Trzmielec
Psithyrus[1]
Lepeletier, 1833
Ilustracja
Bombus (Psithyrus) rupestris
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

stawonogi

Podtyp

tchawkodyszne

Gromada

owady

Rząd

błonkoskrzydłe

Podrząd

trzonkówki

Nadrodzina

Aopidea

Rodzina

pszczołowate

Plemię

Bombini

Rodzaj

Bombus

Podrodzaj

trzmielec

Trzmielec, brzmik (Psithyrus) – podrodzaj dużych, krępych pszczół zaliczanych do rodzaju Bombus, pasożytujących na społecznościach innych gatunków swojego rodzaju. Z powodu odmiennej biologii i morfologii dawniej były klasyfikowane w randze odrębnego rodzaju.

Budowa[2]

Trzmielce z wyglądu przypominają trzmiele, często dany gatunek ubarwieniem przypomina swojego gospodarza. Samice trzmielców różnią się od samic trzmieli przyciemnionymi skrzydłami, zagiętym w dół odwłokiem i brakiem koszyczków na trzeciej parze odnóży. Samce można odróżnić od samców trzmieli m.in. po budowie aparatu kopulacyjnego (u trzmielców jest mniej zesklerotyzowany niż u trzmieli), jednak sprawdzenie tej cechy wymaga spreparowania owada.

Biologia i ekologia

Trzmielce, podobnie jak i trzmiele, charakteryzują się jednorocznym cyklem życiowym. Są obligatoryjnymi pasożytami społecznymi gatunków eusocjalnych[3]. Samica, po mającym miejsce w końcu lata zapłodnieniu, zimuje (hibernacja) w komorze podziemnej. W kolejnym roku wychodzi (lecz później od samic trzmieli), wyszukuje w pełni rozwinięte gniazdo pasożytowanego gatunku trzmiela i zajmuje miejsce tamtejszej królowej, czasami zabijając ją[4]. U trzmielców nie występuje kasta robotnic. Korzystają one z robotnic pasożytowanego gatunku.

Jaja składa w plastry gospodarza. Z jaj lęgną się czerwie (lęg trwa do tygodnia), są intensywnie karmione, a po 2 tygodniach tworzą kokony i przepoczwarzają się. Rozwój od jaja do owada doskonałego trwa od 28 do 40 dni.

Samce pojawiają się w końcu lata, ostatnie na świat przychodzą płodne samice. Liczebność gniazda może sięgać do 100 osobników.

Gniazdo trzmielców jest de facto gniazdem stworzonym przez królową trzmieli – nie różni się więc w budowie od gniazda gatunku pasożytowanego.

Klasyfikacja

Samiec Bombus sylvestris

Do tej grupy zaliczono około 30 gatunków. Takson uznawany jest za monofiletyczny[5].

W Polsce występuje 9[6][7]:

  • Bombus (Psithyrus) barbutellus – trzmielec ogrodowy
  • Bombus (Psithyrus) bohemicus – trzmielec gajowy
  • Bombus (Psithyrus) campestris – trzmielec żółty
  • Bombus (Psithyrus) flavidus – trzmielec północny
  • Bombus (Psithyrus) norvegicus – trzmielec górski
  • Bombus (Psithyrus) quadricolor – trzmielec czterobarwny
  • Bombus (Psithyrus) rupestris – trzmielec czarny
  • Bombus (Psithyrus) sylvestris – trzmielec leśny
  • Bombus (Psithyrus) vestalis – trzmielec ziemny

Przypisy

  1. ↑ Psithyrus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. ↑ Aneta Sikora i inni, Pszczoły w mieście : trzmiele Wrocławia, Stowarzyszenie Natura i Człowiek, 2018, ISBN 978-83-945844-1-2, OCLC 1241609974 [dostęp 2022-09-29].
  3. ↑ Atsushi Kawakita i inni, Phylogeny, historical biogeography, and character evolution in bumble bees (Bombus: Apidae) based on simultaneous analysis of three nuclear gene sequences, „Molecular Phylogenetics and Evolution”, 31 (2), 2004, s. 799–804, DOI: 10.1016/j.ympev.2003.12.003 (ang.).
  4. ↑ Sladen, F.W.L. (Frederick William Lambert), 1876?-1921., The humble-bee : its life-history and how to domesticate it with descriptions of all the British species of Bombus and Psithyrus, MacMillan, 1912, ISBN 0-665-65057-4, OCLC 1083924264 [dostęp 2022-09-29].
  5. ↑ S.A. CAMERON, H.M. HINES, P.H. WILLIAMS, A comprehensive phylogeny of the bumble bees (Bombus), „Biological Journal of the Linnean Society”, 91 (1), 2007, s. 161–188, DOI: 10.1111/j.1095-8312.2007.00784.x (ang.).
  6. ↑ Fauna Polski - charakterystyka i wykaz gatunków. Bogdanowicz W., Chudzicka E., Pilipiuk I. i Skibińska E. (red.). T. I. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2004. ISBN 83-88147-04-8.
  7. ↑ Aneta Sikora i inni, Pszczoły w mieście : trzmiele Wrocławia, Stowarzyszenie Natura i Człowiek, 2018, ISBN 978-83-945844-0-5, OCLC 1150445195 [dostęp 2022-03-11].

Bibliografia

  • Tadeusz Pawlikowski "A field guide to identification of bumblebees in Poland"
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.