Las
Ilustracja
Las jako pomnik w Ostrowie Wielkopolskim
Inne oznaczenia

Ty

Producent

Fablok Chrzanów

Lata budowy

1948 – 1958[1]

Układ osi

Cn2t

Wymiary
Masa pustego parowozu

9,5 t

Masa służbowa

12 t[1]

Długość

5945 mm[2][3]

Szerokość

1905 mm[2][3]

Wysokość

2555 mm[2][3]

Rozstaw osi skrajnych

1600 mm

Średnica kół napędnych

630 mm[1]

Napęd
Trakcja

parowa

Ciśnienie w kotle

12 at[1]

Powierzchnia ogrzewalna kotła

25 m²[2][3]

Powierzchnia rusztu

0,5 m²[2][3]

Średnica cylindra

245 mm

Skok tłoka

300 mm

Pojemność skrzyni węglowej

0.5 t

Pojemność skrzyni wodnej

0,7 m³[1]

Parametry eksploatacyjne
Moc znamionowa

70 KM

Maksymalna siła pociągowa

2050 kg / 20,5 kN[4][2]

Prędkość konstrukcyjna

20 km/h[1]

Parametry użytkowe
Rozstaw szyn

600 mm, 750 mm, 785 mm

Las (oznaczany także Las47, Ty) – polski parowóz wąskotorowy, produkowany w latach 1948–1958, przeznaczony do pracy głównie na kolejach leśnych o prześwicie toru 600/700/750/760 mm[1]. Parowóz posiadał układ osi i silników Cn2t.

Parowóz został skonstruowany w latach 1947–1948 w Fabryce Lokomotyw im. Feliksa Dzierżyńskiego w Chrzanowie na bazie parowozu Ryś konstrukcji niemieckiej[1]. Główną zmianą było zastosowanie trzech osi w miejsce dwóch, przez co nacisk na szyny zmniejszył się o 1,5 t przy zachowaniu mocy i siły pociągowej. Parowóz mógł być eksploatowany na liniach o słabszej nawierzchni, zwłaszcza kolejach leśnych, dlatego otrzymał fabryczną nazwę Las[2]. Pierwsze dwa prototypowe egzemplarze wyprodukowano w 1948 roku. Na kolejach leśnych i przemysłowych bywały oznaczane serią Ty z numerami fabrycznymi, wzorem oznaczeń PKP, aczkolwiek parowozy te nie pracowały na PKP[2].

Do 1958 roku wyprodukowano ich w Fabloku 640 sztuk[2][1]. Podstawową wersją był parowóz na tor szerokości 600 mm, ale opracowano także wersje na inne szerokości toru, 750, 760 i 785 mm[4]. Na tor 750 mm zbudowano ok. 120 parowozów[3]

Parowozy tego typu używane były do transportu towarowego podczas produkcji i obróbki drewna, rzadko do przewozów osobowych. Zachowało się w Polsce kilkanaście egzemplarzy jako pomniki oraz czynne parowozy w skansenie w Rudach i Majdanie[5]. Wśród zachowanych jest 10 lokomotyw na tor 600 mm i 7 na tor 750 mm[2][3][6].

Niewielką liczbę lokomotyw – 30 – wyeksportowano[1], z tego 6 do Bułgarii (1948 r., tor 760 mm), 4 do Albanii (1949 r., 760 mm), 18 do Rumunii (1952 r., 760 mm i 600 mm), 2 do Chin (1952 r., 600 mm)[4]. Począwszy od lat 80. XX w. około 15 lokomotyw sprzedano do krajów zachodniej Europy po wycofaniu ze służby w Polsce, dla służby na kolejach turystycznych lub jako eksponaty[7].

Galeria

Przypisy

  1. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Paweł Korcz: Atlas wąskotorówek. Poznań: Poznański Klub Modelarzy Kolejowych, 2006, s. 156. ISBN 83-920757-3-0.
  2. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 B. Pokropiński, Muzealne... 600 i 630 mm, s. 96–98.
  3. 1 2 3 4 5 6 7 B. Pokropiński, Muzealne... 750 mm, s. 50.
  4. 1 2 3 B. Pokropiński, Polskie..., s. 71.
  5. ↑ Edward Marszałek, Parowóz „Las” wrócił na tory [online], Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych w Krośnie, 7 października 2019 [dostęp 2021-12-30].
  6. ↑ Tomisław Czarnecki, Wykaz zachowanych w Polsce parowozów wąskotorowych. [online], Wciąż pod parą. Polskie parowozy [dostęp 2021-12-30].
  7. ↑ Wciąż pod parą... Wykaz parowozów pochodzących z PKP, polskich kolei przemysłowych i wąskotorowych, które trafiły za granicę. Tomisław Czarnecki, 2008-07-09. [dostęp 2020-08-31]. (pol.).

Bibliografia

  • Bogdan Pokropiński, Polskie parowozy eksportowe, Muzeum Kolejnictwa, Warszawa: 1993, s. 63–65
  • Bogdan Pokropiński, Muzealne parowozy wąskotorowe w Polsce (dla toru szerokości 750 mm), Żnin: Muzeum Ziemi Pałuckiej, 2007, ISBN 83-88795-08-2, OCLC 751189260.
  • Bogdan Pokropiński, Muzealne parowozy wąskotorowe w Polsce (dla toru szerokości 600 i 630 mm), Muzeum Ziemi Pałuckiej, Żnin, 2000, ISBN 83-910219-7-1.
  • Paweł Korcz: Atlas wąskotorówek. Poznań: Poznański Klub Modelarzy Kolejowych, 2006, s. 156. ISBN 83-920757-3-0.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.