jest największym kościołem w USA.
 | |
| Klasyfikacja systematyczna wyznania | |
| Chrześcijaństwo └ katolicyzm | |
| Ustrój kościelny |
episkopalny |
|---|---|
| Obrządek |
łaciński |
| Zwierzchnik • tytuł zwierzchnika |
José Horacio Gómez |
| Zasięg geograficzny |
Stany Zjednoczone |
| Strona internetowa | |
Kościół katolicki w Stanach Zjednoczonych – część powszechnego Kościoła katolickiego.
Głównym organem zarządzającym jest Konferencja Episkopatu USA (ang. United States Catholic Conference of Bishops), założona w 1966, zrzeszająca biskupów i arcybiskupów ze Stanów Zjednoczonych oraz z Wysp Dziewiczych.
Od 15 sierpnia 1859 arcybiskupi Baltimore posiadają tytuł prymasa Stanów Zjednoczonych, który dziś jest tylko honorowy. Obecnie tytuł ten posiada abp William Lori.
W roku 2011 do Kościoła katolickiego w Stanach Zjednoczonych należało 68 202 492 wiernych (22% ludności kraju), co czyni go – pod względem liczby wiernych – największą grupą wyznaniową spośród wszystkich obecnych w tym kraju[1].
Historia
Epoka kolonialna
Pierwsi katolicy pojawili się w Stanach Zjednoczonych przed reformacją, wraz z hiszpańskimi osadnikami w 1513 roku, na terenie obecnej Florydy, oraz w południowo-zachodnich stanach. Pierwsza msza św. odbyła się w Pensacola na Florydzie (ang. St Michael rekord).
Od początku XVI wieku Królestwo Hiszpanii prowadziło misje na terenie La Florida, a tym samym zapewniało sobie kontrolę nad tym obszarem i zapobiegało kolonizacji tych terenów przez Anglików i Francuzów. Kolejne misje były prowadzone m.in. w regionie Georgii w latach 1568–1684. Misjonarze hiszpańscy z zakonu franciszkanów w latach 1769–1823 szerzyli wiarę chrześcijańska wśród rdzennej ludności Ameryki w Kalifornii, a w Teksasie misje zakładali dominikanie, jezuici i franciszkanie.
Na terenach zajętych przez Francję, katolicy osiedlali się w koloniach i fortach w Detroit, Saint Louis, Mobile, Biloxi, Baton Rouge i w Nowym Orleanie[2][3].
W wyniku kolonizacji angielskiej w roku 1634, zostaje założona Prowincja Maryland przez jezuitów[4]. Maryland była jedną z nielicznych angielskich kolonii, gdzie głównym wyznaniem chrześcijańskim był katolicyzm. Angielska wojna domowa i porażka „kawalerów”[5] w 1646 doprowadziła do surowych ustaw wobec katolików i ekstradycji znanych jezuitów z angielskich kolonii, m.in. Andrew White oraz zniszczenia szkoły w Calverton Manor[6].
Początki antykatolicyzmu
Amerykańskie początki antykatolicyzmu wiążą się z reformacją, która rozwijała niechęć wobec Kościoła rzymskokatolickiego. Założenia reformacji zostały przywiezione do Nowego Świata przez brytyjskich kolonialistów, którzy byli głównie wyznania protestanckiego; a kto należał nie tylko do Kościoła katolickiego ale również do Kościoła anglikańskiego, który utrzymywał katolickie doktryny i praktyki, był uznawany za niepełnego reformatora.
Ponieważ wiele brytyjskich kolonistów należało do nurtu purytanizmu i do Kościoła reformowanego, którzy uciekali przed prześladowaniami religijnymi w Kościele anglikańskim, ich antykatolicyzm był o wiele bardziej skrajny wśród wyznań protestanckich.
Monsignor John Tracy Ellis pisał:
Uniwersalne antykatolickie uprzedzenia zostały wprowadzone do Jamestown w 1607 i są energetycznie praktykowane we wszystkich trzynastu koloniach od Massachusetts po Georgia. (ang. Universal anti-Catholic bias was brought to Jamestown in 1607 and vigorously cultivated in all the thirteen colonies from Massachusetts to Georgia.)[7]
Kolonialne prawa i ustawy zawierały proskrypcje przeciwko katolikom. Monsignor Ellis uważał, że wspólna nienawiść wobec Kościoła katolickiego może zjednoczyć anglikańskie duchowieństwo i purytanizm mimo różnic i konfliktów.
Rewolucja amerykańska
Na początku Rewolucji amerykańskiej katolicy stanowili zaledwie 1% społeczności wśród trzynastu kolonii, a tylko jeden z sygnatariuszy Deklaracji niepodległości Charles Carroll był katolikiem.
Po rewolucji papież Pius VI powołał jezuitę Johna Carrolla na pierwszego biskupa Stanów Zjednoczonych, chociaż w tym czasie nadal w mocy było rozporządzenie o kasacie zakonu jezuitów. 6 listopada 1789 powstała pierwsza w Stanach Zjednoczonych diecezja w Baltimore. John Carroll założył 22 listopada 1791 Georgetown University, najstarszy katolicki uniwersytet w Stanach Zjednoczonych[8].
XIX wiek
Pierwszą diecezją na terenie Stanów Zjednoczonych była archidiecezja Baltimore założona przez Johna Carrolla w 1789.
W 1790 roku w Stanach Zjednoczonych było 35 tys. katolików. Natomiast już w 1820 ich liczba wynosiła 195 tys., a w 1850 katolików w Stanach Zjednoczonych było już 1,6 mln. W latach 1860–1890 liczba ludność wyznania rzymskokatolickiego wzrosła do 12 mln, główną przyczyną tego wzrostu była imigracja ludności z Europy.
W XIX wieku fala imigrantów z Irlandii, Niemiec, Włoch, Europy Wschodniej i Imperium Rosyjskiego (głównie Polacy) oraz ludność frankokanadyjska osiedlała się w Nowej Anglii. Napływ ten spowodował zwiększenie siły politycznej Kościoła rzymskokatolickiego w Stanach Zjednoczonych i tym samym zwiększyły się obawy przed „zagrożeniem” ze strony katolików. W latach 1820–1860 ponad jedna trzecią imigrantów stanowili Irlandczycy, w latach 40. XIX wieku niemal połowę.
Diecezja Baltimore w dniu 8 kwietnia 1808 stała się archidiecezją. Również, w tym samym dniu utworzono cztery nowe diecezje: bostońską, Bardstown, nowojorską i filadelfijską.
W 1829 powstał pierwszy zakon czarnych kobiet w Stanach Zjednoczonych, Sióstr Opatrzności; założony w Baltimore przez małą grupkę amerykańskich Haitanek. Wkrótce po otrzymaniu papieskiego zatwierdzenia, siostry utworzyły szkoły i domy dla czarnych dzieci. Drugi czarny zakon, Sióstr Świętej Rodziny powstał w 1842 w Nowym Orleanie założony przez Henriette Delille i Juliette Gaudin.
W latach 1852, 1866 i 1884 miała miejsce Sesja Rady Baltimore (ang. Plenary Councils of Baltimore), która znormalizowała dyscyplinę w amerykańskim kościele i napisała Katechizm Baltimore (ang. Baltimore Catechism). Został również założony Katolicki Uniwersytet Ameryki.
Duży wkład w rozwój Kościół katolicki w Stanach Zjednoczonych mieli imigranci z Polski pod koniec XIX wieku i w początkach XX wieku. Taką pierwszą stałą polonijną parafią, była, założona przez ks. Leopolda Moczygembę, parafia Panna Maria (ang. The Virgin Mary), założona przez 100 śląskich rodzin z miejscowości Plużnica w osadzie Panna Maria w Teksasie w 1854 roku. Kolejnym regionem rozwoju katolicyzmu etnicznego polskiego były polonijne parafie rzymskokatolickie w Nowej Anglii, których rozwój zapoczątkował ks. Franciszek Chałupka.
Niektóre organizacje antyimigracyjne i natywistyczne, np.: Know Nothing i Ku Klux Klan były również antykatolickie. W rzeczywistość przez większy okres w historii Stanów Zjednoczonych katolicy byli prześladowani. Ku Klux Klan powszechnie dyskryminował katolików (podobnie jak Żydów i Afroamerykanów) irlandzkich, włoskich, polskich, niemieckich, hiszpańskich i innych etnicznych grup[9]. Dopiero kadencja Johna F. Kennedy’ego spowodowała, że katolicy zaczęli żyć w Stanach Zjednoczonych jako wolni nie dyskryminowani ludzie. Protestancka część Stanów Zjednoczonych (środkowy zachód i północ) określała katolików mianem anty-Amerykanów (papizm) oraz jako ludzi niezdolnych do samodzielnego myślenia bez zgody papieża.
XX i XXI wiek
Na początku XX wieku około jedna szósta mieszkańców Stanach Zjednoczonych była katolikami. Współcześnie katolicy przybywają do Stanów Zjednoczonych głównie z Filipin, Polski i Ameryki Łacińskiej (szczególnie z Meksyku). Ta wielokulturowość i różnorodność w znacznym stopniu wpłynęła na wygląd Kościoła katolickiego w Stanach Zjednoczonych. W wielu diecezjach Msza św. odprawiana jest poza językiem angielskim w wielu językach. Powszechne są etniczne kościoły dla imigrantów z Irlandii, Włoch, Polski i innych krajów.
W 1928 Al Smith był pierwszym katolickim kandydatem na urząd prezydenta Stanów Zjednoczonych i jego przynależność religijna stała się problemem w trakcie kampanii. Protestanci obawiali się, że Al Smith będzie podporządkowywał się rozkazom z Watykanu w sprawach decyzji podejmowanych w kraju. Pierwszym katolickim prezydentem Stanach Zjednoczonych został John F. Kennedy.
Przed Soborem Watykańskim II w Stanach Zjednoczonych statystyki odnotowywały rocznie ok. 170 tys. konwersji na katolicyzm, a po Soborze – jedynie kilkaset[10].
W dniu 22 stycznia 1973 Sąd Najwyższy Stanów Zjednoczonych w sprawie Roe v. Wade wydał orzeczenie pozwalające na dokonywanie aborcji. Kościół katolicki był jedną z niewielu instytucji głoszącą sprzeciw.
Sąd Najwyższy Pensylwanii opublikował w sierpniu 2018 raport przedstawiający przypadki przestępstw pedofilii w sześciu diecezjach tamtejszego Kościoła katolickiego. Raport wymienia 300 duchownych dopuszczających się tego przestępstwa w ciągu minionych 70 lat, a liczbę pokrzywdzonych dzieci określa na ponad 1000 osób[11].
Amerykańska organizacja pozarządowa Bishops Accountability oceniła, że w latach 1950–2016 w Stanach Zjednoczonych przestępstw pedofilii dopuściło się 6721 księży, zaś liczba ofiar wynosi 18 565 dzieci[11].
Podział administracyjny
Kościół katolicki w Stanach Zjednoczonych składa się z 195 diecezji i archidiecezji podzielonych na 35 metropolii:
- 145 diecezji obrządku łacińskiego
- 33 archidiecezje obrządku łacińskiego
- 15 diecezji wschodnich
- 2 archidiecezje wschodnie
Metropolie
Archidiecezja Wojskowa
Prowincje obrządku wschodniego
Statystyki
Kościół posiada 41 406 diecezjalnych i zakonnych księży, a także ponad 30 000 świeckich duchownych. Sióstr zakonnych jest 63 032, braci 5040, 16 kardynałów, 424 czynnych i emerytowanych biskupów oraz 5029 seminarzystów. W Stanach Zjednoczonych Kościół rzymskokatolicki zatrudnia ponad milion pracowników. Budżet wynosi prawie 100 miliardów dolarów, który przeznaczany jest na utrzymanie szkół podstawowych, średnich, domów opieki, szpitali i innych instytucji wchodzących w skład Kościoła[12].
W Stanach Zjednoczonych działa 150 tys. szkół katolickich, na których kształci się 2,7 mln studentów. Niektóre z 225 szkół wyższych: Bentley College, Katolicki Uniwersytet Ameryki, Uniwersytet Fordham, Uniwersytet Georgetown, Uniwersytet w Notre Dame.
W ramach kościoła działa również 625 szpitali, których łączny dochód wynosi 30 mld dolarów[13].
Procentowy udział katolików w poszczególnych stanach
| Lp. | Stan | %[14] | Największa grupa wyznaniowa |
|---|---|---|---|
| 1 | Rhode Island | 63 | Katolicy |
| 2 | Massachusetts | 47 | |
| 3 | New Jersey | 42 | |
| Vermont | |||
| 5 | Nowy Jork | 39 | |
| 6 | New Hampshire | 35 | |
| 7 | Kalifornia | 34 | |
| Connecticut | |||
| 9 | Arizona | 31 | |
| 10 | Illinois | 30 | |
| Luizjana | Baptyści | ||
| Dakota Północna | Luteranie | ||
| 13 | Teksas | 29 | Katolicy |
| Wisconsin | |||
| 15 | Nebraska | 28 | |
| 16 | Pensylwania | 27 | |
| 17 | Floryda | 26 | |
| Nowy Meksyk | |||
| 19 | Maine | 25 | |
| Minnesota | |||
| Dakota Południowa | Luteranie | ||
| 22 | Kolorado | 24 | Katolicy |
| Hawaje | |||
| Montana | |||
| Nevada | |||
| 26 | Iowa | 23 | |
| Maryland | |||
| Michigan | |||
| 29 | Waszyngton | 22 | |
| Georgia | Baptyści | ||
| 31 | Indiana | 20 | Katolicy |
| Kansas | |||
| Missouri | |||
| Ohio | |||
| 35 | Wyoming | 18 | |
| 36 | Idaho | 15 | |
| Oregon | |||
| Kentucky | Baptyści | ||
| 39 | Wirginia | 14 | |
| 40 | Alabama | 13 | |
| 41 | Delaware | 10 | Metodyści |
| Karolina Północna | Baptyści | ||
| 43 | Alaska | 9 | |
| Arkansas | |||
| Oklahoma | |||
| Karolina Południowa | |||
| Tennessee | |||
| Utah | LDS | ||
| 49 | Wirginia Zachodnia | 8 | |
| 50 | Missisipi | 7 |
Znani amerykańscy duchowni rzymskokatoliccy
Znani amerykańscy świeccy katolicy
Miejsca pielgrzymkowe
- Narodowe Sanktuarium Bożego Miłosierdzia (National Shrine of The Divine Mercy) w Stockbridge (Massachusetts), założone przez polskich ojców marianów[16]
Zobacz też
Przypisy
- ↑ Yearbook of American and Canadian Churches - Rocznik amerykańskich i kanadyjskich kościołów. NCC, 2012. (ang.).
- ↑ Taylor (ang.), s. 363-395
- ↑ Emily Clark, Masterless Mistresses: The New Orleans Ursulines and the Development of a New World Society (Chapel Hill: University of North Carolina Press (ang.), 2007).
- ↑ The Journal of Higher Education (ang.)
- ↑ Zwolennicy króla podczas rewolucji angielskiej (1640–1660). Nosili długie włosy , w przeciwieństwie do wielu żołnierzy Cromwella (Okrągłe Głowy – Roundheads).
- ↑ Miniatures of Georgetown: Tercentennial Causeries (ang.)
- ↑ Ellis, John Tracy, (ang.)
- ↑ Case 5: The Early Years. library.georgetown.edu. [zarchiwizowane z tego adresu (2006-09-02)]. (ang.)
- ↑ Nicolas Kanellos, „Thirty Million Strong: Reclaiming the Hispanic Image in American Culture” (ang.), Golden, Colorado: Pulcrum Publishing, 1998, s. 24-25.
- ↑ Romano Amerio, Iota Unum. Analiza zmian w Kościele katolickim w XX wieku, Wydawnictwo Antyk, 2009, s. 645.
- 1 2 Uczyli dzieci, że „molestowanie jest nawet święte”. 300 księży pedofilów, raport z USA. tvn24.pl, 15 sierpnia 2018. [dostęp 2018-08-16].
- ↑ Thomas Healy, „A Blueprint for Change” (ang.), America 26 września 2005, s. 14.
- ↑ Arthur Jones, „Catholic heaalth care aims to make 'Catholic' a brand name”, (ang.) National Catholic Reporter 18 lipca 2003, s. 8.
- ↑ (ang. See each state's Religious Demographic section
- ↑ Hilary Miller, Mark Wahlberg Says Religion Is The Most Important Thing In His Life, „Huffington Post”, 18 grudnia 2013 [dostęp 2018-02-20] (ang.).
- ↑ The National Shrine of The Divine Mercy
Bibliografia
- Abell, Aaron. American Catholicism and Social Action: A Search for Social Justice, 1865–1950 (ang.), Garden City, NY: Hanover House, 1960
- Bales, Susan Ridgley. When I Was a Child: Children's Interpretations of First Communion (ang.), Chapel Hill: University of North Carolina, 2005
- Carroll, Michael P. American Catholics in the Protestant Imagination: Rethinking the Academic Study of Religion (ang.), Baltimore, Md.: Johns Hopkins University Press, 2007
- Christiano, Kevin. „The Catholic Church and Recent Immigrants to the United States: A Review of Research,” in Helen Rose Ebaugh, ed., Vatican II and American Catholicism: Twenty-five Years Later (ang.), Greenwich, Ct.: JAI Press, 1991
- D’Antonio, William V., James D. Davidson, Dean R. Hoge, and Katherine Meyer. American Catholics: Gender, Generation, and Commitment (ang.), Huntington, Ind.: Our Sunday Visitor Visitor Publishing Press, 2001
- Deck, Allan Figueroa, S.J. The Second Wave: Hispanic Ministry and the Evangelization of Cultures (ang.), New York: Paulist, 1989
- Dolan, Jay P. The Immigrant Church: New York Irish and German Catholics, 1815–1865 (ang.), Baltimore: Johns Hopkins University Press, 1975
- Donovan, Grace. „Immigrant Nuns: Their Participation in the Process of Americanization,” in Catholic Historical Review (ang.), 77, 1991, s .194-208.
- Ellis, John Tracy. Documents of American Catholic History (ang.), 2nd ed. Milwaukee: Bruce Publishing Co., 1956
- Ellis, J.T. American Catholicism (ang.), 2nd ed. Chicago: University of Chicago Press, 1969
- Fialka, John J. Sisters: Catholic Nuns and the Making of America (ang.), New York: St. Martin Press, 2003
- Finke, Roger. „An Orderly Return to Tradition: Explaining Membership Growth in Catholic Religious Orders,” in Journal for the Scientific Study of Religion (ang.), 36, 1997, s. 218-230.
- Fogarty, Gerald P., S.J. Commonwealth Catholicism: A History of the Catholic Church in Virginia (ang.), ISBN 978-0-268-02264-8.
- Galloway, Patricia K., ed., La Salle and His Legacy: Frenchmen and Indians in the Lower Mississippi Valley (ang.), Jackson: University of Mississippi Press, 1982
- Garraghan, Gilbert J. The Jesuits of the Middle United States (ang.), Vol. II, Chicago: Loyola University Press, 1984
- Greeley, Andrew. „The Demography of American Catholics, 1965–1990” in The Sociology of Andrew Greeley (ang.), Atlanta: Scholars Press, 1994
- Godfrey, Donal. Gays and Grays: The Story of the Gay Community at Most Holy Redeemer Catholic Church (ang.), Lanham, Md: Lexington, 2007
- Greer, Allan. Mohawk Saint: Catherine Tekakwitha and the Jesuits (ang.), Oxford: Oxford University Press, 2005
- Hall, Gwendolyn Midlo. The Development of Afro-Creole Culture in the Eighteenth Century (ang.), Baton Rouge: Louisiana State University Press, 1995, Interesting note on Afro-Creole Catholic culture.
- Horgan, Paul. Lamy of Santa Fe (ang.), Toronto: McGraw-Hill, 1975
- John, Elizabeth A. H. Storms Brewed in Other Men's Worlds: Confrontation of Indians, Spanish, and French in the Southwest: 1540–1795 (ang.), 2nd ed., Norman: University of Oklahoma Press, 1996
- Jonas, Thomas J. The Divided Mind: American Catholic Evangelists in the 1890's (ang.), New York: Garland Press, 1988
- Jones, Arthur. Pierre Toussaint (ang.), New York: Doubleday, 2003
- Maynard, Theodore The Story of American Catholicism (ang.), Volumes I and II, New York: Macmillan Company, 1960
- McDermott, Scott. Charles Carroll of Carrollton--Faithful Revolutionary (ang.), ISBN 1-889334-68-5.
- McKevitt, Gerald. Brokers of Culture: Italian Jesuits in the American West, 1848–1919 (ang.), Stanford: Stanford University Press, 2006
- McMullen, Joanne Halleran and Jon Parrish Peede, eds. Inside the Church of Flannery O’Connor: Sacrament, Sacramental, and the Sacred in Her Fiction (ang.), Macon, Ga.: Mercer University Press, 2007
- Milanich, Jerald T. „Francisan Missions and Native Peoples in Spanish Florida,” in Hudson and Tesser, eds., Forgotten Centuries (ang.), Athens: University of Georgia Press, 1994, s. 276-303.
- O’Malley, John, SJ. The First Jesuits (ang.), Cambridge: Harvard University Press, 1993
- Poyo, Gerald E. Cuban Catholics in the United States, 1960–1980: Exile and Integration (ang.), Notre Dame: Notre Dame University Press, 2007
- Sanders, James W. The Education of an urban Minority: Catholics in Chicago, 1833–1965 (ang.), New York: Oxford University Press, 1977
- Schroth, Raymond A. The American Jesuits: A History (ang.) New York: New York University Press, 2007
- Schultze, George E. Strangers in a Foreign Land: The Organizing of Catholic Latinos in the United States (ang.), Lanham, Md:Lexington, 2007
- Shannon, James P. Catholic Colonization on the Western Frontier (ang.), New haven: Yale University Press, 1957
- Walch, Timothy. Parish School: American Catholic Parochial Education from Colonial Times to the Present (ang.), New York: Crossroad Publishing, 1996
- Weber, David J. The Spanish Frontier in North America (ang.), New Haven: Yale University Press, 1992. Spainish missionaries present
- Wood, Peter H. „La Salle: Discovery of a Lost Explorer,” American Historical Review (ang.), LXXXIX, Kwiecień 1984, 294-323.
Linki zewnętrzne
- Statystyki Katolickie od 1905 do dziś (ang.)
- Największe grupy religie w USA. adherents.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-08-20)]. (ang.)