Proces odwracalny – proces termodynamiczny, którego kierunek można odwrócić poprzez nieskończenie małą zmianę wartości jednej lub więcej zmiennych stanu termodynamicznego. Procesy odwracalne zachodzą przy niezmienionej sumie entropii układu i otoczenia.

Dla procesów odwracalnych, przyrost entropii układu termodynamicznego nieizolowanego spowodowany jest tylko dopływem ciepła z otoczenia i równy jest wyrażeniu:

${\displaystyle dS={\frac {\delta Q}{T}},}$

gdzie:

${\displaystyle \delta Q}$ – elementarna ilość ciepła wprowadzonego do układu (różniczka niezupełna),

${\displaystyle T}$ – stała temperatura bezwzględna.

W procesach odwracalnych zmiana entropii układu spowodowana jest tylko dopływem ciepła spoza tego układu, a zatem równa co do wielkości i przeciwna co do znaku zmianie entropii otoczenia. Suma entropii układu i otoczenia pozostaje bez zmiany

${\displaystyle dS_{u}+dS_{ot}=0.}$

gdzie:

${\displaystyle dS_{u}}$ – przyrost entropii układu,

${\displaystyle dS_{ot}}$ – przyrost entropii otoczenia.

Zobacz też

• proces nieodwracalny
• proces samorzutny