Prefekt pretorianów (łac. praefectus praetorio) był jednym z najwyższych urzędników cesarskich w starożytnym Rzymie.
Pierwotnie pełnił funkcję dowódcy gwardii przybocznej cesarza (cohors praetoria), z czasem stał się drugą po cesarzu osobą w państwie m.in. dzięki uzyskaniu dowództwa nad wojskami Italii (był odpowiedzialny za stacjonujący w Alba pod Rzymem legion II Parthica) i obejmując kierownictwo całej administracji. Od pierwszej połowy III w. n.e. jego rozporządzenia miały moc ogólnie obowiązującą. W rękach prefekta pretorianów została także skupiona władza sądownicza w zastępstwie cesarza. Aby zapobiec zamachom organizowanym przez dzierżących w swym ręku dużą władzę prefektów pretorianów, cesarze zaczęli mianować po dwóch prefektów. W związku z ich uprawnieniami sądowniczymi stanowisko jednego z nich zajmował zwykle prawnik. Po reformie administracyjnej Konstantyna w IV w. n.e. prefekci pretorianów stali na czele dużych jednostek administracyjnych – prefektur (4 w całym imperium: praefectura praetorio per Orientem, per Illyricum, Italiae et Galliarum).
Przed wyniesieniem na cesarski tron prefektem pretorianów byli: Tytus, Makrynus i Filip Arab. Do najbardziej wpływowych prefektów pretorianów należeli: Aemilius Papinianus, Ulpian Domicjusz, Lucjusz Eliusz Sejan, Sekstus Afraniusz Burrus, Lucjusz Fulwiusz Plautianus.
Lista prefektów
Imię prefekta | Cesarz |
---|---|
Publiusz Salwiusz Aper | Oktawian August |
Kwintus Ostoriusz Skapula | |
Waleriusz Ligus | |
Lucjusz Sejusz Strabon | Tyberiusz |
Lucjusz Eliusz Sejan | |
Kwintus Sutoriusz Makron | Tyberiusz, Kaligula |
Rufriusz Pollio | Klaudiusz |
Kantoniusz Justus | |
Rufiusz Kryspinus | |
Lucjusz Geta | |
Sekstus Afraniusz Burrus | Klaudiusz, Neron |
Feniusz Rufus | Neron |
Ofoniusz Tygellinus | |
Nimfidiusz Sabinus | |
Korneliusz Lako | Galba |
Plocjusz Firmus | Oton |
Licyniusz Prokulus | |
Publiusz Sabinus | Witeliusz |
Juniusz Pryskus | |
Tyberiusz Juliusz Aleksander | Wespazjan |
Ariusz Warus | |
Arecynus Klemens | |
Tytus | |
Korneliusz Fuskus | Domicjan |
Kasperiusz Elianus | |
Norbanus | |
Petroniusz Sekundus | |
Kasperiusz Elianus | Nerwa |
Suburanus | Trajan |
Klaudiusz Liwianus | |
S. Sulpiciusz Similis | |
C. Septycjusz Klarus | Hadrian |
Marcjusz Turbo | |
Gajusz Maksymus | Hadrian, Antonin Pius |
Tatiusz Maksymus | Antonin Pius |
Fabiusz Korneliusz | |
Furiusz Wiktorynus | Antonin Pius, Marek Aureliusz |
Makrynus Windeks | Marek Aureliusz |
Baseusz Rufus | |
Tarruteniusz Paternus | Marek Aureliusz, Kommodus |
Sekstus Tygidiusz Perennis | Kommodus |
Niger | |
Marcjusz Kwartus | |
Tytus Longeus Rufus | |
Publisz Atiliusz Ebutianus | |
Regillus | |
Marek Aureliusz Kleander | |
Lucjusz Juliusz Julianus | |
Motilenus | |
Kwintus Emiliusz Laetus | Kommodus, Didiusz Julianus |
Flawiusz Genialis | Didiusz Julianus |
Tulliusz Kryspinus | |
Weteriusz Makrynus | Septymiusz Sewer |
Lucjusz Fulwiusz Plautianus | |
Emilius Papinianus | Septymiusz Sewer, Karakalla |
Marek Opelliusz Makrynus | Karakalla |
Ulpiusz Julianus | Makrynus |
Julianus Nestor | |
Waleriusz Komazon Eutychianus | Heliogabal |
Antiochianus | |
Ulpian Domicjusz | Sewer Aleksander |
Julius Paulus | |
P. Eliusz Witalianus | Maksymin Trak |
Tymezyteusz | Gordian III |
Filip Arab | |
Gajusz Juliusz Pryskus | Filip Arab |
Aureliusz Heraklianus | Galien |
Florianus | Tacyt |
Karus | Probus |
Aper | Karus, Karynus, Numerian |
Aristobulus | Numerian, Dioklecjan |
Afraniusz Hannibalianus | Dioklecjan |
Konstancjusz Chlorus | |
Asklepiodotus | |
Rufiusz Woluzjanus | Maksencjusz |
Publiusz Korneliusz Anullinus |