 | |||||||||
| Nazwa chińska | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||
Osiem trygramów (bagua) – starochińska koncepcja filozoficzna, według której siły przyrody można uprościć do ośmiu podstawowych elementów, reprezentowanych przez tzw. trygramy. Graficzną reprezentacją bagua jest ośmiokąt foremny, w którym każdy bok odpowiada jednemu z nich.
W centrum ośmiokąta wpisuje się zazwyczaj taijitu, bo same trygramy są kombinacjami yin i yang. Każdy trygram (gua) składa się bowiem z trzech linii - ciągłych (symbolizują yang) lub przerywanych (yin). Dwa gua składają się z kolei na jeden heksagram. 64 możliwe kombinacje heksagramów wyznaczają układ starochińskiego traktatu filozoficzno-wróżbiarskiego Yijing.
Jako narzędzie analityczne koncepcja bagua znalazła zastosowanie w wielu dziedzinach chińskiej kultury i nauki, tj. filozofia i magia taoistyczna, sztuki walki (por. Baguazhang), feng shui, nawigacja itd.
Z Chin koncepcja bagua trafiła do innych krajów Dalekiego Wschodu i znalazła odzwierciedlenie m.in. na fladze Korei Południowej.
Własności ośmiu trygramów
| 卦名 Trygram |
卦名 Nazwa |
自然 Natura |
性情 Osobowość |
家族 Rodzina |
方位 Kierunek |
意義 Znaczenie |
|---|---|---|---|---|---|---|
 | 乾 Qian | 天 Niebo | 健 | 父 Ojciec | 西北 NW | Aktywna energia, niebo. |
 | 兌 Dui | 泽 Bagno | 悦 | 少女 Najmłodsza córka | 西 W | Radość, zadowolenie, stagnacja. |
 | 離 Li | 火 Ogień | 麗 | 中女 Średnia córka | 南 S | Szybki ruch, blask, słońce. |
 | 震 Zhen | 雷 Grom | 動 | 長男 Najstarszy syn | 東 E | Żar, rewolucja, podział. |
 | 巽 Xun | 風 Wiatr | 入 | 長女 Najstarsza córka | 東南 SE | Łagodne przenikanie, giętkość. |
 | 坎 Kan | 水 Woda | 陥 | 中男 Średni syn | 北 N | Niebezpieczeństwo, rwąca rzeka, otchłań, księżyc. |
 | 艮 Gen | 山 Góra | 止 | 少男 Najmłodszy syn | 東北 NE | Nieruchomość, bezruch. |
 | 坤 Kun | 地 Ziemia | 順 | 母 Matka | 西南 SW | Energia pasywna, płodna. |
Pochodzenie ośmiu trygramów
Istnieją dwa źródła pochodzenia koncepcji bagua:
- Uważa się, że osiem trygramów wywodzi się z filozofii yin i yang. Współzależności między dwoma pierwiastkami yin i yang miał opisać legendarny władca-filozof Fuxi w przypisywanym mu powiedzeniu:
無極生有極, 有極是太極,
太極生兩儀, 即陰陽;
兩儀生四象: 即少陰、太陰、少陽、太陽,
四象演八卦， 八八六十四卦
Nieograniczone (Wuji) tworzy ograniczone, czyli Absolut (Taiji)
Z Taiji wywodzą się dwie formy, czyli yin i yang
Dwie formy tworzą cztery fenomeny, zwane mniejszym i większym yang (Taiyang, czyli Słońce), oraz mniejsze i większe yin (Taiyin to Księżyc).
Cztery fenomeny działają poprzez osiem trygramów i 64 heksagramy.
Powyższy cytat wykazuje pewne podobieństwo do Genesis, aczkolwiek brak w nim sił sprawczej porównywalnej do Boga; na początku istnieje pustka, w której światło oddziela się od ciemności, ziemia od nieba, ląd od wody, słońce od księżyca itd.
- Inny opis filozoficzny przypisuje się królowi Wenowi z dynastii Zhou: "Na początku świata istniało Niebo i Ziemia. Z nich narodziły się wszystkie rzeczy. Niebo symbolizuje trygram Qian, a Ziemię – Kun. Pozostałe sześć trygramów to ich synowie i córki".
Inne znaczenie
W mandaryńskim slangu na Tajwanie oraz kantońskim slangu w Hongkongu słowo bagua, jako symbol wszelkich przekształceń, oznacza plotkę lub plotkarza. Na przykład zwrot 你很八卦 znaczy "Jesteś takim plotkarzem"; 八卦新聞 to "tabloid".
Bagua w popkulturze
- W serialu Lost - zagubieni bagua to jeden z symboli Inicjatywy Dharma.
- Znak oznaczający trygram xun (najstarsza córka) znalazł się na okładce powieści "Jestem nudziarą" (2005) Moniki Szwai.
- W grze Ragnarok Online bagua pojawia się jako talizman.
- Na okładce albumu 8 Diagrams amerykańskiej grupy Wu-Tang Clan w tle widać symbol ośmiu trygramów.
- W mandze One Piece jeden z ataków imperatora Kaido nazywa się Bagua Gromu.
- W mandze i anime Naruto pieczęć 8 trygramów została użyta przez Minato Namikaze do zapieczętowania Dziewięcioogoniastego Lisiego Demona w Naruto.