 SP42-260 w Chabówce | |
| Producent | |
|---|---|
| Lata budowy |
1967-1978 |
| Układ osi |
Bo'Bo' |
| Wymiary | |
| Masa służbowa |
69,3 tony |
| Długość |
14240 mm |
| Szerokość |
3173 mm |
| Wysokość |
4400 mm |
| Rozstaw osi skrajnych |
10100 mm |
| Średnica kół |
1100 mm |
| Napęd | |
| Trakcja |
spalinowa |
| Typ silników |
a8C22 |
| Pojemność zbiorników paliwa |
2815 l |
| Parametry eksploatacyjne | |
| Moc znamionowa |
590 kW |
| Rodzaj przekładni |
elektryczna |
| Prędkość konstrukcyjna |
90 km/h |
| Nacisk osi na szyny |
228 kN |
| System hamulca |
Oerlikon |
| Parametry użytkowe | |
| Sterowanie wielokrotne |
jest |
| System ogrzewania |
Kocioł parowy WB-5 |
SP42 (typ 101D) – normalnotorowa pasażerska lokomotywa spalinowa produkcji polskiej. Spalinowóz serii SP42 był produkowany w Zakładach Fablok w Chrzanowie w latach 1967-1978 jako modyfikacja lokomotywy serii SM42 z zabudowanym kotłem parowym dla ogrzewania pasażerskich składów wagonowych. W sumie wyprodukowano i dostarczono dla PKP 268 egzemplarzy tej serii[1]. Ostatni czynny przedstawiciel serii należy do Skansenu w Chabówce. Pierwszy egzemplarz (SP42-001) posiada Klub Sympatyków kolei we Wrocławiu[2]. W marcu 2024 roku została ona zaprezentowana na wystawie taboru we Wrocławiu Leśnicy, jako sprawna już i wyremontowana maszyna. Wszystkie lokomotywy serii SP42, których nie przemianowano na serię SU42 (czyli zdecydowana większość wszystkich egzemplarzy tej serii) zostały zezłomowane w latach 2010-2012 na terenie lokomotywowni Szczecin Port Centralny.
Przeznaczenie
Podstawowym przeznaczeniem SP42 było prowadzenie lekkich pociągów pasażerskich na niezelektryfikowanych liniach regionalnych. Pojazdy były także wykorzystywane podczas prac manewrowych.
Z uwagi na niewielką moc silnika a8C22 i tylko jeden stopień bocznikowania silników trakcyjnych masa składu prowadzonego przez SP42 zasadniczo nie przekraczała 200 ton, przy zachowaniu zadowalających parametrów rozruchu.
Eksploatacja
PKP/PKP Cargo
Seria SP42 od początku eksploatacji stacjonowała m.in. w lokomotywowniach Grudziądz, Chojnice, Szczecin, Jelenia Góra, Nysa, Legnica. Najpopularniejszymi odcinkami codziennej eksploatacji spalinowozów SP42 były: Szczecinek-Chojnice-Tczew, Stargard Szczeciński-Kalisz Pom.-Wałcz-Piła, Laskowice-Grudziądz-Jabłonowo Pom., Lębork-Kartuzy, Racibórz-Głubczyce-Racławice Śl. Nysa-Opole/Brzeg, Jelenia Góra-Karpacz.
1 marca 1988 roku lokomotywa SP42-113 prowadząca pociąg pasażerski nr 7713 relacji Ostrów Wielkopolski - Leszno nie została zatrzymana przed semaforem wskazującym sygnał "stój", w wyniku czego doszło do czołowego zderzenia z drugą lokomotywą SP42-261. W wyniku wypadku z dniem 31 maja 1988 roku obie lokomotywy zostały skreślone ze stanu PKP, a następnie sprzedane ZNTK Bydgoszcz, a następnie po odbudowie przenumerowane na serię SM42 dla zakładu i prywatnego przewoźnika.
24 listopada 1991 roku lokomotywa SP42-081 uległa pożarowi, w wyniku nieopłacalności naprawy 29 stycznia 1992 roku pojazd został skreślony ze stanu, a następnie zezłomowany.
Wraz z likwidacją przez PKP w latach 90. XX wieku połączeń lokalnych na liniach niezelektryfikowanych oraz zastępowanie w ruchu regionalnym klasycznych składów pociągów autobusami szynowymi posiadanie na inwentarzu lokomotyw SP42 okazało się zbędne. W późniejszych latach liczba sprawnych lokomotyw SP42 zaczęła gwałtownie spadać. W 1993 roku dwie lokomotywy SP42 o numerach 249 i 263 zostały przenumerowane na serię SM42 otrzymując numery 011 i 012 w miejsce wcześniej skreślonych maszyn. W listopadzie 1999 roku za pośrednictwem ZNTK Nowy Sącz rozpoczęto modernizacje lokomotyw serii SP42, począwszy od gdyńskiej SP42-085, w której wymieniono kocioł parowy WB-5 na agregat prądotwórczy. Zastosowano silnik wysokoprężny Caterpillar typu CAT3208 o mocy 180 kW napędzający trójfazową prądnicę synchroniczną z układem prostownikowym dostarczającą prąd o napięciu 3 kV do ogrzewania wagonów. Lokomotywa otrzymała nowe oznaczenie SU42-501. Pod koniec 1999 roku przebudowana została również wrocławska SP42-049 na SU42-502, a w 2000 roku na serię SU42 przebudowano 38 lokomotyw serii SP42.
W 2007 roku praktycznie jedynym połączeniem, gdzie były eksploatowane SP42 w ruchu pasażerskim, był odcinek Skarżysko Kamienna-Tomaszów Mazowiecki. Zakład Taboru w Skarżysku Kamiennej był lokomotywownią, do której przez ostatnie lata trafiały sprawne SP42 z zakładów taboru, gdzie na skutek malejącej liczby uruchamianych pociągów lub zakupu autobusów szynowych, przestały być potrzebne.
W dniu 27 września 2008 roku Stowarzyszenie Miłośników Kolei w Krakowie zorganizowało pożegnalną imprezę pociągiem specjalnym na trasie ze Skarżyska Kamiennej do Tomaszowa Mazowieckiego. Pociąg poprowadziła lokomotywa SP42-007, ostatni egzemplarz tej serii ze sprawnym kotłem ogrzewczym. Lokomotywa SP42-260 ze sprawnym kotłem ogrzewczym jest czynnym eksponatem Skansenu w Chabówce.
.jpg.webp)
Orion Kolej
Po wycofaniu maszyn z eksploatacji przez PKP Cargo w 2010 roku trzy lokomotywy serii SP42 o numerach: 109, 172 i 173 zostały zakupione przez Orion Kolej, a następnie dwie pierwsze po wykonanych naprawach otrzymały serię Ls800 wraz z numerami fabrycznymi. W marcu 2015 roku SP42-173 została przebudowana na serię 6Dm-01.
Modernizacja
Kłopoty obsługowe kotła parowego i coraz mniejsza liczba wagonów pasażerskich przystosowanych do tego systemu ogrzewania sprawiły konieczność przeprowadzenia modernizacji lokomotyw. Począwszy od 1999 roku 40 egzemplarzy lokomotyw serii SP42 przeszło modernizację w ZNTK w Nowym Sączu. Modernizacja polegała na wymianie kotła parowego WB-5 na agregat prądotwórczy. Zastosowano silnik wysokoprężny Caterpillar typu CAT3208 o mocy 180kW napędzający trójfazową prądnicę synchroniczną z układem prostownikowym dostarczającą prąd o napięciu 3kV do ogrzewania wagonów. Zmodernizowane lokomotywy otrzymały nowe oznaczenie serii SU42 z numerami inwentarzowymi 501-540.
Zobacz też
Przypisy
- ↑ Lokomotywa spalinowa SP42 [online], Skansen taboru kolejowego w Chabówce [dostęp 2023-04-27] (pol.).
- ↑ Kolejowy Portal, KSK we Wrocławiu chce przeprowadzić remont zewnętrzny SP42-001 [online], Kolejowy Portal, 25 stycznia 2022 [dostęp 2023-04-27] (pol.).