Samuel Jan Ożga
Ilustracja
Herb duchownego
Kraj działania

I Rzeczpospolita

Data urodzenia

ok. 1680

Data i miejsce śmierci

przed 19 kwietnia 1756
Lwów

Biskup kijowski
Okres sprawowania

1723-1756

Wyznanie

katolicyzm

Kościół

rzymskokatolicki

Prezbiterat

ok. 1704

Nominacja biskupia

27 września 1723

Sakra biskupia

1724

Samuel Jan Ożga vel Ozga herbu Rawicz (ur. ok. 1680, zm. przed 19 kwietnia 1756 we Lwowie) – rzymskokatolicki biskup kijowski w latach 1723-1756, scholastyk chełmski w 1717 roku[1], proboszcz[2] kapituły katedralnej lwowskiej w 1710 roku kanonik kapituły katedralnej lwowskiej w latach 1711 -1731[3].

Życiorys

Urodził się około roku 1680 na Rusi Czerwonej, w ówczesnym Województwie ruskim.

Syn podczaszego lwowskiego Jerzego - właściciela dóbr Milatyn - i chorążanki lwowskiej Katarzyny Anny z Sokolnickich. Uczeń lwowskiego kolegium jezuickiego. Ukończył szkoły u jezuitów we Lwowie[4]. Brakuje informacji o podalszych studiach – nie uzyskał jakiegokolwiek stopnia naukowego, bo w związku z ubieganiem się o biskupstwo musiał wystarać się o dyspensę od braku takowego.

Święcenia kapłańskie przyjął około roku 1704 we Lwowie i został kapłanem archidiecezji lwowskiej. 25 sierpnia 1706 r. uzyskał godność prałata scholastyka w kapitule katedralnej chełmskiej (instalował się 1 stycznia 1707 r.). Z ramienia tejże kapituły uczestniczył jako delegat w sejmach, jak również był deputatem do Trybunału Głównego Koronnego. Kiedy dnia 5 (9) maja 1712 r. zmarł ordynariusz chełmski Teodor Wolff, właśnie Samuel Jan Ożga wybrany został przez kanoników katedralnych administratorem diecezji na czas wakatu i zarządzał nią przez ponad rok (do 20 sierpnia 1713 r.), nabywając doświadczenia w sprawach administrowania Kościołem lokalnym. Był już wówczas także kanonikiem gremialnym metropolitalnej kapituły lwowskiej, w której – przed rokiem 1718 – awansował na prałata prepozyta. 1 stycznia 1713 r. został także proboszczem w Uchaniach, a przed rokiem 1722 doszły mu nadto jeszcze parafie w Sokalu i Nabrożu (wszystkie trzy w diecezji chełmskiej). Już po uzyskaniu infuły był nadto – w latach 1723–1730 – proboszczem w Ostrogu (diecezja łucka). 7 grudnia 1722 król August II wystosował do Stolicy Apostolskiej suplikę w przedmiocie powierzenia prepozytowi lwowskiemu i scholastykowi chełmskiemu (w tamtejszej kapitule awansował uprzednio na tęże prałaturę) diecezji kijowskiej, która miała zawakować w następstwie awansu Jana Joachima Tarły do Poznania.

Prekonizacja Ożgi nastąpiła 27 września 1723 roku. Ingres do katedry w Żytomierzu odbył w 1724 r. Do Żytomierza definitywnie przeniósł siedzibę biskupów kijowskich, a później (1726) i kapituły katedralnej, na co potwierdzenie ze strony Stolicy Apostolskiej otrzymał 15 września 1743 roku. W Żytomierzu wzniósł najpierw drewnianą prokatedrę św. Zofii, a gdy ta spłonęła – podjął budowę murowanej (pod tym samym wezwaniem), której poświęcenia dokonał w roku 1745 (według innych konsekrował ją dopiero Kajetan Ignacy Sołtyk). Zreorganizował kolegium kanoników katedralnych, w skład którego odtąd miało wchodzić aż szesnastu duchownych (w tym dziewięciu prałatów), i wystarał się dla niego w Rzymie o specjalne przywileje. Ufundował także przy prokatedrze kolegium wikariuszy, dokonał wreszcie reorganizacji struktur administracyjnych powierzonej mu diecezji – podzielił jej terytorium w granicach Rzeczypospolitej na trzy dekanaty (Fastów, Owrucz, Żytomierz) oraz pomnożył liczbę parafii, którym też wyznaczył stałe granice. Uzyskał zgodę Stolicy Apostolskiej na erygowanie w strukturach Kościoła kijowskiego stałej sufraganii, przy czym pierwszym biskupem pomocniczym został w 1733 r. August Józef Czarnecki, po którym nastąpił (w 1739 r.) Antoni Tyszkiewicz. W 1733 roku podpisał elekcję Stanisława Leszczyńskiego[5]..Gorliwie zwizytował kilkakrotnie diecezję, później jednak pojawiła się u niego choroba nóg, która utrudniała mu w ogólności poruszanie się, a w konsekwencji i wypełnianie szeregu powinności pasterskich. Dlatego 7 sierpnia 1741 r. otrzymał koadiutora z prawem następstwa, którym został bp tytularny Antipatris Józef Antoni Łaszcz, dotychczasowy sufragan chełmski, któremu przy tej okazji papież Benedykt XIV zezwolił na zachowanie prałatury kanclerza w Gnieźnie i probostwa w Brodach (diecezja łucka). On jednak zmarł z 31 stycznia na 1 lutego 1748 r. i sprawa koadiutorii na nowo wymagała rozpatrzenia. Na następcę Łaszcza biskup Ożga upatrzył ówczesnego prepozyta krakowskiego i komendatariusza miechowskiego Adama Ignacego Komorowskiego, niegdyś już desygnowanego przez monarchę na pasterza diecezji inflanckiej (godności tej nie przyjął), ów jednak uzyskał w międzyczasie królewską nominację na arcybiskupstwo gnieźnieńskie (8 lipca 1748), stąd ostatecznie nowym koadiutorem cum futura successione został Kajetan Ignacy Sołtyk.

Prekonizację uzyskał on 22 września 1749 r. – tego samego dnia, w którym Stolica Apostolska zatwierdziła Komorowskiego w godności metropolity Gniezna, jemu też przypadły rządy pasterskie w Kościele kijowskim po śmierci biskupa Ożgi, która nastąpiła we Lwowie przed 19 kwietnia 1756 roku. Pochowany został w kościele jezuitów pw. śś. Piotra i Pawła we Lwowie, który za życia obrał sobie na miejsce wiecznego spoczynku. Brat Samuela Jana, Andrzej Ożga (1669–1738), od roku 1685 członek Towarzystwa Jezusowego, na kapłana wyświęcony w r. 1698, wieloletni profesor kolegiów we Lwowie, Lublinie i Krakowie oraz rektor domów zakonnych w Jarosławiu, Toruniu, Kaliszu, Lwowie, Stanisławowie i Ostrogu nad Horyniem, a przez pewien czas misjonarz na Pokuciu. Siostra Samuela Jana, Gryzelda (ok. 1666–1737), w zakonie Wiktoria, od 1681 benedyktynka we Lwowie, a od r. 1731 do śmierci ksieni tamtejszego opactwa, druga zaś spośród jego sióstr wstąpiła do lwowskiego Karmelu.

Przypisy

  1. ↑ Rodzina, herbarz szlachty polskiej, t. XIII, Warszawa 1916, s. 145.
  2. ↑ tak nazywano prepozyta kapituły
  3. ↑ Przyjaciel Chrześciańskiey Prawdy. Czasopismo teologiczne dla oświecenia i zbudowania kapłanów nayprzód, a potem katolickich chrześcian. 1839 Przemyśl R.VII z.III, s. 83.
  4. ↑ Bolesław Kumor, Ożga Jan Samuel h. Rawicz (zm. 1623)… S. 685
  5. ↑ Jerzy Dunin-Borkowski i Mieczysław Dunin-Wąsowicz, Elektorowie królów Władysława IV., Michała Korybuta, Stanisława Leszczyńskiego i spis stronników Augusta III. Lwów 1910, s. 160.

Bibliografia

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.