Katedra wczesnoromańska

Wkrótce po pozwoleniu przeniesienia siedziby biskupiej do Naumburga (zapewne we wczesnych miesiącach 1026 roku) rozpoczęto bezpośrednio przy wschodniej części kościoła kolegiackiego budowę pierwszej wczesnoromańskiej katedry. Budowa miała miejsce za rządów biskupa Hunolda z Merseburga (lata 1036–1050). Wraz z przenosinami biskupstwa z Zeitz, katedrze naumburskiej nadano patrocinium macierzystej diecezji – świętych Piotra i Pawła.

Dzięki badaniom archeologicznym, które przyczyniły się do odkrycia pozostałości wczesnoromańskiego kościoła, możliwa jest rekonstrukcja układu przestrzennego pierwszej katedry. Ponadto pod obecnym chórem zachodnim zachowały się pozostałości kolegiaty zamku Ekkeharda. Kościół był trójnawową bazyliką z transeptem i prezbiterium zamkniętym półkolistą absydą. Katedra miała długość obecnego korpusu nawowego oraz zachodniego przęsła chóru wschodniego. Zakończone absydą przęsło zachodnie flankowane wieżami znajdowało się około 7 metrów na wschód od zachodniej przegrody chórowej. Przęsło nawy głównej stanowiła 1/2 skrzyżowania naw, przęsło nawy bocznej 1/2 przęsła nawy głównej. Wejście główne prowadziło do południowego ramienia transeptu. Nawy boczne były od zachodu zakończone przyziemiami wież. W latach około 1160–1170 w przyziemiach prezbiterium powstała krypta, która została zintegrowana z przyziemiami późniejszej katedry jako część środkowa obecnej trójczęściowej krypty. W skład kompleksu pierwszej katedry wchodziły także dwie kaplice: Trzech Króli oraz św. Mikołaja, ta druga była kaplicą prywatną biskupów naumburskich. Od strony stylistycznej świątynię cechował tak zwany gebundenes System ("system wiązany"), typowy dla saksońskich kościołów doby romanizmu, oparty na porządku proporcji, ad quadratum – gdzie wszystkie proporcje bazowały na wielkości kwadratowego skrzyżowania naw.

Katedra późnoromańska i gotycka

Za rządów biskupa Engelharda (1207–1242) około 1210 roku dawną katedrę zastąpiono nową budowlą, zachowując jedynie przęsło krypty. Powstał obecny trójprzęsłowy korpus nawowy oparty na systemie wiązanym, obecny transept i prezbiterium o jednym przęśle zamknięte półkolistą absydą, flankowane dwoma kaplicami zamkniętymi także półkolistymi absydami. Kaplice te stanowią przyziemie wież. Od strony zachodniej wzniesiono drugą parę wież. Oprócz prezbiterium (o którego długości i formie wiadomo dzięki zachowanej krypcie) późnoromańska katedra zachowała się do dziś.

W okresie wczesnego i dojrzałego gotyku dokonano dwufazowej rozbudowy świątyni, wzbogacając ją o dwa chóry. Zniesiono romańską kaplicę zamkową z grobami dobrodziejów i fundatorów naumburskiej katedry, by na jej miejscu wznieść chór zachodni o jednym przęśle i poligonalnym zamknięciem (5/8). Ponadto podwyższono wieżę północną o trzy kondygnacje (planowano także nadbudować południową, do realizacji doszło dopiero w XIX w.) Wówczas chór zachodni wzbogacono o kamienne stalle, monumentalną przegrodę chórową, okna zaś wypełniono wczesnogotyckimi witrażami w stylu zygzakowatym. Wyrazem pamięci o lokalnych przodkach było wykonanie naturalnej wielkości pełnoplastycznych figur, które umieszczono przy służkach, których część badaczy przypisuje Mistrzowi Naumburskiemu i jego warsztatowi, działającego wcześniej m.in. w Moguncji, a następnie w Miśni. Prace nad chórem zachodnim trwały do ok. 1260.

Około 1300 roku na miejscu wyburzonego późnoromańskiego prezbiterium wzniesiono nowe gotyckie o dwóch przęsłach i poligonalnym zamknięciu (6/10). Zachowano dawną romańską kryptę oraz późnoromańską przegrodę chórową. Wnętrze otrzymało bogaty gotycki wystrój, z którego do dziś zachowało się niewiele, jednakże w niemal całości przetrwał zespół witraży z XIV i XV w.

Ołtarz główny i witraże

Główny ołtarz tworzy przegroda z trybuną i poprzedzająca go kamienna mensa. Przegroda o formach renesansowych (dwa portale, kanelowane pilastry w porządku jońskim) oraz późnogotyckich (maswerkowa balustrada i łuk arkadowy zdobiący trybunę flankowany smukłymi fialami). Na mensie gotyckie kamienne retabulum z ostrołukowymi arkadami, wewnątrz nich rzeźbione przedstawienia Grupy Ukrzyżowania i postaci świętych Barbary i Katarzyny.

Obok ołtarza kamienna, pełnoplastyczna figura diakona trzymającego pulpit na Ewangelię, łączona z warsztatem Mistrza Naumburskiego. Z tym samym autorstwem łączona jest płyta nagrobna biskupa Dietricha II (zm. 1272) usytuowana na osi schodów prowadzących ze skrzyżowania naw do prezbiterium. Tenże hierarcha jest autorem dokumentu, dzięki któremu powstały posągi chóru zachodniego, które prawdopodobnie wyszły z fundacji biskupiej.

Okna absydy zdobią gotyckie witraże. Na osi okna z postacią tronującej Marii oraz Żywot Marii z XIV w. Po stronie północnej cykl Pasji Chrystusa, południowej cykl Credo Apostolorum – XV w.

Zespół stalli

Wnętrze chóry wschodniego z widocznymi stallami chórowymi i biskupimi. Na pierwszym planie nagrobek biskupa Dietricha przypisywana warsztatowi Mistrza Naumburskiego

W obrębie chóru wschodniego znajduje się zespół drewnianych gotyckich stalli z XIII-XIV w. Najstarsze pochodzą ze schyłku XIII wieku, składające się z czterech siedzisk. Zaplecki tworzy rząd czterech ostrołukowych arkad, wspartych na kolumienkach o kielichowych kapitelach. Skromna dekorację tworzą motywy roślinne zdobiące ścianki boczne oraz kapitele kolumienek. Przy ścianach bocznych stalle chóru z przełomu XV i XV stuleci, późnogotyckie z ozdobnymi oślimi grzbietami, wimpergami i pinaklami wzbogaconymi płaskorzeźbionymi motywami roślinnymi i zoomorficznymi. Siedziska odgrodzone są ściankami z ozdobnymi kwiatonami i dekoracją maswerkową. Przy przegrodzie chórowej prostopadle ustawione stalle biskupie o trzech siedziskach. Na ścianie pośrodku Jezus, do którego zwracają się Piotr i Paweł. Baldachim zdobi dekoracja architektoniczna (arkady z maswerkami, czołganki, fiale, kwiatony).

Cykl pasyjny

Cykl pasyjny tworzy zespół ośmiu przedstawień figuralnych w architektonicznej scenerii, którego narracja biegnie od lewej strony. Są to Ostatnia Wieczerza, Judasz przyjmujący srebrniki, Pojmanie Chrystusa, Zaparcie się Św. Piotra, Chrystus przed najwyższym kapłanem, Jezus przed Piłatem, Biczowanie i Niesienie Krzyża. Przedstawienie Ostatniej Wieczerzy jest syntezą dwóch wątków z Ewangelii Mateusza (Mt 26,23) i św. Jana (J 13,26). Artysta uprościł przedstawienie, ograniczając je do Jezusa i pięciu apostołów zasiadających przy stole z chlebem i winem, z których jeden – Judasz – zasiada tyłem do widza. Tenże dynamizuje kompozycję swoim upozowaniem i dysharmonizuje całość; fałdy obrusu są najbardziej pomarszczone na wysokości kolan Iskarioty. Każdego z apostołów cechują indywidualne rysy twarzy, odmienny strój. Ze szczególnym dramatyzmem i realizmem rzeźbiarz ukazał moment karmienia Judasza przez Chrystusa, dając tym zapowiedź dwóch następnych scen. Przedstawienie Judasza przyjmującego srebrniki, o czym wspomina św. Mateusz (Mt. 26 14–15), jest zobrazowaniem tragedii ludzkiej porażki, jaką jest uległość i oszustwo za sakiewkę pieniędzy. Scena ta przedstawia moment zdrady Judasza i przyjęcia srebrników z rąk najwyższego kapłana. Odtąd w następnych scenach pojawiać się będą Żydzi w charakterystycznych szpiczastych czapkach. Głównymi bohaterami wspomnianego przez św. Łukasza (Łuk 28,48) i św. Jana (J 18,10) wydarzenia Pojmania Chrystusa są stojący pośrodku Jezus i Judasz dający Mu zdradziecki pocałunek, na co jeden z żydowskich oprawców reaguje gwałtownie targając szaty Zbawiciela (w prawej ręce trzyma miecz w opasanej pochwie, co jest symbolem prawnych przywilejów żołnierza). Trzecim głównym bohaterem jest święty Piotr ucinający mieczem ucho Malchusowi. Artysta zgrupował oprawców po lewej, apostołów po prawej stronie Jezusa. Scenę Zaparcia św. Piotra dzieli na dwie części szczyt portalu. Po lewej stronie ukazany jest apostoł i służąca, co jest odniesieniem do pierwszego zaparcia (Łuk. 22, 55–57), po prawej dwaj żołnierze, z których jeden szepcze do drugiego, co ma powiązanie z trzecim zaparciem apostoła (Łuk. 22, 59–62). Kolejną syntezą dwóch biblijnych wątków (Mt 27 12 i Mt 27,24) jest następna scena Jezus przed Piłatem. Po lewej stronie ukazano Jezusa prowadzonego i oskarżanego przez najwyższego kapłana, który oddaje zarzuty Piłatowi. Namiestnik ukazany jest podczas umywania rąk, nerwowo reagując na zarzuty kapłana. Pomiędzy rozgniewanymi stoi Jezus, który ze spokojem i pełen świadomości przypuszcza zbliżającą się nieuniknioną mękę. Dwie ostatnie sceny z przegrody, ilustrujące epizody z Męki Chrystusa, Biczowanie i Niesienie Krzyża są wykonane z drewna w 1737 na miejscu wczesnogotyckich zniszczonych przez pożar w 1532.

Grupa Ukrzyżowania

Grupa Ukrzyżowania

Grupa Ukrzyżowania - widok ogólny portalu przegrody

Chrystus na krzyżu w asyście Marii i św. Jana oraz aniołów

Chrystus na krzyżu

Maria

Święty Jan Ewangelista

Wewnątrz portalu przegrody chórowej umieszczono kulminacyjny wątek Męki Chrystusa, jego śmierć krzyżową. Ramiona krzyża na którym wisi Chrystus tworzą trumeau i nadproże portalu, a głowa Chrystusa zajmuje dolną część tympanonu, powyżej w jego polu płaskorzeźbione anioły okadzający zmarłego Zbawiciela. Figura Chrystusa stanowi klucz całości przegrody i punkt wyjścia dla programu ikonograficznego dekoracji chóru zachodniego. Dokonano tu syntezy tradycji ołtarzy poprzedzających przegrodę chórową oraz specyficznej dla Saksonii odmiany umieszczania na belce tęczowej Grupy Ukrzyżowania (m.in. katedra w Halberstadt, kościół w Wechselburgu). Po bokach Chrystusa stoją Maria i św. Jan Ewangelista. Ze szczególnym dramatyzmem i naturalizmem ukazano agonię Chrystusa i grymas cierpienia Marii i św. Jana. Na twarzy Chrystusa oprócz śladów męki i cierpienia rysuje się grymas zmęczenia i bólu, jednakże żywo i ze wzruszeniem spogląda na współcierpiącą Marię, która nie spogląda na Niego, lecz kładzie dłoń na piersi. Święty Jan spogląda za siebie, nie ukrywając poruszenia dramatem Męki. Złożone ręce zakrywa pod płaszczem. Ekspresyjnie pofałdowane szaty potęgują dramatyczność przedstawienia. Wbudowanie w lektorium Chrystusa Ukrzyżowanego jest odniesieniem do Jego wstawiennictwa za zmarłych dobrodziejów katedry. Umieszczenie krucyfiksu na trumeau wiąże się m.in. z uroczystą celebracją przejścia do chóru zachodniego któremu towarzyszyła adoracja Chrystusa, oparta na cysterskiej doktrynie o bezpośrednim uczestniczeniu wiernych w obrzędach upamiętniających Pasję.

Ponad podwójną arkadą, na trójkątnym szczycie ukazano malowanego Chrystusa na tronie z Marią i św. Janem po bokach, co ma związek z powyższą Grupą Ukrzyżowania w portalu. Jest to symboliczne ukazanie Paruzji i Sądu Ostatecznego. Poświadcza to inskrypcja na obramującym ten obraz czworoliściu napisana wczesnogotycką majuskułą: "Sędzia tutaj na tronie rozdziela dobro (owce) od zła (baranów). Czy jego Sąd będzie surowy lub miłosierny, to jest nieodwołalne".

Stalle kamienne

Przy ścianach bocznych chóru znajdują się kamienne stalle; w dolnej strefie umieszczono drewniane siedziska z XVI wieku. Powyżej mieszczą się głębokie nisze oddzielone kolumienkami z kapitelami o bogatej, naturalistycznej dekoracji roślinnej. Nisze zwieńczone są ozdobnymi baldachimami o formach architektonicznych, gdzie wielokrotnie zastosowano repetycje form takich jak ostre łuki, wieżyczki, krenelaże etc. Ich formy mają zarówno formy archaizujące (przedromańskie i romańskie), jak typowe dla ówczesnej gotyckiej architektury; jeden z baldachimów (ponad posągiem Gepy) niemal cytuje formę wież zachodnich katedry naumburskiej. Strefę wyższą stanowi arkatura – ciąg arkad z wnękami wspartych na kolumienkach. Każdą ostrołukową arkadę, w którą wpisany jest trójliść wieńczy wimperga. Niewykluczone, że w niszach mocowano świece, a także relikwie, które wystawiano w celu nadania rangi celebracji pamięci o fundatorach.

Posągi fundatorów

Ekkehard i Uta

Hermann i Regelinda

Przy służkach umieszczone są monumentalne, naturalnej wielkości figury dobrodziejów dawnej katedry naumburskiej. Każda z nich wykonana jest z jednego bloku kamiennego, stoi na okrągłej bazie. Wyżej, ponad głowami fundatorów, znajdują się ozdobne baldachimy o wyszukanych formach architektonicznych nawiązujących do wczesnogotyckich, każdy z nich ma formę ażurowej, wielobocznej wieży, przy czym każdej z nich artysta nadał własną formę. Są to pierwsze w Rzeszy dzieła mikroarchitektury, co więcej forma baldachimów ma pewne analogie do architektury wież katedr XII i XII wieku, m.in. laońskiej, bamberskiej i naumburskiej.

Na podstawie trzech źródeł, którymi są wspomniany dokument biskupa Dietricha II, obituaria – spisy uniwersarzy wymieniające dobrodziejów, do których należy się modlić, oraz inskrypcje na tarczach, ich tożsamość została zidentyfikowana, aczkolwiek w kilku przypadkach identyfikacja jest dyskusyjna. I tak po północnej stronie chóru to: Dietrich von Brehna lub – (według Wolfganga Hartmanna) – Ludwik Skoczek, Gepa albo Adelajda von Camburg (żonę grafa Dietmara von Selbold-Gelnhausen), Ekkehard II i Uta; po południowej stronie: Gerburg lub Berchta albo – według Hartmanna – Adelajda (żona Ludwika Skoczka), Konrad albo Dietrich von Brehna, Herman i Regelinda; w absydzie chóru: Dietmar; Hartmann identyfikowany z grafem Dietmarem von Selbold-Gelnhausen), Sizzo von Käfernburg, Wilhelm von Camburg oraz Timo von Kistritz (według Hartmanna: syn grafa Dietmara von Selbold-Gelnhausen). Postaciom zostały nadane indywidualne rysy twarzy, upozowanie, wyrafinowana gestykulacja, wytworne kostiumy i uzbrojenie. Stało się to podstawą do interpretacji, w której dostrzega się wątku dworskiego. Jest to dworska opowieść o obyczajach prawdziwego rycerza chrześcijanina.

Każda figura przedstawia historyczną postać z dwóch stuleci wstecz. Autorzy rzeźb położyli nacisk na realizm zarówno w anatomii i kostiumologii. Ponadto uwzględnione zostały pewne cechy o charakterze rodzajowym i psychiczny wymiar; uwzględniono rozmaite stany emocjonalne, wyrazy twarzy podkreślające cechy charakteru. Zobrazowane są tu nie tylko indywidualne cechy postaci, lecz także pewna wiedza na temat dobrodziejów, co w pełni poświadcza postać Dietmara, który osłania tarczą swoją twarz, a jednocześnie podejmuje walkę wyciągając miecz. Inskrypcja na tarczy brzmi: DITMARVS COMES OCCISVS, (Hrabia Dietmar, którego zabito). Hrabia ukazany jest tu w decydującym momencie tuż przed jego śmiercią. Inskrypcja na tarczy Syzza von Schwarzburg-Käfernburg SYZZO COMES DO jest tłumaczona w kilku wersjach, jako hrabia Turyngii, lub hrabia Syzzo, dobroczyńca (DONOR). Dobroczyńca trzyma przepasany miecz do góry, ponad ramionami, co może charakteryzować go jako sędziego. Być może osoba ta odnosi się także do patrona katedry św. Pawła. Wilhelm von Camburg przyjmuje nietuzinkowe upozowanie, zakrywając w płaszczu zaciśniętą prawą pięść, lewą ręką swobodnie podtrzymuje wsparty na ziemi miecz i tarczę, która ma najlepiej zachowaną dekorację malarską i inskrypcję o treści WILHELMVS COMES VNVS FUNDATORVM. Kolejny dobroczyńca - THIMO DE KISTERICZ, QVI DEDIT ECCLESSIAE SEPTEM VILLAS (Thimo von Kistritz, który podarował (naumburskiemu) kościołowi siedem wiosek) ukazany jest w stanie gniewu, kierując jednoznacznie wzrok w stronę Ekkeharda, który zlecił zamordowanie (1034) hrabiego Dytryka, ojca Thima. Artysta ukazał żądzę zemsty na mordercy.

W miejscu szczególnie wyróżnionym – przejściu z przęsła do strefy ołtarzowej stoją dwie pary - dobrodziejów, którym towarzyszą żony. I tak przy ścianie północnej stoją Ekkehard II i jego żona Uta, vis a vis starszy brat Hermann z Regelindą.

Wielokrotnie i różnorodnie interpretowani Ekkehard i Uta jako przedstawiciele arystokracji ubrani są w wytworne kostiumy z ozdobnymi broszami i innymi elementami biżuterii. Książę trzyma tarczę lekko z boku, ostentacyjnie pokazuje owinięty pasem tkaniny miecz na znak, że ma władzę ustanawiania i wykonywania prawa. Jego twarz ukazuje władcę w sile wieku, nieco otyłego lecz energicznego; przedstawienie sugeruje, iż jest osobą zdecydowaną i mającą realną władzę. Uta, która w dobie romantyzmu i nacjonalizmu postrzegana była jako ideał Niemki, ukazana została jako osoba szlachetna i piękna, lecz sprawia wrażenie podobnie jak jej małżonek osoby wyniosłej, pewnej siebie, wysoko nobilitowanej arystokratki. W sposób ostentacyjny podnosi owiniętą płaszczem prawicę, zakrywając lekko prawy policzek, dając do zrozumienia iż jest niezależna, także od Ekkeharda. Wraz z innymi "wizytówkami" średniowiecznej sztuki Rzeszy, m.in. Jeźdźcem Bamberskim i Lwem Brunszwickim – postać Uty jest "ikoniczna" – wielokrotnie i w sposób różnorodny obrazowana i popularyzowana w niemieckiej sztuce, literaturze i przedmiotach codziennego użytku głównie XIX i XX w.

Naprzeciwko stoją Herman i Regelinda. Margrabia ma odkrytą głowę, rozpuszczone włosy o dynamicznych lokach. W przeciwieństwie do Ekkeharda, ukazanego tu jako wojownika i władcę, Hermann wygląda na osobę nastawioną pokojowo. Miecz ukrywa pod tarczą; widoczne są tylko rękojeść, jelec oraz dolna część pochwy. Tarczę zdobi ozdobny ornament, nie zachowała się niestety inskrypcja. Paradoksem jest nadanie młodszemu od Hermana Ekkehardowi rysów osoby wiekowo starszej. W obituariach starszy brat Hermann jest wspomniany tylko jako dobrodziej i canonicus, zaś Ekkehardowi artysta nadał rysy osoby znaczącej, władcy. Starszego z braci cechuje rycerskość w wydaniu dworskim, tenże spogląda na swoją małżonkę. Regelinda została ukazana tu jako dama dworu. W przeciwieństwie do Uty na jej twarzy rysuje się wyraz radości, podobnie jak żona Ekkeharta twarz ma ściśle okrytą welonem i na głowie ma ozdobną książęcą koronę. W rękach trzyma swój płaszcz o plastycznie ukształtowanych fałdach. Postać Regelindy należy do najsłynniejszych poloników w sztuce europejskiej. Znana w literaturze popularnej jak również naukowej jako "śmiejąca się Polka", Regelinda była drugą córką księcia i króla Bolesława Chrobrego, która wyszła za Hermana w 1022. Piastówna kieruje swój wzrok i uśmiech nie tylko ku małżonkowi (głowa lekko skierowana ku Hermanowi) i innym dobrodziejom (zwłaszcza Ekkehartowi i Ucie), lecz także ku wszystkim wiernym i obecnym w chórze.

Kiedy duchowieństwo Naumburga przed połową XIII stulecia ponad dawną fundacją Ekkeharda zdecydowało wznieść zachodni chór i udekorować go figurami dobrodziejów, od śmierci fundatorów minęło ponad 150–200 lat. Trzy wspomniane źródła wspominają o postaciach, jednakże bez szczegółów, które miały stać się podstawą nadania postaciom daleko idącej indywidualizacji. Co więcej, nic nie wiadomo na temat domniemanego mauzoleum mieszczącego się we wcześniejszej świątyni, a w zachowanych wcześniejszych dziełach o charakterze sepulkralnej wizerunki nie odznaczają się aż tak daleko idącą indywidualizacją.

O wykonaniu takiego programu ikonograficznego w zachodnim chórze katedry zadecydowały istotne w historii Rzeszy aspekty jak lokalność, silne poczucie wartości historycznej i żywy kult dobrodziejów, którzy byli założycielami Naumburga i jego głównej świątyni. Niewątpliwie figury dobrodziejów są plastycznym odzwierciedleniem dokumentu biskupa Dietmara II i nawiązują do rzekomych nagrobków mieszczących się w istniejącej wcześniej kolegiacie Ekkeharda. Duchowieństwo i kapituła kolegiaty, którą wyburzono na rzecz chóru zachodniego katedry potrzebowało rekompensaty i właściwego uhonorowania dawnych dobrodziejów. Chór zachodni stał się swego rodzaju memorium, wyodrębnioną strefą katedry przeznaczoną do specjalnego kultu zmarłych, celebrowano tu pamięć o zmarłych przodkach i dobrodziejach świątyni. Niewykluczone iż podobną funkcję pełnił chór wschodni, gdzie spoczywa biskup Dietmar II. Nie zachowały się dziś figury zdobiące służki; ocalały jedynie ozdobne baldachimy o formach architektonicznych.

Witraże

W oknach zachowały się witraże, które poza oknami zachodnim i południowo-zachodnim (wykonane w XIX w.) są datowane na połowę XIII stulecia. Charakteryzują się bogatą dekoracją ornamentalną i roślinną. Pośrodku owalów umieszczono pojedynczo lub parzyście postaci świętych patronów katedry - Piotra i Pawła, kolejnych Apostołów, Męczenników (m.in. Szczepana, Sebastiana, Wawrzyńca, Wincentego, Maurycego, nadto Doktorów Kościoła, Dziewic i innych niewiast (m.in. Katarzynę, Barbarę, Marię Magdalenę, Elżbiety Węgierskiej). W trzech środkowych oknach znajdują się również alegorie czterech cnót kardynalnych, oraz innych cnót m.in. Caritas (miłość), Misericordia (miłosierdzie), Patientia (cierpliwość) etc. Poruszono tu wątek zwycięstwa nad złem, poprzez zestawienie postaci z ich adwersarzami np. u stóp św. Piotra ukazano Szymona Maga, św. Paweł upokarza Nerona, zaś św. Jan Domicjana. Cnoty zestawiono z przywarami (np. Pax i Discordia, Sapientia i Insapientia, Spes i Desperatio) Od strony stylistycznej witraże charakteryzują się ekspresyjnymi układami konturów, zarysów cech fizjonomicznych i kostiumów. Układy fałdów szat są kanciaste, łamane i dynamiczne. Wszystkie te cechy są charakterystyczne dla stylu zygzakowatego związanego z tzw. gotykiem alternatywnym, rozpowszechnionym w zachodniej i środkowej Europie na przełomie XIII-XIV stulecia.