Mikroskopowe zapalenie jelita grubego – choroby o nieznanej etiologii charakteryzujące się obecnością zmian mikroskopowych bez zmian makroskopowych (endoskopowych) i radiologicznych. Do mikroskopowych zapaleń jelita grubego należą: zapalenie kolagenowe i zapalenie limfocytowe.

Historia

Pierwszy opis tego schorzenia powstał w 1976 roku. Nazwa – mikroskopowe zapalenie okrężnicy – została zaproponowana w 1980 roku przez Reada i współpracowników. W 1989 Lazenby wprowadził pojęcie limfocytowego zapalenia okrężnicy.

Epidemiologia

Brak danych jeśli chodzi o Polskę.

Zapalenie kolagenowe: przeważają kobiety w wieku > 60 lat. Zapadalność: 10,0-15,7/100000.
Zapalenie limfocytowe: choroba występuje u osób w różnym wieku i z taką samą częstością u obu płci. Zapadalność: 3,1-14,4/100000.
Szacuje się, że około 20% przypadków rozpoznawanych jako zespół jelita drażliwego jest mikroskopowym zapaleniem okrężnicy.

Etiopatogeneza

Etiopatogeneza nie jest znana. Niektóre badania sugerują udział niesteroidowych leków przeciwzapalnych w wywoływaniu zapalenia kolagenowego. Inne teorie dowodzą istnienia w tej chorobie zaburzeń immunoregulacji i nadmiernego wytwarzania tlenku azotu. Podkreśla się też rolę kwasów żółciowych i toksyn bakteryjnych. Być może choroba ma charakter genetyczny. Obserwowano występowanie mikroskopowego zapalenia okrężnicy u osób spokrewnionych.
Główną cechą zapalenia kolagenowego w badaniu histopatologicznym jest pogrubienie warstwy kolagenu u podstawy komórek nabłonka. Jest ono dobrze widoczne w preparatach barwionych hematoksyliną i eozyną.
Zapalenie limfocytowe – zwiększona liczba limfocytów śródnabłonkowych (głównie komórek T CD8).
W obu zapaleniach w blaszce właściwej błony śluzowej występuje umiarkowany naciek z limfocytów i plazmocytów.
Mechanizm biegunki w zapaleniu kolagenowym polega zapewne na blokowaniu wchłaniania wody w okrężnicy przez podnabłonkowe złogi kolagenu oraz na działaniu produktów zapalenia, takich jak prostaglandyny i tlenek azotu.
W zapaleniu limfocytowym biegunka jest raczej związana z działaniem prostaglandyn i leukotrienów.

Objawy

• wodnista biegunka – wypróżnienia obfite, ale rzadko dochodzi do odwodnienia
• kurczowy ból brzucha
• wzdęcie
• zmniejszenie masy ciała

Rozpoznanie

Na podstawie obrazu histologicznego.

Leczenie

Kolagenowe zapalenie okrężnicy:

• sulfasalazyna, mesalazyna
• budezonid
• inne glikokortykosteroidy
• antybiotyki:
  • metronidazol
  • erytromycyna
• preparaty bizmutu
• cholestyramina
• loperamid

W cięższych przypadkach leczenie operacyjne.
Limfocytowe zapalenie okrężnicy:

• sulfasalazyna
• prednizon

Leczenie operacyjne nie jest stosowane.

Bibliografia

• „Choroby wewnętrzne” pod red. prof. dr hab. Andrzeja Szczeklika ISBN 83-7430-031-0.
• „Interna” pod red. prof. dr hab. Franciszka Kokota ISBN 83-200-2871-X.

Linki zewnętrzne

• Towarzystwo Wspierania Osób z Nieswoistymi Zapaleniami Jelit
• Jelito w Ogniu - portal poświęcony nieswoistym chorobom zapalnym jelit
• Mikroskopowe zapalenie jelita grubego na Forum CU, CD i innych zapalnych chorób jelit
• Kolagenowe zapalenia jelita grubego na Forum CU, CD i innych zapalnych chorób jelit