Próba Lehnera – reakcja charakterystyczna, wykonywana najczęściej podczas analizy kationów i anionów w roztworach wodnych, dzięki której można wykryć aniony chromianowe (CrO₄^2-) i dichromianowe (Cr₂O₇^2-).

Wykonanie i reakcje

Schemat wykonania reakcji

Do probówki należy wlać niewielką ilość (3 ml) badanego roztworu zawierającego żółte aniony chromianowe i/lub pomarańczowe aniony dichromianowe, dodajemy kilka kropli nadmiaru wody utlenionej (3%), kilka kropli roztworu kwasu siarkowego o stężeniu ok. 3 mol/dm³ oraz cienką warstwę (ok. 1 ml) alkoholu amylowego. Probówkę zatyka się i wytrząsa silnie przez kilkadziesiąt sekund. Po wytrząśnięciu i odczekaniu kilku sekund, widać w probówce dwie wyraźnie oddzielone warstwy roztworów: górna (alkoholowa) i dolna (wodna), ponieważ alkohol amylowy i woda nie mieszają się wzajemnie ze sobą. Można więc poczynić następujące obserwacje:

• w górnej (alkoholowej) warstwie, widać niebieskie zabarwienie roztworu pochodzące od wyekstrahowanego nietrwałego kwasu nadchromowego (H₂CrO₆), lub odpowiadającego mu bezwodnika – nadtlenku chromu (CrO₅).

Pamiętając, że w roztworze po dodaniu kwasu siarkowego ustala się równowaga między chromianami i dichromianami:

2CrO₄^2-(żółty) + 2H⁺ ↔ Cr₂O₇^2-(pomarańczowy) + H₂O

zapis reakcji zachodzących w tej warstwie (powodujących jej niebieskie zabarwienie) można przedstawić następująco:

• Dla chromianów:

CrO₄^2-(żółty) + 2H₂O₂ + 2H⁺ → H₂CrO₆(niebieski) + 2H₂O

• Dla dichromianów:

Cr₂O₇^2-(pomarańczowy) + 4H₂O₂ + 2H⁺ → 2H₂CrO₆(niebieski) + 3H₂O

• W dolnej (wodnej) warstwie, widzimy intensywne wydzielanie się gazu (tlen) i stopniowo pojawiającą się zieloną barwę roztworu, spowodowaną obecnością jonów chromowych(III). Zapis reakcji zachodzącej w tej warstwie (powodującej jej zielone zabarwienie i wydzielanie się gazu) można przedstawić następująco:

Cr₂O₇^2-(pomarańczowy) + 3H₂O₂ + 8H⁺ → 2Cr³⁺(zielony) + 3O₂↑ + 7H₂O

Bibliografia

• M. Żołnowski: Nieorganiczna chemia analityczna. Część 1: Kationy. skrypt AM Warszawa.brak strony w książce