Schemat blokowy – narzędzie służące do przedstawienia kolejnych czynności w projektowanym algorytmie. Jest to diagram, na którym procedura, system lub program komputerowy są reprezentowane przez opisane figury geometryczne połączone strzałkami (niekiedy tylko liniami) zgodnie z kolejnością wykonywania czynności wynikających z przyjętego algorytmu rozwiązania zadania.
Schemat blokowy powinien zapewniać:
- elastyczność zapisów
- możliwość zapisu z użyciem składu wybranego języka programowania
- łatwą kontrolę poprawności algorytmu.
Schematy blokowe pozwalają na prostą zamianę instrukcji na instrukcje programu komputerowego.
Podstawowe elementy budowy
Do głównych elementów budowy schematów blokowych należą:
- strzałka (łącznik) – wskazuje kierunek przepływu danych lub kolejność wykonywania
- operator – prostokąt, do którego wpisywane są wszystkie operacje z wyjątkiem instrukcji wyboru
- predykat – romb, do którego wpisywane są wyłącznie instrukcje wyboru
- etykieta (blok graniczny) – owal służący do oznaczania początku albo końca sekwencji schematu (kończy, zaczyna albo przerywa lub przenosi schemat).
Schemat blokowy pozwala dostrzec istotne etapy algorytmu i logiczne zależności między nimi.
Szczegóły budowy schematu
Zależnie od przedstawianego algorytmu, stosowane są różne zestawy figur geometrycznych, zwanych blokami, których kształty reprezentują umownie rodzaje elementów składowych.
Wyróżnia się następujące rodzaje bloków:
- a) blok graniczny – oznacza początek, koniec, przerwanie lub wstrzymanie wykonywania działania, np. blok startu programu
- b) blok wejścia-wyjścia – przedstawia czynność wprowadzania danych do programu i przyporządkowania ich zmiennym dla późniejszego wykorzystania, jak i wyprowadzenia wyników obliczeń, np. czytaj z, pisz z+10
- c) blok operacyjny – oznacza wykonanie operacji, w efekcie której zmienią się wartości, postać lub miejsce zapisu danych, np. z: = z + 1
- d) blok decyzyjny, warunkowy – przedstawia wybór jednego z dwóch wariantów wykonywania programu na podstawie sprawdzenia warunku wpisanego w blok, np. a = b
- e) blok wywołania podprogramu – oznacza zmianę wykonywanej czynności na skutek wywołania podprogramu, np. MAX(x,y,z)
- f) blok fragmentu – przedstawia część programu zdefiniowanego odrębnie, np. sortowanie
- g) blok komentarza – pozwala wprowadzać komentarze wyjaśniające poszczególne części schematu, co ułatwia zrozumienie go czytającemu, np. wprowadzenie danych
- h) łącznik wewnętrzny – służy do łączenia odrębnych części schematu znajdujących się na tej samej stronie; powiązane ze sobą łączniki oznaczone są tym samym napisem, np. A1, 7
- i) łącznik zewnętrzny – służy do łączenia odrębnych części schematu znajdujących się na różnych stronach; powinien być opisany jak łącznik wewnętrzny i zewnętrzny; poza tym powinien zawierać numer strony, do której się odwołuje, np. 2, 4.3, B5.