Oikistes – w starożytnej Grecji mianowany przywódca stojący na czele grupy kolonistów i założyciel kolonii.

Oikistes z reguły wywodził się z warstwy rządzącej w metropolii. Był delegowany przez macierzystą polis i wyposażony w szerokie uprawnienia, wykraczające daleko poza kompetencje zwyczajowo przyznawane urzędnikom. To on organizował ekspedycję, zasięgając wcześniej rady w wyroczni Apollina w Delfach (Apollo był patronem kolonistów), a następnie dowodził podbojem nowych ziem i obejmował rządy w założonym przez siebie mieście. Do jego zadań na nowym miejscu należało:

• opieka nad ogniem świątynnym Hestii, który zabierano z prytanejonu ojczystego miasta i rozpalano w prytanejonie nowo zakładanej kolonii,
• przewodniczenie ceremoniom religijnym poprzedzającym wytyczanie granic nowego miasta i miejsc pod świątynie,
• nadzór nad podziałem ziemi,
• spisanie prawa i stworzenie instytucji prawnych nowego miasta, które wzorował zazwyczaj na podobnych instytucjach macierzystego polis z ustrojem arystokratycznym.

Po śmierci oikistes był często czczony w nowej polis jako heros-założyciel.

Bibliografia

• MariaM. Jaczynowska MariaM., Historia starożytna, DanutaD. Musiał, MarekM. Stępień, wyd. 6, Warszawa: wyd. TRIO, 2007, s. 261, ISBN 978-83-7436-109-5, OCLC 749417007 .
• WłodzimierzW. Lengauer WłodzimierzW., Starożytna Grecja okresu archaicznego i klasycznego, Warszawa: Wydawnictwo DiG, 1999, s. 33, ISBN 83-7181-083-0, OCLC 749800661 .
• GuyG. Rachet GuyG., Słownik cywilizacji greckiej, EwdoksiaE. Papuci-Władyka (tłum.), Katowice: Wydawnictwo „Książnica”, 2006, s. 198, ISBN 83-7132-919-9, ISBN 978-83-7132-919-7, OCLC 749560502 .
• DavidD. Sacks DavidD., Encyklopedia świata starożytnych Greków, OswynO. Murray (red.), DorotaD. Mickiewicz-Morawska (tłum.), Warszawa: Książka i Wiedza, 2001, s. 217, ISBN 83-05-13169-6, OCLC 749281065 .