P-83 „WANAD”

pistolet wz.83
Państwo	Polska
Producent	ZM „Łucznik”
Rodzaj	pistolet samopowtarzalny
Zasada działania	odrzut zamka swobodnego
Historia
Prototypy	druga połowa lat 70. – początek lat 80. XX wieku
Produkcja	1984–2000
Dane techniczne
Kaliber	9 mm
Nabój	9 mm Makarowa
Magazynek	8-nabojowy
Wymiary
Długość	160 mm
Wysokość	121 mm
Szerokość	30 mm
Długość lufy	90 mm
Długość linii celowniczej	120 mm
Masa
broni	0,730 kg (z magazynkiem niezaładowanym)
Inne
Prędkość pocz. pocisku	312 m/s
Energia pocz. pocisku	292 J
Szybkostrzelność praktyczna	8 strz./ 10–15 s
Siła spustu	50 N (DA)

P-83 – polski pistolet wprowadzony do uzbrojenia na miejsce pistoletu P-64. Strzela nabojem 9 × 18 mm Makarowa, który jest w Polsce używany w P-64 oraz pistolecie maszynowym PM-63.

Historia

Prace konstrukcyjne nad nowym pistoletem rozpoczęto w drugiej połowie lat 70. Prowadzono je równolegle nad dwoma prototypami. Pierwszy z nich, oznaczony P-78A „TUL”, opracowano w Wojskowym Instytucie Technicznym Uzbrojenia (WITU) w Zielonce. TUL wyposażono w samonastawny bezpiecznik wewnętrzny, sterowany spustem i 12-nabojowy magazynek. Drugi o nazwie WANAD (P-78B) powstał w ośrodku Badawczo-Rozwojowym Zakładów Metalowych „Łucznik” w Radomiu. WANAD wyposażono w skrzydełkowy bezpiecznik nastawny i 8-nabojowy magazynek. Po przeprowadzeniu badań prototypów, uwzględnieniu poprawek, wykonaniu partii próbnej i uwzględnieniu proponowanych zmian, do produkcji seryjnej skierowano pistolet P-78B.

Konstruktorami pistoletu byli inżynierowie Ośrodka Badawczo-Rozwojowego Zakładów Metalowych „Łucznik” w Radomiu: Ryszard Chełmicki i Marian Gryszkiewicz. Powstały dwa warianty pistoletu. W pierwszym prototypie zastosowano zewnętrzny bezpiecznik skrzydełkowy. Drugi prototyp był pozbawiony bezpiecznika zewnętrznego. Posiadał jedynie zabezpieczenia wewnętrzne, przede wszystkim samoczynną blokadę iglicy zwalnianą poprzez nacisk na spust. W 1983 roku konstruktorzy otrzymali za konstrukcję pistoletu Nagrodę Państwową II stopnia^[1].

Opierając się na konstrukcji pistoletu P-83, skonstruowano i wyprodukowano 10 egzemplarzy nie produkowanego seryjnie pistoletu PT-83 wyposażonego w zintegrowany tłumik dźwięku.

P-83 został przyjęty do uzbrojenia przez Wojsko Polskie, Milicję Obywatelską, Policję, Służbę Bezpieczeństwa. Był także sprzedawany na cywilnym rynku broni. Produkcja seryjną pistoletu P-83 prowadzono w latach 1984–2000^[2].

Następca P-64 został pozbawiony głównych wad swojego poprzednika. Ma pojemniejszy magazynek (o dwa naboje), wygodniejszy chwyt, oraz dzięki większej masie, charakteryzuje go słabsze oddziaływania na dłoń strzelca podczas strzelania (odrzut i podrzut)^[2]. Mniejsza siła potrzebna jest do samonapinania kurka. Został zaprojektowany tak, aby można go było produkować metodami tłoczenia, zgrzewania i lutowania, zamiast tradycyjnego skrawania, co dało obniżenie materiałochłonności, pracochłonności oraz kosztów produkcji. W czasie projektowania zwrócono szczególną uwagę na zabezpieczenie pistoletu przed strzałem przypadkowym i przedwczesnym. Dzięki dużemu kabłąkowi, może być obsługiwany w rękawicach^[2].

Konstrukcja

P-83 z zamkiem w tylnym położeniu i magazynkiem

P-83 działa na zasadzie wykorzystania energii odrzutu zamka swobodnego. Mechanizm spustowy z samonapinaniem kurka i przerywaczem, umożliwia tylko ogień pojedynczy. Lufa ma 4 bruzdy prawoskrętne o skoku 252 mm. Funkcję przerywacza pełni występ w tylnej części szyny spustowej. Do samonapinania potrzebna jest siła 50 N. Pistolet ma mechanizm uderzeniowy kurkowy z kurkiem zewnętrznym napędzanym sprężyną działającą na kurek poprzez żerdź kurka. Wyciąg sprężynujący umieszczony jest w zamku. W zamku znajduje się wskaźnik obecności naboju w komorze nabojowej. Po wystrzeleniu ostatniego naboju zamek zostaje zatrzymany w tylnym położeniu. Przyrządy celownicze stałe wyregulowane na 25 m. Do zabezpieczenia pistoletu służy bezpiecznik skrzydełkowy zlokalizowany nad rękojeścią z lewej strony zamka. Ustawienie bezpiecznika w położeniu zabezpieczającym powoduje unieruchomienie iglicy. Pistolet można zabezpieczyć przy kurku napiętym i przy zwolnionym. Przed przypadkowym wystrzałem przy kurku zwolnionym chroni dźwignia zabezpieczająca. Pistolet P-83 w stanie zabezpieczonym można przeładować. Do zasilania służy magazynek pudełkowy, jednorzędowy, mieszczący 8 naboi. Wysoki punkt oparcia pistoletu na dłoni strzelca powoduje, że w znacznym stopniu niwelowany jest podrzut broni, dzięki czemu podczas szybkiego strzelania pistolet łatwo utrzymać jest w celu. Jest to także zasługa naboju Makarowa, jednak w większym stopniu jest to zaleta konstrukcji. Dodatkowym atutem pistoletu są wąskie i relatywnie wysokie przyrządy celownicze, dzięki którym poprawia się stopień widoczności celu. Język spustowy pistoletu, w porównaniu do wielu nowoczesnych konstrukcji, jest umiejscowiony bliżej rękojeści, dzięki czemu użytkownicy o małych dłoniach nie mają problemów z prawidłowym chwytem.

Odwołanie literackie

Broń wspomniana jest w drugiej części trylogii Millennium Stiega Larssona – Dziewczyna, która igrała z ogniem. Główna bohaterka – Lisbeth Salander, zdobywa go w walce, a następnie wybiera go do realizacji jednego z zadań, ponieważ był węższy i lepiej leżał w dłoni^[3].

Zobacz też

• pistolet P-93

Przypisy

Bibliografia

• Andrzej Ciepliński, Ryszard Woźniak, Konrad Fedyna. Pistolet wz. 1983 (P-83). „Wojskowy Przegląd Techniczny”. 1987. nr 6. s. str. 253–256. ISSN 0137-7280. 
• Ryszard Woźniak. Pistolet WANAD. „Broń i amunicja”. 2003. nr 2. s. str. 45–47. ISSN 1644-339X. 
• Andrzej Ciepliński, Ryszard Woźniak: Encyklopedia współczesnej broni palnej (od połowy XIX wieku). Warszawa: Wydawnictwo WiS, 1994, s. 169. ISBN 83-86028-01-7.
• Zbigniew Gwóźdź, Piotr Zarzycki: Polskie konstrukcje broni strzeleckiej. Warszawa: Sigma NOT, 1993. ISBN 83-85001-69-7.