Bhāratīya Nau Senā
Godło
Godło marynarki
Państwo

 Indie

Siły zbrojne

Indyjskie Siły Zbrojne

Data utworzenia

15 sierpnia 1947

Prefiks

INS

Bandera

Motto

May the Lord of the Oceans be auspicious unto us

Najwyższe dowództwa
Cywilne

Ministerstwo Obrony

Wojskowe

Nowe Delhi

Indian Navy (dewanagari: भारतीय नौ सेना, Bhāratīya Nau Senā) – indyjska marynarka wojenna, jeden z rodzajów indyjskich sił zbrojnych odpowiedzialny za prowadzenia działań bojowych na Oceanie Indyjskim. Obecnie liczy 55 tysięcy personelu, dysponuje ponad 100 okrętami, w tym lotniskowcem oraz własnym lotnictwem (Indian Naval Air Arm) liczącym ponad 200 statków powietrznych, w tym dodanymi do uzbrojenia w 2010 myśliwcami pokładowymi MiG-29K.

Historia

Bandera 2001-2004
Bandera 1950-2001
Bandera 1937-1950

Marynarka w Indiach funkcjonowała pod różnymi nazwami od 1612 roku (na rzecz Kompanii Wschodnioindyjskiej) kolejno pod nazwami East India Company's Marine, Bombay Marine, Her Majesty's Indian Navy, Her Majesty's Indian Marine, a od 2 października 1937 do 26 stycznia 1950 jako Royal Indian Navy pod brytyjską banderą (od 15 października 1947 niezależnie od imperium brytyjskiego, a przedrostek w nazwach okrętów zmieniono z HMIS na INS). W ramach podziału dotychczasowej floty w 1947 między niepodległe Royal Indian Navy i Royal Pakistan Navy okręty rozdzielono na korzyść Indii w ilości: fregaty 2-2, slupy 4-3, korwety 3-1, trałowce 9-3, trawlery 4-2, tankowce 1-0, badawcze 1-0. W swojej niepodległej historii nadal wykorzystywała brytyjskie okręty, w późniejszym czasie produkowane na licencji. Najważniejszym okrętem kupionym w ramach uczestnictwa we Wspólnocie Brytyjskiej był lekki lotniskowiec typu Majestic przyjęty do służby 4 kwietnia 1961 pod nazwą INS „Vikrant” (R11). W dniach 18–19 grudnia 1961 marynarka brała udział w odbiciu kontrolowanych przez Portugalczyków enklaw na Półwyspie Indyjskim i w czasie krótkich walk o Goa zatopiono portugalską fregatę. Z kolei podczas wojny z Pakistanem w 1965 roku silniejsza marynarka indyjska była nieprzygotowana, kierując wcześniej najbardziej wartościowe okręty do remontu, i działała asekuracyjnie, nie przeszkadzając stronie pakistańskiej i nie wywierając wpływu na losy wojny[1].

Wnioski z wojny z Pakistanem oraz znaczny wzrost siły Indonezji spowodował konieczność dalszego wzmocnienia floty Indii, w tym wprowadzenia na uzbrojenie okrętów podwodnych. Ponieważ Wielka Brytania odmówiła sprzedaży nowoczesnych jednostek, Indie przeorientowały się na ZSRR jako dostawcę uzbrojenia i od drugiej połowy lat 60. zaczęły wprowadzać na uzbrojenie w dużej liczbie nowe okręty radzieckie[2]. W ramach pierwszej partii od 1966 Indie nabyły cztery okręty podwodne projektu 641 (oznaczenie zachodnie Foxtrot), pięć małych fregat proj. 159 (Petya), dwa okręty desantowe polskiej budowy proj. 771 (Polnocny) oraz kilka patrolowców i okrętów pomocniczych[2]. Zamówiono następnie pierwsze okręty rakietowe − osiem kutrów projektu 205 (Osa)[2]. Okręty te brały udział w wojnie z Pakistanem w 1971[3]. Następnie większość okrętow wojennych sprowadzono z ZSRR (obecnie z Rosji) lub wyprodukowano w ramach transferu technologii. Wyjątkiem jest długa seria fregat, pochodnych brytyjskiego typu Leander, produkowanych w Indiach, używanych od 1972, kolejno sześć typu Nilgiri (modernizowanych w latach 80.), trzech typu Godavari od 1983 oraz trzech typu Brahmaputra od 2000. W planach odmłodzenia i wzmocnienia floty do 2020 marynarka powinna wzbogacić się o jeden rosyjski i do dwóch rodzimych lotniskowców, trzy indyjskie niszczyciele Kolkata (trzy 15A, planowane są też cztery 15B), dwa kolejne (łącznie sześć) rosyjskich fregat typu Talwar, siedem fregat projektu 17A (zmodernizowany projekt 17/Shivalik) oraz budowanych na francuskiej licencji sześć okrętów podwodnych typu Scorpène. Incydentem w czasie pokoju było zatonięcie w 1990 roku fregaty „Andaman”, pociągające 15 ofiar[2]. W 1997 roku wycofano ze służby lotniskowiec INS „Vikrant”, a w marcu 2017 roku ostatecznie wycofano lotniskowiec „Viraat”[4]. W 2013 roku po wieloletniej przebudowie w Rosji wszedł do służby lotniskowiec INS „Vikramaditya” – obecny okręt flagowy[5]. W 2022 roku do służby wszedł pierwszy nowy lotniskowiec zbudowany w Indiach – INS „Vikrant”, lecz osiągnięcie przez niego gotowości przewidywane jest na koniec 2023 roku[6].

W latach 1988–1992 marynarka indyjska dzierżawiła od ZSRR dla celów badawczych pierwszy atomowy okręt podwodny („Chakra” projektu 670), następnie w 2011 roku wydzierżawiono od Rosjan na okres dziesięciu lat atomowy okręt podwodny projektu 971, noszący tę samą nazwę[7]. W roku 2015 rozpoczęto negocjacje w sprawie dzierżawy kolejnego okrętu podwodnego o napędzie jądrowym[8]. Jednocześnie trwa budowa pięciu rodzimych atomowych podwodnych nosicieli rakiet balistycznych (SSBN) typu Arihant, z których pierwszy rozpoczął służbę pod indyjską banderą w 2016 roku, a drugi w roku kolejnym[9]. W 2005 roku zawarto porozumienie na zakup 6 klasycznych okrętów podwodnych typu Scorpène, lokalnie nazywanych Kalvari, a w 2015 roku poinformowano o możliwości zamówienia dodatkowych 6 okrętów[10][11].

W dniu 11 maja 2016 roku odbyła się uroczystość zakończenia eksploatacji samolotów pokładowych Sea Harrier przez lotnictwo marynarki wojennej Indii[12]. W 2009 roku podpisano umowę na zakup 8 samolotów patrolowych Boeing P-8I Poseidon, wszystkie weszły do służby do 2015 roku[13][14]. W lipcu 2016 roku podpisano umowę na zakup dodatkowych 4 samolotów patrolowe Boeing P-8I Poseidon. Mają one zastąpić Tu-142[15][16][17][18]. W kwietniu 2017 roku wycofano ze służby wszystkie samoloty patrolowe Tu-142[19][20].

Organizacja

Flota podzielona jest na trzy dowództwa, każde jest dowodzone przez flagmana w randze wiceadmirała. W dowództwach zachodnim i wschodnim działają także komodorzy floty podwodnej. Andamany i Nikobary podlegały pod zjednoczone dowództwo wszystkich rodzajów sił zbrojnych w Nowym Delhi, gdzie znajduje się też główne dowództwo marynarki, ale w 2013 archipelagi przejęła marynarka[21].

  • Western Naval Command (WNC, dowództwo zachodnie) w Mumbaju,
  • Eastern Naval Command (ENC, dowództwo wschodnie) w Visakhapatnam
    • desantowiec typu Austin INS Jalashwa (okręt flagowy), niszczyciele Rajput, fregaty Talwar
    • INS Virbahu, Visakhapatnam – baza okrętów podwodnych Kilo, niszczyciele Rajput, fregaty Shivalik
    • INS Varsha – tajna baza dla atomowych okrętów podwodnych, obecnie Indie posiadają jedynie INS Chakra
  • Southern Naval Command (SNC, dowództwo południowe) w Koczin
    • INS Venduruthy, Koczin
    • INS Dweeprakshak, Kavaratti
    • odpowiedzialna za szkolenie, m.in. INS Tir, patrolowce Sukanya
    • baza lotnicza INS Rajali (Arakkonam Naval Air Station) z Tu-142, Ił-38,śmigłowce
  • Far Eastern Naval Command (FENC, dawniej Andaman and Nicobar Command, dowództwo archipelagu Andamarów i Nikobarów) w Port Blair
    • INS Jarawa, Port Blair – patrolowce Car Nicobar i Trinkat, desantowce Mark 3 i Północny-C/D
    • INS Kardip, Kamorta
    • INS Baaz, Wielki Nikobar – baza lotnicza, Do 228

Okręty

W czynnej służbie

[22][23],

Typ Zdjęcie Okręty Wejście do służby Wyporność (t) Długość (m)'
Lotniskowce (1)
Rosja Kiev INS Vikramaditya INS Vikramaditya (R33) 16 listopada 2013[5] 45 400 283,1
Okręty podwodne (14)
Rosja Akula II INS Chakra INS Chakra (S71) 2012 10 500 111,7
Indie Arihant INS Arihant INS Arihant (S73)
INS Arighat (S74) (+2)		 2016- 6000 111
Rosja Sindhughosh (Kilo) INS Sindhurakshak INS Sindhughosh (S55)
INS Sindhudhvaj (S56)
INS Sindhuraj (S57)
INS Sindhuvir (S58)
INS Sindhuratna (S59)
INS Sindhukesari (S60)
INS Sindhukirti (S61)
INS Sindhuvijay (S62)
INS Sindhushastra (S65)		 1986-2000 3076 72,6
Niemcy
Indie Shishumar (Typ 209/1500)		 INS Shishumar (S44)
INS Shankush (S45)
INS Shalki (S46)
INS Shankul (S47)		 1986-1994 1850 64,4
Niszczyciele (10)
Indie Kolkata (Projekt 15A) INS Kolkata (D63)[24]
INS Kochi (D64)[25]
INS Chennai (D65)[26]		 2014-2015 6800 163
Indie Delhi (Projekt 15) INS Mysore INS Delhi (D61)
INS Mysore (D60)
INS Mumbai (D62)		 1997-2001 6200 163
Rajput (Projekt 61ME) INS Ranvijay INS Rajput (D51)
INS Rana (D52)
INS Ranjit (D53)
INS Ranvir (D54)
INS Ranvijay (D55)		 1980-1988 4974 147
Fregaty (14)
Indie Shivalik (Projekt 17) INS Satpura Shivalik (F47)
INS Satpura (F48)
INS Sahyadri (F49)		 2010-2012 6200 142,5
Rosja Talwar (Projekt 11356) INS Talwar INS Talwar (F40)
INS Trishul (F43)
INS Tabar (F44)
INS Teg (F45)
INS Tarkash (F50)
INS Trikand (F51)		 2003-2013 4035 124,8
Indie Brahmaputra
(Projekt 16A)		 INS Brahmaputra INS Brahmaputra (F31)
INS Betwa (F39)[27][28]
INS Beas (F37)		 2000-2004 3850 126,4
Indie Godavari
(Projekt 16)		 INS Godavari INS Ganga (F22)
INS Gomati (F21)		 1985-1988 3850 126,4
Korwety (24)
Indie Kora (Typ 25A) INS Kulish INS Kora (P61)
INS Kirch (P62)
INS Kulish (P63)
INS Karmuk (P64)		 1998-2004 1500 91,1
Indie Khukri (Typ 25) INS Kuthar' INS Khukri (P49)
INS Kuthar (P46)
INS Kirpan (P44)
INS Khanjar (P47)		 1989-1991 1350 91,1
Indie Veer
(Tarantul I)		 INS Nirbhik 1INS Veer (K40)
INS Nirbhik (K41)
INS Nipat (K42)
INS Nishank (K43)
INS Nirghat (K44)
INS Vibhuti (K45)
INS Vipul (K46)
INS Vinash (K47)
INS Vidyut (K48)
INS Nashak (K83)
INS Prabal (K92)
INS Pralaya (K91)		 1987-2002 455 56
Abhay (Pauk II) INS Abhay (P33)
INS Ajay (P34)
INS Akshay (P35)
INS Agray (P36)		 1989-1991 589 57
Okręty desantowe-doki (19)
Stany Zjednoczone Austin INS Jalashwa INS Jalashwa (L41) 2007 16 590 173,7
Indie Shardul INS Shardul INS Shardul (L16)
INS Kesari (L15)
INS Airavat (L24)		 2007-2009 5665 120
Indie Magar INS Magar INS Magar (L20)
INS Gharial (L23)		 1987-1997 5665 120
Polska Kumbhir (Typ Polnocny-D) INS Kumbhir INS Cheetah (L18)
INS Mahish (L19)
INS Guldar (L21)
INS Kumbhir (L22)		 1985-1986 1150 83,9
Polska Nicobar (Typ B-561)[29] INS Nicobar
INS Andaman		 1998-2000 19 000 157
Indie Mahe (MK.8/MK.3) L34-L39 1980-1987 90 24,6
Indie Mk IV[30][31][32] L51-L58 830 ok. 63
Trałowce/Niszczyciele min (8)
Pondicherry
(Typ 266)		 INS Kozhikode (M71) INS Alleppey (M65)
INS Ratnagiri (M66)
INS Karwar (M67)
INS Cannanore (M68)
INS Cuddalore (M69)
INS Kakinanda (M70)
INS Kozhikode (M71)
INS Konkan (M72)		 1980-1988 804 61
Okręty patrolowe (33)
Indie Saryu[33][34][35] INS Saryu INS Saryu (P56)
INS Sunayna (P57)
INS Sumedha (P 58)		 2013- 2215 105
Indie Car Nicobar[36][37][38][39][40][41] INS Cheriyam INS Tihayu (T93)
INS Tillanchang (T92)
INS Tarmugli (T91)
INS Car Nicobar (T69)
INS Chetlat (T70)
INS Kora Divh (T71)
INS Cheriyam (T72)
INS Cankaraso (T73)
INS Kondul (T74)
INS Kalpeni (T75)
INS Kabra (T76)
INS Koswari (T77)
INS Karuva (T78)		 2015
2009-2011		 325 48,9
IndieKorea Południowa Sukanya INS Suvarna INS Sukanya (P50)
INS Subhadra (P51)
INS Suvarna (P52)
INS Savitri (P53)
INS Sharada (P55)
INS Sujata (P56)		 1989-1993 1890 101
Izrael Super Dvora Mk II FAC T-84 T80-T86 1998-2006 60 25,4
Okręty zaopatrzeniowe (11)
Włochy Deepak INS Shakti INS Deepak (A50)
INS Shakti (A57)		 2011 27 500 175
Rosja Jyoti INS Jyoti INS Jyoti (A58) 1996 35 900 178
Indie Aditya INS Aditya INS Aditya (A59) 2000 24 612 172
Okręty hydrograficzne (9)
Indie Sandhyak INS Darshak INS Sandhayak (J18)
INS Nirdeshak (J19)
INS Nirupak (J14)
INS Investigator (J15)
INS Jamuna (J16)
INS Sutlej (J17)
INS Darshak (J20)
INS Sarvekshak (J22)		 1981-2002 1929 87,8
Okręty badawcze (1)
Okręty szkolne (4)
Indie INS Tir (A86) 1986 3200 105
Indie Żaglowce INS Tarangini INS Varuna
INS Tarangini
INS Sudarshini		 1981
1997
2011		 420
513
b/d		 54
Holowniki (16)
Okręty pomocnicze (10)

Wycofane

Lekkie lotniskowce

Okręty podwodne

  • Typu Charlie (projektu 670)
    • ex K-43, INS Chakra (S71): 1985-1991
  • Typu Foxtrot (projektu 641), podtyp Kalvari
    • INS Kalvari (S23): 1967–1996
    • INS Khanderi (S22): 1968–1989
    • INS Karanj (S21): 1969–2003
    • INS Kursura (S20): 1969–2001 (muzeum)
  • Typu Foxtrot (projektu 641), podtyp Vela
    • INS Vela (S40): 1973–2010
    • INS Vagir (S41): 1973–2001
    • INS Vagli (S42): 1974–2010
    • INS Vagsheer (S43): 1974–1997
  • Typu Kilo (projektu 877EKM), podtyp Sindhughosh
    • INS Sindhurakshak (S63): 1997–2013 (zatonął[42])

Krążowniki lekkie

Niszczyciele eskortowe

  • Typu R
    • ex HMS Rotherham (H09), INS Rajput (D141): 1949-1976
    • ex HMS Raider (H15), INS Rana (D115): 1949-1976
    • ex HMS Redoubt (H41), INS Ranjit: 1949-1979
  • Typu Hunt II
    • INS Godavari (D92), ex ORP Ślązak (L26): 1953-1976
    • INS Gomati (D93), ex HMS Lamerton (L88): 1953-1975
    • INS Ganga (D94), ex HMS Chiddingfold (L31): 1953-1975

Slupy wojenne

  • Typu Black Swan
    • HMIS/INS Sutlej (U95): 1941-1978
    • HMIS/INS Jumna (U95): 1941-1968
    • HMIS/INS Narbada (U95): 1943-1948 (do Pakistanu jako PNS Jhelum)
    • HMIS/INS Godavari (U95): 1943-1948 (do Pakistanu jako PNS Sind)
    • HMIS/INS Kistna (U95): 1943-1981
    • HMIS/INS Cauvery (U95): 1943-1977

Fregaty

  • Typu River
    • ex HMS Bann (K256), HMIS/INS Tir (K256): 1945–1977
    • ex HMCS Kokanee (K419), HMIS Bengal (K419): 1950–?
    • ex HMCS Waskesiu (K330), HMIS Hooghly (K330): 1950–?
    • RIN używała łącznie 8 fregat River.
  • Typu Blackwood (typ 14)
    • INS Khukri (F149): 1958–1971 (zatopiona przez pakistański okręt podwodny)
    • INS Kirpan (F144): 1959–1978 (do Indian Coast Guard)
    • INS Kuthar (F146): 1959–1978 (do Indian Coast Guard)
  • Typu Leopard (typ 41)
  • Typu Nilgiri (licencyjne Leander)
    • INS Nilgiri (F33): 1972–1996
    • INS Himgiri (F34): 1974–2005
    • INS Udaygiri (F35): 1976–2007
    • INS Dunagiri (F36): 1977–2010
    • INS Taragiri (F41): 1980–2013
    • INS Vindhyagiri (F42): 1981–2012 (zatonął w 2011)
  • Typu Godavari
    • INS Godavari (F20): 1983–2015

Korwety

  • Typu Flower II
    • 3 okręty w RIN, ostatni zwrócono RN w 1947
  • Typu Bathurst (oryginalnie jako trałowce)
    • HMIS/INS Bengal (J243): 1942–1960
    • HMIS/INS Bombay (J249): 1942–1960
    • HMIS/INS Madras (J237): 1942–1960
    • HMIS/INS Punjab (J239): 1942–1949 (do Pakistanu)
  • Typu Petya III (projektu 159), podtyp Arnala[2]
    • INS Arnala (P68): 1972–1999
    • INS Androth (P69): 1972–1999
    • INS Anjadip (P73): 1972–2003
    • INS Andaman (P74): 1972–1990 (zatonął 21 sierpnia 1990)
    • INS Amini (P75): 1974–2002
    • INS Kamorta (P77): 1968–1991
    • INS Kadmatt (P78): 1968–1992
    • INS Kiltan (P79): 1969–1987
    • INS Kavaratti (P80): 1969–1986
    • INS Katchall (P81): 1969–1986
    • INS Amindivi (P83): 1974–2001

Kutry rakietowe

  • Typu Osa II (projektu 205), podtyp Chamak
    • INS Prachand (K90): 1976–1999
    • INS Pralaya (K91): 1976–2001
    • INS Pratap (K92): 1976–1996
    • INS Prabal (K93): 1976–1999
    • INS Chapal (K94): 1976–2005
    • INS Chamak (K95): 1976–2005
    • INS Chatak (K96): 1977–2005
    • INS Charag (K97): 1977–1996

Trałowce

  • Typu Bangor
    • HMCarnaticIS Baluchistan (J182): 1942–1947 (do Pakistanu)
    • HMIS/INS Carnatic (J199): 1942–1949
    • HMIS/INS Kathiawar (J155): 1942–1948
    • HMIS/INS Khyber (J190): 1942–1949
    • HMIS/INS Kumaon (J164): 1942–1949
    • HMIS/INS Rohilkand (J180): 1943–1963
    • HMIS/INS Bihar (J247): 1944–1949
    • HMIS/INS Malwa (J55): 1945–1948 (do Pakistanu jako PNS Peshawar)
    • HMIS/INS Orissa (J200): 1942–1949
    • HMIS/INS Oudh (J245): 1943–1948 (do Pakistanu jako PNS Dacca)
    • HMIS/INS Rajputana (J197): 1942–1961
  • Typu Mahé
    • INS Mahé (M83): 1983–2006
    • INS Malvan (M84): 1983–2003
    • INS Mangrol (M85): 1983–2004
    • INS Malpe (M86): 1984–2006
    • INS Mulki (M87): 1984–?
    • INS Magdala (M88): 1984–2002
  • Typu Pondicherry
    • INS Pondicherry (M61): 1978–2007
    • INS Porbandar (M62): 1978–2007
    • INS Bedi (M63): 1979–2009
    • INS Bhavnagar (M64): 1979–2009
    • INS Ratnagiri (M66) : 1980–2012

Desantowe

  • Typ Północny-A (projekt 771)
    • INS Gharial: 1966–?
    • INS Guldar: 1966–?
  • Typ Północny-C (projekt 773I), podtyp Ghorpad[43]
    • INS Ghorpad (L14): 1974–2008
    • INS Kesari (L15): 1975–1999
    • INS Shardul (L16): 1975–1997
    • INS Sharabh (L17): 1976–2011

Patrolowe

  • Typu Sukanya
    • INS Sarayu (P54): 1991–2000 (sprzedany Sri Lance)

Inne

  • HMIS Investigator: 1934–1951 (badawczy)
  • ex SS Empire Bairn, INS Chilka: 1948–1976 (tankowiec)
  • INS Darshak: 1964–1990 (badawczy)
  • INS Amba (A54): 1968–2006 (Tender okrętów podwodnych)
  • INS Nistar (Okręt ratowniczy okrętów podwodnych)

Lotnictwo marynarki

Samolot Producent Typ Wersja Liczba Uwagi

MiG-29		 Rosjamyśliwiec pokładowyMiG-29K
MiG-29KUB		37
8

Boeing P-8 Neptun		 Stany Zjednoczonemorski samolot patrolowyP-8I8

Ił-38		 Rosjamorski samolot patrolowyIł-38SD5

Dornier Do 228		 Niemcy
 Indie		transportowyDo 228-101
Do 228-201		1
19

HAL Dhruv		 Indieśmigłowiec użytkowy8

Westland Sea King		 Wielka Brytaniaśmigłowiec pokładowySea King 42B ZOP
Sea King 42C SAR		13
5
Sikorsky SH-3 Sea King Stany ZjednoczoneZOPUH-3H6

Aérospatiale SA 316 Alouette III		 Indieśmigłowiec użytkowySA 316B
SA 319		30
25

Ka-25		 Rosjaśmigłowiec pokładowy3

Ka-28		 RosjaZOP10W sierpniu 2016 roku Ministerstwo obrony Indii poinformowało o modernizacji 10 śmigłowców Ka-28 (eksportowe oznaczenie Ka-27) przeznaczonych do zwalczania okrętów podwodnych, zakupionych w latach 1980.[44]
Ka-31 Helix-B Rosjawczesnego ostrzegania14W 2015 roku zakłady KumAPP dostarczyły Indiom dwa pierwsze wyremontowane śmigłowce Ka-31.[45]

HAL HJT-16 Kiran		 IndieszkolnyMk.II8

HAL HPT-32 Deepa		 Indieszkolny8
IAI Heron IzraelBSL12
IAI Searcher IzraelBSLMk.II18

Przypisy

  1. ↑ Krzysztof Kubiak. Lekcja 1965 roku. Działania morskie podczas drugiej wojny pakistańsko-indyjskiej. „Morze, Statki i Okręty”. 9/2008, s. 18-19, wrzesień 2008. Magnum X. ISSN 1426-529X.
  2. 1 2 3 4 5 Krzysztof Kubiak. Zatonięcie fregaty Andaman. „Morze, statki i okręty”. 3-4/2017. XXII (179), s. 52-57, marzec-kwiecień 2017. Magnum X. ISSN 1426-529X.
  3. ↑ G. M Hiranandani, Transition to Triumph: History of the Indian Navy, 1965-1975, New Delhi: Lancer Publishers, 2000, s. 109, 174-181, ISBN 1-897829-72-8, OCLC 44603776.
  4. ↑ Łukasz Golowanow: Indyjska marynarka pożegnała Viraata. konflikty.pl, 7 marca 2017. [dostęp 2017-03-07].
  5. 1 2 INS Vikramaditya już indyjski. Agencja Lotnicza Altair, 16 listopada 2013. [dostęp 2017-02-16].
  6. ↑ Michał Gajzler. Vikrant wchodzi do służby. „Nowa Technika Wojskowa”. 10/2022, s. 56, październik 2022. Magnum-X.
  7. ↑ Russia to hand over India nuclear sub by year-end. The Times of India, 2 lipca 2011.
  8. ↑ Łukasz Golowanow: Rosja wydzierżawi Indiom drugi atomowy okręt podwodny. Konflikty.pl, 10 lutego 2016.
  9. ↑ Marek Dąbrowski. Podwodni władcy dalekiej Azji. „Nowa Technika Wojskowa”. 7/2018, s. 81-82, lipiec 2018. ISSN 1230-1655..
  10. ↑ SCORPENE DLA INDII DOPIERO W 2016?
  11. ↑ KOLEJNE SCORPENE DLA INDII
  12. ↑ POŻEGNANIE INDYJSKICH SEA HARRIERÓW
  13. ↑ Indie kupiły samoloty ZOP
  14. ↑ PIERWSZA ESKADRA P-8I
  15. ↑ Indie kupują armaty przeciwlotnicze i kolejne Poseidony. defence24.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-07-20)].
  16. ↑ INDIE ZAMAWIAJĄ KOLEJNE P-8I
  17. ↑ Indie: Miliard dolarów za cztery kolejne samoloty P-8I Neptune. defence24.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-10-10)].
  18. ↑ Kolejne Indyjskie P-8I w 2020
  19. ↑ Indie wycofały z linii Tu-142M
  20. ↑ Indie: Boeingi zastąpią patrolowe Tupolewy. defence24.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-04-12)].
  21. ↑ DDP pod kontrolą marynarki wojennej Indii.
  22. ↑ Surface Ships In Service, indiannavy.nic.in
  23. ↑ Sub-Surface Ships In Service, indiannavy.nic.in
  24. ↑ INS KOLKATA ODEBRANY
  25. ↑ INS KOCHI W LINII
  26. ↑ INS CHENNAI W LINII
  27. ↑ INS BETWA PRZECIWKO PIRATOM
  28. ↑ WYPADEK INS BETWA W STOCZNI
  29. ↑ Nicobar Class Transport Ship
  30. ↑ PIERWSZA BARKA DESANTOWA MK IV
  31. ↑ WODOWANIE L57
  32. ↑ WODOWANIE OSTATNIEJ BARKI DESANTOWEJ PROJ. MK. IV
  33. ↑ INS SARYU PRZYJĘTY DO SŁUŻBY
  34. ↑ KOLEJNY SARYU W SŁUŻBIE
  35. ↑ DWUSETNY OKRĘT OD GSL
  36. ↑ INDIE WODUJĄ KOLEJNE PATROLOWCE
  37. ↑ INS TARMUGLI W LINII
  38. ↑ KOLEJNY CAR NICOBAR PRZEKAZANY
  39. ↑ INS TIHAYU W LINII
  40. ↑ INS TILLANCHANG ODEBRANY
  41. ↑ INS Tillanchang w linii
  42. ↑ Łukasz Ryniec: Indie utraciły okręt podwodny. Konflikty.pl. [dostęp 2013-09-05].
  43. ↑ Polnochny Class.. bharat-rakshak.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-03-17)].
  44. ↑ MODERNIZACJA INDYJSKICH KA-28
  45. ↑ PIERWSZE INDYJSKIE KA-31 PO REMONCIE
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.