Kleopatra Selene I

królowa Egiptu, królowa Syrii
Okres	od 115 p.n.e. do 69 p.n.e.
Jako żona	Kleopatra Tryfajna I
Poprzedniczka	brak
Dane biograficzne
Dynastia	Ptolemeusze
Data urodzenia	135 p.n.e.
Data śmierci	69 p.n.e.
Ojciec	Ptolemeusz VIII Euergetes II Fyskon
Matka	Kleopatra III
Mąż	Ptolemeusz IX Soter II Lathyros
Dzieci	Ptolemeusz XII Neos Dionizos Ptolemeusz z Cypru Berenika III
Mąż	Ptolemeusz X Aleksander I
Dzieci	Ptolemeusz XI Aleksander II
Mąż	Antioch VIII Grypos
Mąż	Antioch IX Kyzikenos
Mąż	Antioch X Eusebes
Dzieci	Antioch XIII Seleukos VII Kybiosaktes

Kleopatra Selene I (ur. 135 p.n.e., zm. 69 p.n.e.) – najmłodsza córka władców Egiptu Ptolemeusza VIII i Kleopatry III z dynastii Lagidów. Była żoną pięciu królów: Ptolemeusza IX, Ptolemeusza X, Antiocha VIII, Antiocha IX i Antiocha X.

Początkowo nosiła imię Selene, człon Kleopatra przyjęła po ślubie z Ptolemeuszem IX Larythosem, którego poślubiła po tym, jak rozwiódł się z jej siostrą Kleopatrą IV na żądanie ich matki, co było warunkiem jego wstąpienia na tron Egiptu. Ich ślub odbył się w roku 115 p.n.e. Selene nie była jednak współwładczynią męża, jak to było w przypadku jej matki, babki i prababki. Urodziła swojemu mężowi jedną córkę Berenikę III, która władała Egiptem wspólnie z ojcem i później samodzielnie w latach 101 – 80 p.n.e. i dwóch synów – przyszłego króla Egiptu Ptolemeusza XII Auletesa (ojca osławionej Kleopatry VII) i króla Cypru Ptolemeusza.

W roku 107 p.n.e. Kleopatra III doprowadziła do ich rozwodu i wydaliwszy Ptolemeusza IX z kraju i wydała Selene za mąż za jej drugiego brata, Ptolemeusza X Aleksandra. Urodziła mu przynajmniej jednego syna Ptolemeusza XI, który kilkadziesiąt lat później poślubił jej córkę Berenikę III. Wkrótce potem Selene rozwiodła się z bratem.

W międzyczasie Kleopatra III nawiązała sojusz z seleucydzkim królem Syrii, Antiochem VIII Gryposem i oddała mu Selene za żonę (wcześniejsza żona Gryposa, Kleopatra Tryfajna, również córka Kleopatry III została zamordowana w 111 p.n.e. przez jego brata przyrodniego Antiocha IX Kyzykeńczyka). W Syrii trwała wówczas krwawa wojna domowa pomiędzy dwoma Seleukidami – Gryposem i Kyzykeńczykiem, którzy odbijali jeden drugiemu poszczególne części Syrii. Kiedy w 96 p.n.e. Kyzykeńczyk zamordował Gryposa, wkrótce po przejęciu władzy nad państwem poślubił Selene w tym samym roku (Antioch IX był mężem starszej siostry Kleopatry Selene I, Kleopatry IV, którą w 112 p.n.e. zabili siepacze Gryposa). Antioch IX zginął jednak już w 95 p.n.e. Nie mieli wspólnych dzieci. Dla bezpieczeństwa Selene opuściła Syrię po śmierci męża i wyjechała na kilka lat do Cylicji.

Piątym i ostatnim mężem Kleopatry Selene I był następny król Syrii, Antioch X Eusebes (jej siostrzeniec i pasierb, bowiem był on synem jej siostry Kleopatry IV i Antiocha IX Kyzikenosa, męża obu sióstr). Miała z nim mimo znacznej różnicy wieku (Kleopatra miała wówczas 42 lata podczas gdy Antioch X zaledwie 21) dwóch synów: Antiocha XIII Azjatyckiego i Seleukosa VII Filometora. Ostatni mąż Selene zginął w 83 p.n.e. w bitwie z Tigranesem II, królem Armenii. W latach 83-69 p.n.e. współrządziła Syrią wraz z synem Antiochem XIII. Po śmierci swojego syna Ptolemeusza XI próbowała bezskutecznie zapewnić tron Egiptu swym synom, wysyłając ich z ogromnymi skarbami do Rzymu w roku 75 p.n.e. Jednak wrócili oni po dwóch latach ograbieni doszczętnie przez rzymskich senatorów, którzy tron Egiptu przekazali pierworodnemu synowi Selene, Ptolemeuszowi XII. Uciekając przed Tigranesem Selene schroniła się w mieście Ptolemais (dzisiejsza Akka), porwana stamtąd przez żołnierzy króla Armenii została przewieziona do Syrii i uwięziona. W 69 p.n.e. została zamordowana w Seleucji nad Eufratem na rozkaz Tigranesa.

Bibliografia

• AnnaA. Świderkówna AnnaA., Siedem Kleopatr, Warszawa: PWN, 2008, s. 205-208, ISBN 978-83-01-15489-9, OCLC 750014138 .
• BogusławB. Kwiatkowski BogusławB., Poczet faraonów, Warszawa: Iskry, 2002, s. 911, 914, 922-923, 928, ISBN 83-207-1677-2, OCLC 830308044 .
• Józef Flawiusz, Starożytności żydowskie (tłum. Zygmunt Kubiak, Jan Radożycki), Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Rytm”, 2001, s. 549, ISBN 83-88794-46-9.
• Marek Junianus Justynus, Zarys dziejów powszechnych starożytności na podstawie Pompejusza Trogusa (przeł. Ignacy Lewandowski), Warszawa: Instytut Wydawniczy „Pax”, 1988, s. 218, 219, 220.