady skał zaliczanych do gabroidów
- gabro
- noryt
- troktolit (pstrągowiec)
- anortozyt, w szczególoności labradoryt
- esseksyt – fiodowy monzodioryt i foidowe monzogabro
- teralit
- cieszynit
Rola w kompleksach ofiolitowych
Zespoły gabroidowe współwystępują wraz z kumulatami mineralnymi, zawierają w partiach spągowych kumulatowe ultramafity związane z piroksenitami i perydotytami tzw. kumulaty maficzne i ultramaficzne.
Klasyfikacja
Przejście ze skał ultramaficznych do gabrowych następuje przez dołączenie do składu mineralnego plagioklazów w ilości większej niż 10%.
Oznaczenia stosowane w diagramach klasyfikacyjnych: Ol – oliwiny, Cpx/Opx – klino i ortopirokseny, P – plagioklazy
Trójkąt A
Ta część diagramu OlOpxCpx opisuje skały ultramaficzne. Dzieli je on na dwie grupy – część górna nad granicą 40% to perydotyty, natomiast poniżej wyznacza się grupę piroksenitów.
Trójkąt B
- 11 – anortozyt (plagioklazyt)
- 12 – troktolit (pstrągowiec)
- 13 – plagioklazonośny dunit
- 14 – gabro
- 15 – plagioklazonośny klinopiroksenit
- 16 – oliwinowe gabro
- 17 – plagioklazonośny oliwinowy klinopiroksenit
- 18 – plagioklazonosny wehrlit
Trójkąt C
- 11 – anortozyt
- 12 – troktolit
- 13 – plagioklazonośny dunit
- 19 – noryt
- 20 – plagioklazonośny ortopiroksenit
- 21 – oliwinowy noryt
- 22 – plagioklazonośny oliwinowy ortopiroksenit
- 23 – plagioklazonośny harzburgit
Trójkąt D
- 11 – anortozyt
- 14 – gabro
- 15 – plagioklazonośny klinopiroksenit
- 19 – noryt
- 20 – plagioklazonośny ortopiroksenit
- 24a – ortopiroksenowy noryt
- 24b – klinopiroksenowe gabro
- 25 – plagioklazonośny websteryt
Skały nr 13, 15, 17, 18, 20, 22, 23, 25 są zaliczane także do skał ultramaficznych.
Występowanie
Są skałami pospolitymi, rozpowszechnionymi w wielu rejonach Ziemi. W Polsce występują na Dolnym Śląsku, w krystalicznym podłożu Suwalszczyzny oraz Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej
Zobacz też
Literatura uzupełniająca
- Majerowicz A., Wierzchołowski B. – Petrologia skał magmowych, Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa 1990 r.
- Ryka W., Maliszewska A. – Słownik Petrograficzny, Wyd. Geol., Warszawa, 1991 (wyd. II popr. i uzup.)
- Bolweski A., Parachoniak W. – Petrografia, Wyd. Geol, Warszawa