Wodorotlenek sodu
Ogólne informacje
Wzór sumaryczny

NaOH

Masa molowa

40,00 g/mol

Wygląd

bezbarwne kryształy, pastylki lub płatki

Identyfikacja
Numer CAS

1310-73-2

PubChem

14798

DrugBank

DB11151

Podobne związki
Inne aniony

NaHS

Inne kationy

LiOH, KOH, RbOH, CsOH, FrOH

Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą
stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)

Wodorotlenek sodu (nazwy zwyczajowe: soda żrąca, soda kaustyczna, z gr. καυστικός, żrący), NaOH – nieorganiczny związek chemiczny z grupy wodorotlenków, należący do najsilniejszych zasad.

Charakterystyka

W postaci stałej jest białą substancją o budowie krystalicznej. Ma właściwości higroskopijne, łatwo też łączy się z dwutlenkiem węgla z powietrza (tworząc powłokę węglanu sodu), dlatego należy go przechowywać w szczelnie zamkniętych naczyniach.

W wodzie rozpuszcza się bardzo dobrze, wydzielając znaczne ilości ciepła i tworząc silnie żrący ług sodowy – bezbarwną, bezzapachową i niepalną ciecz, która reaguje z kwasami, tlenkami niemetali i wodorotlenkami amfoterycznymi, tworząc sole sodowe, jest śliska w dotyku, powoduje oparzenia. Na metale działa korodująco, szczególnie w obecności wilgoci. Łatwo reaguje z metalami o własnościach amfoterycznych wydzielając wodór, np. z glinem i cyrkonem, tworząc odpowiednio gliniany i cyrkoniany. Tworzy sole ze słabymi kwasami organicznymi, np. fenolami i nitrometanem[6]. Niemetale pod wpływem NaOH ulegają dysproporcjonowaniu, np. biały fosfor gotowany z roztworem NaOH daje fosforiak i fosforan, a siarka rozpuszcza się w roztworze NaOH tworząc siarczek i siarczyn[7].

Otrzymywanie

Ca(OH)2 + Na2CO3 → 2NaOH + CaCO3

Na anodzie wydziela się chlor: Cl− → ½Cl2 + e−
Na katodzie zobojętnieniu ulegają jony wodorowe pochodzące z wody: H3O+ + e− → H2O + ½H2

Wodorotlenek sodu powstaje także m.in. w reakcji wody z sodem lub niektórymi jego reaktywnymi związkami (np. wodorkiem sodu, tlenkiem sodu i alkoholanami sodu).

Działanie na organizm człowieka

Dłoń poparzona przez NaOH

Oddziaływanie w postaci pyłu, pary lub aerozolu wywołuje ból i łzawienie oczu, uczucie pieczenia w nosie i gardle, kaszel, uczucie duszenia się. Skażenie skóry wywołuje ból, zaczerwienienie, oparzenie chemiczne z pęcherzami i martwicą. Rozległe skażenie skóry może spowodować wstrząs lub zapaść. Skażenie oczu pyłem lub roztworem powoduje zniszczenie aparatu ochronnego oczu, oparzenie gałki ocznej – rogówki i głębszych struktur oka. Wniknięcie drogą pokarmową wywołuje oparzenie błony śluzowej jamy ustnej gardła i dalszych części przewodu pokarmowego z ryzykiem uszkodzenia lub perforacji ścian, krwotoku, wstrząsu i zgonu.

W wypadku zatrucia podaje się tlen wziewnie i metamizol pozajelitowo, z następującym leczeniem objawowym.

Zastosowanie

  • wyrób mydła
  • wyrób szkła wodnego z krzemionki
  • produkcja detergentów, barwników,
  • główny składnik preparatów do udrażniania rur kanalizacyjnych[8][9]
  • produkcja sztucznego jedwabiu
  • produkcja gumy, regeneracji kauczuku
  • procesy uzdatniania wody dla celów przemysłowych
  • rafinacja ropy i olejów mineralnych
  • przeróbka ciekłych produktów koksowania
  • przemysł papierniczy
  • przemysł spożywczy (dodatek do żywności jako regulator kwasowości E524)

Przypisy

  1. 1 2 3 4 5 David R. Lide (red.), CRC Handbook of Chemistry and Physics, wyd. 90, Boca Raton: CRC Press, 2009, s. 4-90, ISBN 978-1-4200-9084-0 (ang.).
  2. 1 2 3 4 Sodium hydroxide, [w:] GESTIS-Stoffdatenbank, Institut für Arbeitsschutz der Deutschen Gesetzlichen Unfallversicherung, ZVG: 1270 [dostęp 2011-05-28] (niem. • ang.).
  3. 1 2 Wodorotlenek sodu, karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich, Merck, numer katalogowy: S8045 [dostęp 2022-10-17]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)
  4. ↑ Wodorotlenek sodu, [w:] Classification and Labelling Inventory, Europejska Agencja Chemikaliów [dostęp 2022-10-17] (ang.).
  5. ↑ Sodium hydroxide, [w:] ChemIDplus, United States National Library of Medicine [dostęp 2011-05-28] (ang.).
  6. ↑ J.D. Roberts, M.C. Caserio: Chemia organiczna. Warszawa: PWN, 1969, s. 704.
  7. ↑ Philip John Durrant, Bryl Durrant: Zarys współczesnej chemii nieorganicznej. Warszawa: PWN, 1965, s. 809, 924.
  8. ↑ Karta charakterystyki produktu Kret – granulki do udrożniania i dezynfekcji rur. Global Pollena SA, 2007-08-02. [dostęp 2011-04-15].
  9. ↑ Karta charakterystyki produktu Udrażniacz do rur Filip. PPH Amigo, 2008-12-24. [dostęp 2011-04-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-03-13)].
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.