Pułkownik
Wojska Lądowe
STANAG

OF-5

Stopień wyższy

generał brygady

Stopień niższy

podpułkownik

Aktualne oznaczenie stopnia
naramiennik
naramiennik
kurtka nieprzemakalna
kurtka nieprzemakalna
Oznaczenie stopnia do 1939
naramiennik
naramiennik

Pułkownik (płk) – stopień oficerski. W SZ RP jest to najwyższy stopień wojskowy korpusu oficerów starszych, natomiast w okresie międzywojennym – korpusu oficerów sztabowych. Niższym stopniem jest podpułkownik, a wyższym generał brygady. W większości sił zbrojnych powyżej stopnia pułkownika (ang. i fr. colonel, niem. Oberst, ros. полковник) są stopnie generalskie.

Znaczenie historyczne

Pułkownik – w wojsku polskim w XVII wieku – dowódca pułku będący jednocześnie rotmistrzem podstawowej chorągwi wchodzącej w skład jego pułku. Począwszy od 2 połowy XVII w. mianem pułkownika określa się również porucznika chorągwi pułkownikowskiej, który często faktycznie dowodził pułkiem. W wojsku polskim cudzoziemskiego autoramentu odpowiednikiem pułkownika był oberszter (od XVIII w. zwany już pułkownikiem).

Znaczenie współczesne

Obecnie w SZ RP oficerowie w stopniu pułkownika pełnią najczęściej służbę na stanowiskach: dowódcy pułku i niektórych brygad, szefów oddziałów sztabów różnych szczebli. Oznaczeniem kodowym stopnia wojskowego w NATO jest OF-5.

Stopień pułkownika występuje również w Straży Granicznej, Służbie Więziennej, Biurze Ochrony Rządu, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Wywiadu Wojskowego i Służby Kontrwywiadu Wojskowego. Odpowiednikiem tego stopnia w Państwowej Straży Pożarnej jest starszy brygadier, a w Policji – inspektor.

W Marynarce Wojennej odpowiada mu stopień komandora[uwaga 1].

Oznaczenie

Oznaczeniem stopnia w Siłach Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej są dwie belki i trzy gwiazdki.

Zgodnie z przepisami ubiorczymi żołnierzy Wojska Polskiego z 1972 roku pułkownik nosił trzy gwiazdki umieszczone na środku taśmy otokowej w linii równoległej do krawędzi taśmy; odległość między ramionami gwiazdek wynosiła 2 mm. Na daszku czapki garnizonowej – dwa galony szerokości 6 mm naszyte obok siebie w odstępie 2 mm; zewnętrzny naszyty w odległości 6 mm od krawędzi daszka na całej długości jego łuku. Na beretach i furażerkach – dwa paski na lewej stronie beretu (furażerki) długości 3 cm szerokości 5 mm w odstępie 4 mm, umieszczone pod kątem 45° w stosunku do dolnej krawędzi beretu (furażerki) oraz trzy gwiazdki rozmieszczone w linii prostej nad środkiem paska – prostopadle do jego położenia. Pierwszą gwiazdkę umieszczano w odległości 5 mm od paska do podstawy jej ramion, drugą gwiazdkę i następną – w odległości 5 mm od wierzchołka ramienia pierwszej gwiazdki do kąta wklęsłego ramion drugiej gwiazdki.

Na naramiennikach – dwa paski i trzy gwiazdki. Paski szerokości 6 mm umieszczone były w poprzek naramiennika: pierwszy pasek w odległości 1 cm od wszycia rękawa, drugi – 4 mm od pierwszego. Pierwsza gwiazdka umieszczona była na środku naramiennika, w odległości 1 cm od drugiego paska, a druga w odległości 5 mm od wierzchołka ramienia pierwszej gwiazdki do kąta wklęsłego ramion drugiej gwiazdki; trzecia podobnie jak druga[1].

W myśl Przepisu Ubioru Polowego Wojsk Polskich r. 1919[2], na naramiennikach kurtki i płaszcza w odległości 1 cm od wszycia, w poprzek naramiennika, naszyte równolegle prosto w odległości 1,5 cm jeden od drugiego dwa płaskie sznureczki srebrne oksydowane szerokości 5 mm. Na środku naramiennika wzdłuż trzy gwiazdki haftowane oksydowanymi nićmi lub wytłaczane pięciopromienne, o ostrych promieniach[uwaga 2].

Na wierzchu czapki wzdłuż szwów wierzchu na krzyż od otoka z jednej strony do otoka z drugiej i wzdłuż górnej krawędzi otoka dokoła, naszyty 1 płaski sznurek szerokości 5 mm, srebrny, oksydowany, dookoła otoku naszyte dwa takie same sznurki w odległości 0,5 cm jeden od drugiego. Z przodu pod orzełkiem trzy takież gwiazdki jak na naramiennikach[3].

W Wojsku Polskim Królestwa Kongresowego oznaką stopnia były szlify gładkie z bulionami, a od 1827 roku szlify gładkie bez gwiazdek[4].

W Armii Księstwa Warszawskiego oznaką stopnia były epolety z bulionami na obu ramionach[4].

W Wojsku polskim w okresie Sejmu Wielkiego i w wojsku Kościuszki oznaką stopnia były 3 paski na szlifie[5].

Stopień pułkownika w innych krajach

  • Afganistan: Dagarwal
  • Arabia Saudyjska i inne kraje arabskie: Aqid (arab. ‏عقيد‎)
  • Armenia: Gndapet (orm. գնդապետ)
  • Austria: Oberst
  • Azerbejdżan: Polkovnik
  • Brazylia: Coronel
  • Bułgaria: Połkownik (полковник)
  • Chiny: shàng xiào (上校)
  • Czechy: Plukovník
  • Dania: Oberst
  • Finlandia: Eversti
  • Francja: Colonel
  • Grecja: Syntagmatarchis (Συνταγματάρχης)
  • Gruzja: Polkovniki (პოლკოვნიკი)
  • Hiszpania: Coronel
  • Holandia: Kolonel
  • Iran: Sarhang (‏سرهنگ‎)
  • Izrael: Aluf Mishneh
  • Japonia: Taisa (大佐)
  • Korea Południowa: daeryeong
  • Korea Północna: sangjwa (상좌)
  • Litwa: Pulkininkas
  • Łotwa: Pulkvedis
  • Mongolia: Хурандаа
  • Niemcy: Oberst
  • Norwegia: Oberst
  • Portugalia: Coronel
  • Rosja: połkownik (полковник)
  • Serbia: Pukovnik
  • Słowenia: Polkovnik
  • Stany Zjednoczone: Colonel
  • Szwajcaria: Oberst
  • Szwecja: Överste
  • Turcja: Albay
  • Ukraina: Połkownyk (полковник)
  • Węgry: Ezredes
  • Wietnam: Đại tá
  • Włochy: Colonnello

Pułkownik jako najwyższy stopień

Niektóre nieduże armie mają pułkownika jako oficera najwyższego stopniem i komendanta, który podlega tylko głowie państwa (poniżej w nawiasach podano przybliżoną liczbę osób w siłach zbrojnych tych państw)

Zobacz też

Uwagi

  1. ↑ Dotyczy to również specyficznych, wodnych jednostek organizacyjnych Straży Granicznej oraz jednostki płetwonurków w Jednostce Wojskowej Formoza podlegającej Wojskom Specjalnym.
  2. ↑ Długość promienia od środka – 1 cm.

Przypisy

Bibliografia

  • Karol Linder: Dawne Wojsko Polskie. Ubiór i uzbrojenie. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1960.
  • Marian Laprus (red.): Leksykon wiedzy wojskowej. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1979. ISBN 83-11-06229-3.
  • Podręcznik dowódcy drużyny; Szkol. 378/69. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1971.
  • Przepis Ubioru Polowego Wojsk Polskich. Warszawa: Zakłady Graficzno-Wydawnicze „Książka”, 1919.
  • Przepisy ubiorcze żołnierzy Sił Zbrojnych w czasie pokoju; sygn. Mund.–Tab. 3/52. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1952.
  • Przepisy ubiorcze żołnierzy Wojska Polskiego; sygn. Mund. 45/71/III. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1972.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.