Praca dyplomowa – dzieło[uwaga 1], np. pisemna praca, której napisanie i przedstawienie na egzaminie dyplomowym (np. egzamin licencjacki, magisterski) oraz wcześniejsze poddanie procedurze recenzji, jest konieczne do zdobycia przez ucznia, studenta, słuchacza lub doktoranta dyplomu ukończenia szkoły, bądź uczelni, a zarazem tytułu zawodowego lub stopnia naukowego. Typowa praca dyplomowa ma formę pisemnego opracowania, liczącego od kilkunastu do kilkuset stron (zazwyczaj kilkadziesiąt) i jest sprawozdaniem z przeprowadzonych przez jej autora działań. Może ona mieć charakter czysto teoretyczny lub może zawierać opis wykonanych eksperymentów czy obserwacji z natury. Na kierunkach artystycznych i inżynierskich praca dyplomowa może mieć charakter projektu.
Formę redakcyjną prac dyplomowych w mniejszym lub większym stopniu precyzują lokalne przepisy poszczególnych szkół lub uczelni. Prace dyplomowe mają zwykle dość sformalizowaną strukturę. Składają się z wprowadzenia w temat, sformułowania celu, opisu sposobu realizacji celu oraz zakończenia. Kryteria oceny prac dyplomowych zwykle obejmują takie aspekty jak: doniosłość i ważność celu pracy, poprawność jego realizacji, trafność wniosków i spostrzeżeń, dobór i sposób wykorzystania jednostek piśmiennictwa, poprawność redakcji maszynopisu pracy.
Rodzaje prac dyplomowych
Można wyróżnić następujące rodzaje prac dyplomowych[1]:
- praca licencjacka – pisana na koniec studiów I stopnia licencjackich bądź w połowie dwustopniowych studiów magisterskich. Pozytywna recenzja pracy oraz zdanie egzaminu licencjackiego (dyplomowego) upoważnia do posługiwania się tytułem licencjata.
- praca inżynierska – pisana na koniec studiów I stopnia inżynierskich bądź w połowie dwustopniowych studiów magisterskich. Pozytywna recenzja pracy oraz zdanie egzaminu inżynierskiego upoważnia do posługiwania się tytułem inżyniera.
- praca magisterska – pisana na koniec studiów II stopnia lub jednolitych magisterskich. Pozytywne recenzje pracy oraz zdanie egzaminu dyplomowego upoważnia do posługiwania się tytułem magistra lub magistra inżyniera. Wyjątki to kierunek lekarski, lekarsko-dentystyczny oraz weterynaria – absolwenci studiów na tych kierunkach nie piszą prac magisterskich.
- praca doktorska zwana również dysertacją lub rozprawą doktorską – wymagana do uzyskania stopnia naukowego doktora.
- rozprawa habilitacyjna – będąca podstawą do uzyskania stopnia naukowego doktora habilitowanego.
Prace dyplomowe realizowane na koniec studiów pierwszego lub drugiego stopnia pisane są pod kontrolą i z pomocą promotora (na niektórych uczelniach, np. na UJ, formalnie nazywanego „opiekunem pracy”). Praca doktorska jest wykonywana pod kierunkiem promotora lub pod kierunkiem zespołu składającego się z promotora i promotora pomocniczego. Rozprawa habilitacyjna jest dziełem samodzielnym.
Prace dyplomowe licencjackie, inżynierskie i magisterskie
Charakterystyczne cechy prac dyplomowych wykonywanych na koniec studiów pierwszego i drugiego stopnia oraz jednolitych magisterskich zestawiono w tabeli[2]
| Praca licencjacka | Praca inżynierska | Praca magisterska |
|---|---|---|
| Umożliwia uzyskanie tytułu licencjata | Umożliwia uzyskanie tytułu inżyniera | Umożliwia uzyskanie tytułu magistra |
| Polega na samodzielnym rozwiązaniu zadania w ramach jednej lub kilku dyscyplin naukowych zgodnych z kierunkiem studiów. Jej autor wykazuje się pogłębioną wiedzą oraz umiejętnością jej zastosowania w zakresie podjętego tematu. Dodatkowo wykazuje się biegłością poszukiwania i wykorzystania piśmiennictwa wspierającego cel pracy. | ||
| Autor powinien wykazać się przede wszystkim umiejętnością wykorzystania istniejącej wiedzy, może tworzyć nową wiedzę. | Autor powinien wykazać się umiejętnością tworzenia nowej wiedzy oraz wykorzystania istniejącej wiedzy. | |
| Autor wykorzystuje wiedzę z programu studiów, może wykraczać poza program studiów. | Autor wykorzystuje wiedzę z programu studiów, jednak zwykle wykracza poza program studiów. | |
| Rezultaty pracy mają charakter użytkowy, mogą mieć charakter poznawczy. | Rezultaty pracy mają charakter poznawczy, mogą mieć charakter użytkowy. | |
| Polega na zastosowaniu metod zawodowych do osiągnięcia celu pracy. | Polega na zastosowaniu metod inżynierskich do osiągnięcia celu pracy. | Polega na zastosowaniu metod naukowych do osiągnięcia celu pracy. |
| Zawiera przegląd literatury zawodowej dotyczącej podjętego tematu; może zawierać przegląd literatury naukowej. | Zawiera przegląd literatury technicznej dotyczącej podjętego tematu; może zawierać przegląd literatury naukowej. | Zawiera przegląd literatury naukowej dotyczącej podjętego tematu; może zawierać przegląd literatury zawodowej. |
| Jest wykonywana pod kierunkiem nauczyciela akademickiego z tytułem profesora lub stopniem naukowym doktora habilitowanego. Rada Wydziału może upoważnić do kierowania pracą dyplomową nauczyciela akademickiego posiadającego stopień naukowy doktora (zwykle te same zasady dotyczą recenzentów prac dyplomowych). | ||
| Ma postać pisemnego monograficznego opracowania, podzielonego na rozdziały i podrozdziały. Pisana jest w formie sprawozdania z wykonanych zadań zmierzających do osiągnięcia sformułowanego celu. Jej autor wykazuje się kreatywnością, umiejętnością logicznego i obiektywnego prezentowania informacji. | ||
| Ocena pracy obejmuje: ocenę merytoryczną (m.in. zgodność treści z tytułem, sposób sformułowania i uzasadnienia celu, dobór jednostek piśmiennictwa, sposób realizacji celu, jakość i przydatność wniosków końcowych) oraz ocenę formalną (m.in. poprawność językową i jakość redakcyjną maszynopisu pracy). | ||
| Ocena pracy polega na sporządzeniu dwóch recenzji, jednej przez opiekuna pracy, drugiej przez recenzenta. | ||
| Obrona pracy dyplomowej polega m.in. na przedstawieniu jej celu, sposobów jego realizacji oraz osiągniętych wyników. Może się wiązać z koniecznością odpowiedzi na pytania związane z jej tematem. | ||
Obrona pracy dyplomowej poprzedzona jest zazwyczaj wystawieniem jej recenzji przez recenzenta. Sama obrona pracy to zazwyczaj egzamin ustny zakresem obejmujący materiał zawarty w pracy lub poznany podczas nauki (patrz rigorosum).
W Polsce istnieje rozbudowany czarny rynek prac naukowych pisanych na zamówienie, w tym przez pracowników uczelni[3].
Zobacz też
Uwagi
- ↑ W niektórych szkołach egzamin dyplomowy składa się z części praktycznej i teoretycznej; m.in. w szkołach artystycznych, np. plastycznych, pierwsza część egzaminu polega na prezentacji przez ucznia/studenta „pracy dyplomowej” (np. rysunku, rzeźby, obrazu), wykonanej z wykorzystaniem nabytej wiedzy i umiejętności oraz obronie przed komisją jej wartości artystycznej i merytorycznej.
Przypisy
- ↑ dr Wiktor Cwynar: Rodzaje prac dyplomowych. danedlastudenta.pl, wrzesień 2016. [dostęp 2016-09-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-11-09)].
- ↑ Maciej Sydor: Wskazówki dla piszących prace dyplomowe. Poznań: Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu, 2014, s. 62. ISBN 978-83-7160-725-7.
- ↑ Fabryka dyplomów. Czarno na Białym TVN24, 2013.
Linki zewnętrzne
- Aktywne Studium Plastyczne Technik Teatralno Filmowych; Charakteryzacja (galeria prac dyplomowych). charakteryzacja.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-01-15)].
- Ustawa z dnia 14 marca 2003 r. o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz stopniach i tytule w zakresie sztuki (Dz.U. z 2017 r. poz. 1789)