Pałac Oskara Kona – Rektorat PWSFTviT | |
Data założenia |
16 lipca 1948 roku[1] |
---|---|
Patron | |
Państwo | |
Województwo | |
Adres |
ul. Targowa 61/63, |
Liczba studentów |
868[2] (2019) |
Rektor |
dr hab. Milenia Fiedler |
Położenie na mapie Łodzi | |
Położenie na mapie województwa łódzkiego | |
Położenie na mapie Polski | |
51°45′27,57″N 19°28′21,48″E/51,757658 19,472633 | |
Strona internetowa |
Państwowa Wyższa Szkoła Filmowa, Telewizyjna i Teatralna im. Leona Schillera w Łodzi (skr. PWSFTviT) – polska uczelnia artystyczna specjalizująca się w sztukach filmowych.
Historia
Państwowa Wyższa Szkoła Filmowa, Telewizyjna i Teatralna w Łodzi wywodzi swe początki z pomysłu kształcenia operatorów filmowych w szkole artystycznej.
Pierwszą formą szkolenia filmowego w Polsce, był utworzony w Łodzi w marcu 1945 r. Państwowy Instytut Sztuki Teatralnej pod dyrekcją Aleksandra Zelwerowicza i założony w Krakowie przez reżysera Antoniego Bohdziewicza Warsztat Filmowy Młodych z ogłoszeniem w Dzienniku Polskim o naborze słuchaczy. Wkrótce przemianowano go na ‘‘Kurs Przysposobienia (lub: Przygotowania) Filmowego‘‘, prowadzony przez Antoniego Bohdziewicza. Inauguracja pierwszego roku akademickiego miała miejsce 1 listopada 1945 w Krakowie, przy ul. Józefitów 16; trwał do czerwca 1946. Był to kurs w ramach Przedsiębiorstwa Państwowego „Film Polski”, a dokładnie jego wydziału – Instytutu Filmowego. Umiejętności zdobywali tutaj: Wojciech Jerzy Has i Jerzy Kawalerowicz i była to jedyna szkoła filmowa, którą ukończyli[3][4][5][6][7][8].
W 1946 r. kurs ten przeniesiony do Łodzi, nadając mu nazwę Wyższego Studium Filmowego, które rok później przekształcono w Wydział Filmowy Państwowej Wyższej Szkoły Sztuk Plastycznych w Łodzi (1946–1948) pod kierownictwem zastępcy dyrektora Instytutu Filmowego do spraw szkolenia Mariana Wimmera. W tym okresie (1946–1948) na Wydziale Filmowym kształcono na kierunkach: operator filmowy i scenograf[4][3][6].
Po likwidacji wydziału w PWSSP studenci zostali przeniesieni do powstałej w 1948 Wyższej Szkoły Filmowej (II i III rok studiów) z siedzibą w Pałacu Oskara Kona. Inauguracja roku akademickiego dla szkół artystycznych odbyła się 19 listopada 1948 w Łodzi. Na I i II rok szkolny WSF 1948/1949 przyjmowano po egzaminach wstępnych. Zaliczono lata nauki studentom po roku kursu: otwartego (po egzaminach wstępnych), oraz zamkniętego dla pracowników P.P. „Film Polski” oba o specjalności reżyserskiej z 1947/1948. Ci drudzy to studenci II roku WSF (1948–1949) wraz ze studentami po roku studiów na Wydziale Filmowym PWSSP. WSF w chwili otwarcia 1948 miała trzy roczniki studentów. W 1950 r. Wyższa Szkoła Filmowa uzyskała status akademicki i zmieniono nazwę na: Państwowa Wyższa Szkoła Filmowa ze stanowiskiem rektora zamiast dyrektora. Pierwszym absolwentem był operator Marceli Matraszek (1924-2008), posiadacz dyplomu nr 1 z 16 maja 1951[6][9][10].
W obecnym ogólnym kształcie Państwowa Wyższa Szkoła Filmowa, Telewizyjna i Teatralna im. Leona Schillera w Łodzi powstała w 1958 r. w wyniku połączenia dwóch łódzkich uczelni – Wyższej Szkoły Filmowej (od 1950 r. PWSF), powstałej w 1948 r. (w ramach której istniały wydziały reżyserski i operatorski) i Państwowej Wyższej Szkoły Aktorskiej (powstałej w 1949 r.). W 1952 r. otworzono wydział organizacyjno-ekonomiczny, który kształcił kierowników produkcji filmowej. W 1954 r. zmieniono nazwę na Państwową Wyższą Szkołę Teatralną im. Leona Schillera[4][6][10].
Uczelnie zapoczątkowały swoją działalność w Łodzi, głównie z powodu, że w pierwszych latach podrugowojennych w Warszawie nie było warunków (zniszczenia wojenne) do szybkiego uruchomienia produkcji filmowej, a to było najbliższe największe miasto. Obie szkoły były pionierskie, gdyż przed II wojną światową nie istniała w Polsce tradycja państwowego kształcenia aktorów i reżyserów na poziomie uniwersyteckim. Jej struktury zostały później skopiowane w analogicznych szkołach w Warszawie, Krakowie i Wrocławiu, natomiast Szkoła Filmowa pozostaje do dzisiaj instytucją unikatową w skali kraju[6].
Pierwszym rektorem uczelni aktorskiej (która nosiła wtedy miano Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej w Warszawie z siedzibą w Łodzi) był wybitny polski twórca teatralny Leon Schiller. Kilkakrotnie odmówił uczestniczenia w budowaniu uczelni filmowej w Łodzi, zasłaniając się mnogością pracy. W 1949 Zelwerowicz i Schiller przenieśli szkołę do Warszawy. Osoby nieposiadające lokum w Warszawie pozostały bez zatrudnienia. Założyły zupełnie nową uczelnię w miejscu opuszczonym przez szkołę Zelwerowicza i Schillera w Łodzi – Państwową Wyższą Szkołę Aktorską, której rektorem w latach 1950–1952 był Kazimierz Dejmek, założyciel łódzkiego Teatru Nowego. Historię sztuki wykładał tam Jerzy Toeplitz.
Pierwszy okres działania Wyższej Szkoły Filmowej/Państwowej Wyższej Szkoły Filmowej, zanim została ona scalona ze Szkołą Aktorską (do 1958) stworzył w dużym stopniu jej legendę. Mury uczelni opuściła plejada reżyserów i operatorów, którzy stworzyli tzw. polską szkołę filmową. Byli to m.in. Andrzej Munk, Janusz Morgenstern, a nieco później Andrzej Wajda i Kazimierz Kutz.
W latach 1949–1952 pod kierownictwem rektora mgr. Jerzego Toeplitza w Szkole dominował socrealizm. Toeplitz był jednym z głównych propagatorów tego kierunku – wygłosił wykład zagajający na zjeździe w Wiśle w 1949 roku.
W 1954 r. w Szkole Aktorskiej zaczął studiować Roman Polański. Po scaleniu obu szkół w 1958 rozpoczął się być może najsławniejszy okres jej działalności. Szkoła stała się rodzajem „laboratorium sztuki nowoczesnej”, w której wokół działalności związanej bezpośrednio z filmem i teatrem rozwijały się także muzyka, literatura i malarstwo – np. dwóch studentów wydziału operatorskiego było jednocześnie jednymi z pierwszych muzyków jazzowych w Polsce (Jerzy Matuszkiewicz, Witold Sobociński). Do legendy tego okresu przeszły burzliwe dyskusje artystyczno-światopoglądowe, które miały miejsce w czasie przerw między zajęciami na schodach pałacyku Kona. Wokół osoby Romana Polańskiego, który od 1956 zaczął studiować na wydziale reżyserskim, powstała nieformalna grupa muzyków, aktorów i operatorów, z których wielu zrobiło później kariery za granicą. Sukcesy tego okresu wynikają niewątpliwie z atmosfery i pionierskiego programu nauczania stworzonego przez prof. Mariana Bernarda Wimmera i jego ucznia Jerzego Toeplitza[10].
Okres ten zakończył się w 1968 r., kiedy to w wyniku wydarzeń marcowych Jerzy Toeplitz utracił stanowisko rektora uczelni, a razem z nim odeszło z niej większość najwybitniejszych wykładowców. Po 1970 r. szkoła odzyskała jednak swój charakter, głównie dzięki kolejnemu rektorowi Wojciechowi Hasowi, który odtworzył dawny program Jerzego Toeplitza i ściągnął wielu dawnych wykładowców. W latach 70. XX w. uczelnię ukończyła plejada aktorów, reżyserów i operatorów, którzy do dzisiaj są aktywni w filmie, telewizji i teatrze, zarówno w Polsce, jak i za granicą[11].
Szkoła interesowała się i jej studenci nakręcili wiele materiału filmowego z aktualnych wydarzeń politycznych, między innymi: o sytuacji na Węgrzech w 1956 – „Węgrzy potrzebują pomocy”, ironiczny obraz z czasów Gierka „Mechaniczna narzeczona” z 1974, wiec w „Wimie” (nieistniejąca hala sportowa w Łodzi), na którym wystąpił dwudziestoletni Roman Polański, za co miał później kłopoty, czy film studentów o wydarzeniach Grudnia 1970 na Wybrzeżu w reżyserii Adama Sobolewskiego, który został zabrany 13 grudnia 1981[12].
Absolwenci
Absolwenci uczelni (a nawet w jednym przypadku student) otrzymali prestiżowe polskie i zagraniczne nagrody filmowe m.in. Zbigniew Rybczyński (Oscar 1983)[13], Roman Polański (Oscar 2002 i Złota Palma 2002 w Cannes)[14], Krzysztof Zanussi (Złoty Lew w Wenecji[15] i Złote Lwy), Krzysztof Kieślowski (Europejska Nagroda Filmowa 1988 i Złoty Lew)[16], Juliusz Machulski (Złote Lwy)[17], Andrzej Wajda (Oscar 2000 i Złota Palma 1981)[18].
Wykładowcy
Wydziały
Źródło[19]:
- Aktorstwo – 4,5-letnie, jednolite studia stacjonarne.
- Sztuka Operatorska – 5-letnie, jednolite studia stacjonarne;
- Film Animowany i Efekty Specjalne – 5-letnie, jednolite studia stacjonarne;
- Fotografia – 5-letnie, jednolite studia stacjonarne.
- Organizacja Produkcji Filmowej i Telewizyjnej – 3-letnie studia I stopnia (licencjackie) stacjonarne i niestacjonarne, 2-letnie studia II stopnia (magisterskie) stacjonarne i niestacjonarne, 2-letnie niestacjonarne studia podyplomowe.
- Reżyseria Filmowa i Telewizyjna – 5-letnie, jednolite studia stacjonarne;
- Montaż Filmowy – 5-letnie, jednolite studia stacjonarne;
- Scenariopisarstwo – 3-letnie studia stacjonarne I stopnia (licencjackie), 2-letnie studia stacjonarne II stopnia (magisterskie).
Uczelnia prowadzi szkołę doktorską.
Absolwenci uczelni otrzymują tytuł zawodowy magistra sztuki (w przypadku studiów magisterskich).
Kampusy i budynki uczelniane
Główną siedzibą PWSFTviT jest od 1948 r. dawny pałac łódzkiego przemysłowca Oskara Kona, przy ul. Targowej 61/63, wokół którego znajduje się kilka większych budynków, z których część to zaadaptowane dawne budynki fabryczne, a część nowoczesne budynki zaprojektowane specjalnie na potrzeby uczelni. Naprzeciwko „filmówki” znajduje się park Źródliska, najstarszy park w Łodzi (powstał w 1840 r.), a w nim, w pałacu pofabrykanckim Karola Scheiblera, mieści się siedziba Muzeum Kinematografii[20].
Przy uczelni działają również[21]:
- Teatr Studyjny – który realizuje pełnowartościowe przedstawienia teatralne, na podobnych zasadach jak inne teatry państwowe, do których angażowani są studenci wydziału aktorskiego ze starszych lat studiów[22];
- Studio Teatru Telewizji PWSFTviT – które zajmuje się produkcją przedstawień teatralnych na potrzeby Teatru Telewizji;
- Internetowa Baza Filmu Polskiego filmpolski.pl – największy w Internecie serwis z informacjami o polskiej kinematografii, polskich filmach i ich twórcach;
- Dział Wydawniczy – drukujący kilkanaście książek rocznie – głównie na potrzeby studentów.
Ściśle związane z uczelnią, choć formalnie poza jej strukturami są:
- Galeria Etiudy „Klaps” – rodzaj studia filmowego założonego przez absolwentów uczelni.
Wydarzenia
W latach 1970–1977 funkcjonował Warsztat Formy Filmowej. Od 1983 roku Szkoła organizuje Festiwal Szkół Teatralnych, będący przeglądem spektakli dyplomowych stworzonych przez studentów wydziałów aktorskich polskich uczelni teatralnych. W 2013 roku miała miejsce jego 31. edycja. Od 1994 do 2011 Szkoła organizowała także Międzynarodowy Festiwal Szkół Filmowych i Telewizyjnych „Mediaschool”, będący spotkaniem najwybitniejszych studentów z najbardziej znanych szkół filmowych na świecie[23].
Od 2003 r. w Warszawie corocznie organizowany jest Festiwal Filmów Studenckich z Łódzkiej Szkoły Filmowej „Łodzią po Wiśle”. Jest on przeglądem najlepszych filmów zrealizowanych w ciągu roku akademickiego przez studentów PWSFTviT, które konkurują o nagrodę Grand Prix festiwalu[24].
Poczet rektorów
- dyrektor Kursu Przygotowania Filmowego, 1945–1946 (nadzór nad kursem Marian Wimmer)
- kierownik kursu Stanisław Furmanik, zastępca Antoni Bohdziewicz
- rektor Państwowej Wyższej Szkoły Sztuk Plastycznych w Łodzi, Wydział Filmowy 1946–1948 (kierownik wydziału Marian Wimmer)
- 1946–1948 – Leon Ormezowski
- Wyższej Szkoły Filmowej (Łódź, ul. Targowa 61) – stanowiska dyrektora nie było. Szkołę zorganizowano w ramach Instytutu Filmowego – Wydział Szkolenia
- dyrektorzy Wydziału Szkolenia Instytutu Filmowego Przedsiębiorstwa Państwowego „Film Polski”.
- 1945–1948 – Marian Wimmer, organizator szkoły,
- 1949–1950 – Jerzy Toeplitz
- rektorzy Państwowej Wyższej Szkoły Filmowej 1950–1957
- 1950–1951 – Jerzy Toeplitz
- 1951–1952 – Czesław Kacperski
- 1952–1957 – Roman Ożogowski
- rektor Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej w Warszawie z siedzibą w Łodzi
- 1946–1949 – Leon Schiller w 1947/1948 przeniósł szkołę do Warszawy. Dwukrotnie wykładał gościnnie w Instytucie Filmowym, Jego szkoła nie miała powiązań z Łódzką PWSA
- rektorzy Państwowej Wyższej Szkoły Aktorskiej
- 1949–1950 – Zdzisław Żygulski
- 1950–1952 – Kazimierz Dejmek
- 1952–1954 – Hanna Małkowska
- rektorzy Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej im. Leona Schillera
- 1954–1955 – Janina Mieczyńska
- 1955–1958 – Emil Chaberski
- PWSA zajmowała część pomieszczeń Państwowej Wyższej Szkoły Muzycznej w Łodzi, ul. Gdańska 32
- rektorzy Państwowej Wyższej Szkoły Filmowej i Teatralnej im. Leona Schillera, Łódź, ul. Targowa 61/63
- 1957–1968 – Jerzy Toeplitz
- 1968–1971 – Bolesław Lewicki[25]
- 1971–1972 – Jerzy Kotowski
- 1972–1980 – Stanisław Kuszewski
- 1980–1982 – Roman Wajdowicz
- 1982–1990 – Henryk Kluba
- 1990–1996 – Wojciech Jerzy Has
- 1996–2002 – Henryk Kluba
- 2002–2008 – Jerzy Antoni Woźniak
- 2008–2012 – Robert Gliński
- 2012–2020 – Mariusz Grzegorzek[26]
- od 2020 – Milenia Fiedler[27]
- rektor Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej w Warszawie z siedzibą w Łodzi
Wyróżnienia
W 2014 roku Państwowa Wyższa Szkoła Filmowa, Telewizyjna i Teatralna im. Leona Schillera zajęła drugie miejsce na świecie w rankingu szkół filmowych magazynu „The Hollywood Reporter”, pisma wydawanego od 1930 roku w Los Angeles. Ranking nie uwzględniał uczelni ze Stanów Zjednoczonych. W uzasadnieniu podano, że utworzona w 1948 roku PWSFTviT wykształciła panteon wybitnych ludzi kina, wśród których jest zdobywca Oscara Roman Polański[28].
Przypisy
- ↑ Statut Państwowej Wyższej Szkoły Filmowej, Telewizyjnej i Teatralnej im. Leona Schillera w Łodzi (pdf). filmschool.lodz.pl, 2019-09-25. [dostęp 2024-05-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-10-28)]. (pol.).
- ↑ Oświadczenie Szkoły Filmowej w Łodzi. filmschool.lodz.pl. [dostęp 2019-11-30].
- 1 2 Dorota Berbelska i inni 1998 ↓, s. 139.
- 1 2 3 Państwowa Wyższa Szkoła Filmowa Telewizyjna i Teatralna (Łódź). filmpolski.pl. [dostęp 2022-12-11].
- ↑ Kraków, Kurs Przysposobienia Filmowego. filmpolski.pl. [dostęp 2022-12-10].
- 1 2 3 4 5 Kartka z kalendarza. Zawiła geneza łódzkiej Filmówki. Od czego się zaczęło?. uml.lodz.pl. [dostęp 2022-12-10].
- ↑ Szkoła filmowa w Krakowie ul. Józefitów 16. krakow.travel. [dostęp 2022-12-10].
- ↑ Wojciech Jerzy Has. filmpolski.pl. [dostęp 2022-12-12].
- ↑ Marceli Matraszek. filmpolski.pl. [dostęp 2022-12-10].
- 1 2 3 Dorota Berbelska i inni 1998 ↓, s. 140.
- ↑ Dorota Berbelska i inni 1998 ↓, s. 141.
- ↑ Państwowa Wyższa Szkoła Filmowa, Telewizyjna i Teatralna w Łodzi i jej archiwum. polska1918-89.pl. [dostęp 2022-12-10].
- ↑ Tango. filmpolski.pl. [dostęp 2022-12-10].
- ↑ PIANISTA – NAGRODY. filmweb.pl. [dostęp 2022-12-10].
- ↑ ROK SPOKOJNEGO SŁOŃCA. filmpolski.pl. [dostęp 2022-12-10].
- ↑ Krótki film o zabijaniu. filmweb.pl. [dostęp 2022-12-10].
- ↑ Juliusz Machulski 10.05.1955. culture.pl. [dostęp 2022-12-10].
- ↑ Awards 1981 : Competition. web.archive.org. [dostęp 2022-12-10].
- ↑ Studia. oficjalna strona uczelni [dostęp 2020-04-19].
- ↑ Historia pałacu Karola i Anny Scheiblerów. muzeumkinematografii.pl. [dostęp 2024-05-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-12-11)]. (pol.).
- ↑ Strona Główna | Szkoła Filmowa w Łodzi [online], www.filmschool.lodz.pl [dostęp 2024-02-01] .
- ↑ Teatr Studyjny | Szkoła Filmowa w Łodzi [online], www.filmschool.lodz.pl [dostęp 2024-02-01] .
- ↑ Mediaschool Festival 2011 – 26 paź – 29 paź 201. culture.pl. [dostęp 2022-12-11].
- ↑ Festiwal Filmów Szkoły Filmowej w Łodzi „Łodzią po Wiśle”. oficjalna strona [dostęp 2020-04-19].
- ↑ Prof. Bolesław W. Lewicki w Alei Gwiazd. filmschool.lodz.pl [dostęp 2020-04-19].
- ↑ Łódź. Mariusz Grzegorzek nowym rektorem PWSFTviT. e-teatr.pl, 2012-04-19. [dostęp 2012-05-24].
- ↑ Habemus Rectorem! dr hab. Milenia Fiedler!. filmschool.lodz.pl, 2020-07-06. [dostęp 2020-07-06].
- ↑ Łódzka Szkoła Filmowa druga na świecie w rankingu „The Hollywood Reporter”. dzienniklodzki.pl, 2014-07-31. [dostęp 2014-08-02]. (pol.).
Bibliografia
- Dorota Berbelska i inni, Księży Młyn, wyd. I, Łódź: Urząd Miasta Łodzi, Wydział Strategii Miasta, 1998, ISBN 83-901168-1-2 .