Charles Dickens
Boz
Ilustracja
Imię i nazwisko urodzenia

Charles John Huffam Dickens

Data i miejsce urodzenia

7 lutego 1812
Landport

Data i miejsce śmierci

9 czerwca 1870
Gadshill

Zawód, zajęcie

pisarz

Faksymile
Charles Dickens (1812-1870)
Charles Dickens z córkami

Charles John Huffam Dickens, wym. /tʃɑrlz dʒɒn ˈhʌf əm ˈdɪk ɪnz/[1], pseudonim Boz (ur. 7 lutego 1812 w Landport koło Portsmouth, zm. 9 czerwca 1870 w Gadshill koło Rochester w hrabstwie Kent[2]) – angielski powieściopisarz[3]. Uznawany za najwybitniejszego przedstawiciela powieści społeczno-obyczajowej w drugiej połowie XIX w. w Anglii.

Życiorys

Był synem urzędnika admiralicji. Jego ojciec został w 1824 roku uwięziony za długi, przez co rodzina popadła w nędzę. Dickens musiał wówczas podjąć pracę zarobkową, początkowo w fabryce pasty do butów, a później jako urzędnik sądowy.

Zdobył pewne wykształcenie i w 1832 roku zaczął pracować jako sprawozdawca parlamentarny oraz dziennikarz w londyńskich dziennikach liberalno-reformatorskich. W tym okresie zaczął pisać pierwsze, publikowane w czasopismach, szkice, wydane jako Szkice Boza (Sketches by Boz 1836, wydanie polskie 1955). Po sukcesie Klubu Pickwicka zajął się przede wszystkim twórczością literacką. Dickens odwiedził Amerykę dwa razy – w latach 1842 i 1868.

Ilustracja wypadku w Staplehurst, zamieszczona w llustrated London News

9 czerwca 1865 roku, wracając z Paryża wraz z Ellen Ternan przeżył katastrofę kolejową w Staplehurst. Siedem pierwszych wagonów spadło z żelaznego mostu, który był wówczas w naprawie. Jedynym wagonem, który pozostał na torze, był wagon pierwszej klasy, którym podróżował Dickens. Opuszczając wagon, zorientował się, że zostawił w nim rękopis powieści „Nasz wspólny przyjaciel” i wrócił po niego. Doświadczenie z tragedii w Staplehurst oraz informacje o katastrofie w tunelu Clayton wykorzystał później, pisząc opowiadanie „The Signal-Man”[4].

18 kwietnia 1869 roku w Chester, podczas podróży z odczytami po Anglii, Szkocji i Irlandii, Dickens dostał pierwszego udaru mózgu[5]. 22 kwietnia 1869 roku zemdlał w Preston i lekarz nakazał mu przerwać podróż[6].

Akt zgonu Charlesa Dickensa

Drugiego udaru Dickens doświadczył 8 czerwca 1870 roku w swoim domu w Gads Hill Place, po całodziennej pracy nad powieścią „Tajemnica Edwina Drooda”. Nie odzyskał przytomności i zmarł następnego dnia.

Twórczość

W licznych powieściach dał wyraz wrażliwości na niesprawiedliwość, krzywdę społeczną i bezduszność praw wobec ludzi ubogich. Realistyczny i drobiazgowy opis środowisk społecznych (mieszczańskich, biedoty miejskiej) zespalał z romantyczną atmosferą baśniowości i liryzmem. Stał się kronikarzem życia ówczesnego Londynu. Często utrwalał postacie dziwaków i ekscentryków o rysach karykaturalno-groteskowych. Dickens operował szeroką skalą humoru, często o zabarwieniu satyrycznym.

Powieści

  • Klub Pickwicka (The Posthumous Papers of the Pickwick Club, 1836–1837)
  • Oliver Twist (Oliver Twist; or, The Parish Boy’s Progress, 1837–1838, wydanie polskie 1846)
  • Nicholas Nickleby (The Life and Adventures of Nicholas Nickleby, 1838–1839, wydanie polskie 1847)
  • Zegar Mistrza Humphreya (Master Humphrey’s Clock, 1840, wydanie polskie 2020)
  • Magazyn osobliwości (The Old Curiosity Shop, 1840–1841)
  • Barnaba Rudge (Barnaby Rudge: A Tale of the Riots of Eighty, 1841)
  • Marcin Chuzzlewit (The Life and Adventures of Martin Chuzzlewit, 1843–1844)
  • Dombey i syn (Dealings with the Firm of Dombey and Son: Wholesale, Retail and for Exportation, 1846-1848)
  • David Copperfield (The Personal History, Adventures, Experience and Observation of David Copperfield the Younger of Blunderstone Rookery, 1849–1850, wydanie polskie 1889)
  • Samotnia (Bleak House, 1852–1853)
  • Ciężkie czasy (Hard Times – For These Times, 1854, wydanie polskie 1866)
  • Mała Dorrit (Little Dorrit, 1855–1857, wydanie polskie 1925)
  • Opowieść o dwóch miastach (A Tale of Two Cities, 1859)
  • Wielkie nadzieje (Great Expectations, 1860–1861, wydanie polskie 1868)
  • Nasz wspólny przyjaciel (Our Mutual Friend, 1864–1865)
  • Tajemnica Edwina Drooda (The Mystery of Edwin Drood, 1870, wydanie polskie 2010, niedokończona)

Opowieści wigilijne

(łączne wydanie polskie 1958)

  • Opowieść wigilijna (A Christmas Carol, 1843)
  • Dzwony (The Chimes: A Goblin Story of Some Bells that Rang an Old Year Out and a New Year In, 1844)
  • Świerszcz za kominem (The Cricket on the Hearth. A Fairy Tale of Home, 1845)
  • Bitwa o życie (The Battle of Life: A Love Story, 1846)
  • Nawiedzony (The Haunted Man and the Ghost’s Bargain, A Fancy for Christmas-Time, 1848)

Inne

  • Szkice Boza (Sketches by „Boz”, 1836, wydanie polskie 1955)
  • Notatki z podróży, inny tytuł Zarysy Ameryki (American Notes for General Circulation, 1842)
  • Życie Pana Jezusa (The Life of Our Lord, 1849, wydane w 1935)
  • Wiadomość z morza (A Message from the Sea, 1860, wydanie polskie 2020; współautorzy Wilkie Collins, Charles Alston Collins)
  • Przedstawiciel niehandlowy (The Uncommercial Traveller, 1860–1869, wydanie polskie 1955)

Adaptacje filmowe

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ Wymowa imienia i nazwiska. [w:] dictionary.com [on-line]. [dostęp 2021-05-28]. (ang.).
  2. ↑ Dickens Charles, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2017-11-22].
  3. ↑ Charles Dickens, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2018-09-04] (ang.).
  4. ↑ Peter Ackroy: Dickens. Londyn: Sinclar-Stevenson, 1990, s. 959–961. ISBN 1-85619-000-5.
  5. ↑ Claire Tomalin: Charles Dickens: A Life. 2011, s. 377.
  6. ↑ Peter Ackroy: Dickens. Londyn: Sinclar-Stevenson, 1990, s. 1043–1044. ISBN 1-85619-000-5.

Bibliografia

  • Gilbert Keith Chesterton: Charles Dickens. Warszawa: Wydawnictwo „Alfa”, 1929.

Linki zewnętrzne

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.