1. Reforma cenowa

Zakładała urealnienie cen zaopatrzeniowych w stosunku do cen światowych. W 1982 zastosowano drastyczne podwyżki cen detalicznych, w tym największe 241% na żywność oraz 171% na opał i energię (1.02.82), które spowodowały spadek realnej siły nabywczej ludności o 30%. Wprowadzono także nowy system cen (Ustawa z dn. 26.02.1982 o cenach, Dz.U. z 1982 r. nr 7, poz. 52):

• urzędowe – regulowane przez Radę Ministrów (udział towarów: 1982 = 35%, 1983 = 45%, 1984 = 47%, 1987 = 45%),

• regulowane – ustalane przez sprzedawców na podstawie administracyjnie określonych zasad, przede wszystkim na podstawie kosztowej powiększonej o określoną stawkę narzutu ok. 10% (udział towarów: 1982 i 1983 = 15%, 1984 = 3%, 1987 = 2%),

• umowne – także ustalane w oparciu o kryterium kosztowe jednak według mniej precyzyjnych reguł niż w przypadku cen regulowanych; przewidziano możliwość czasowo zamrożenia tych cen przez Radę Ministrów (udział towarów: 1982 = 50%, 1983 = 40%, 1984 = 50%, 1987 = 53%).

Pomimo dużych podwyżek cen, w pierwszych latach reformy znacznie poszerzono zakres reglamentacji towarów konsumpcyjnych oraz ograniczono normy przydziałów w stosunku do 1981:

• cukier (08.1976 – 11.1985) – od października 1981 norma 2 kg dla dzieci, kobiet karmiących i w ciąży, pozostałe osoby – 1,5 kg miesięcznie.
• mięso i przetwory (04.1981 – 08.1989) – od stycznia 1982 zlikwidowano przydziały dla rolników i ich rodzin z pow. 0,5 ha ziemi, obniżono normę podstawową z 3,7 kg do 2,3 kg, norma minimalna = 0,5 kg (dla dzieci do 11 miesięcy), maksymalna = 7 kg (dla górników); od grudnia 1982 norma podstawowa = 2,5 kg; w kolejnych latach częściowo przywrócono normy dla rolników.
• mąka pszenna, płatki zbożowe, kasza, ryż (05.1981 – 03.1985) – od 1982 1 kg mąki miesięcznie + 2,5 kg przetworów zbożowych kwartalnie.
• tłuszcze zwierzęce i roślinne (lokalnie 05.1981 – 06.1985) – olej roślinny do 04.1982; margaryna 0,75 kg dla wszystkich; smalec 1–2 kg – górnicy, 0,25 kg – dzieci i młodzież, masło – od 1982 norma podst. = 0,5 kg, niemowlęta 0,25 kg miesięcznie.
• słodycze: czekolada i wyroby czekoladowane (04.1981 – 03.1988) 100-200 g miesięcznie – kobiety w ciąży, dzieci i młodzież; cukierki (08.1981 – 04.1983) – 0,25 kg miesięcznie dla wszystkich.
• używki: alkohol (04.1981 – 03.1983) – 0,5 l wódki miesięcznie, z możliwością zamiany na słodycze lub kawę; papierosy (08.1981 – 03.1983) – od 1982 wszyscy dorośli 12 paczek miesięcznie (górnicy tylko 10), z możliwością zamiany na słodycze.
• proszek do prania (od 09.1981) 300-500 g miesięcznie na osobę; mydło (10.1981 – 02.1983) 0,5 – 2 kawałki miesięcznie,
• paliwa silnikowe (04.1982 – 01.1989).

Doraźnie, w różnych okresach i lokalizacjach reglamentowano artykuły dla niemowląt (mleko w proszku, wata, oliwka) oraz żółty ser, cytrusy, buty, odzież, dywany, artykuły piśmienne, przemysłowe.

2. Reforma centrum gospodarczego

Nie zrealizowano planowanego przejęcia przez Sejm roli najwyższego organu władzy, zasadniczej likwidacji dominującego systemu ministerstw branżowych z podległymi im zjednoczeniami i przedsiębiorstwami, ani istotnych zmian w funkcjonowaniu systemu bankowego oraz urzędów centralnych m.in. Komisji Planowania.

3. Usamodzielnienie i samorządność zakładów pracy

Tzw. „trzy S” – Samodzielność, Samorządność, Samofinansowanie. Realizowane z wyłączeniem przedsiębiorstw o podstawowym znaczeniu dla gospodarki narodowej, tj. 1400 przedsiębiorstw państwowych (20% ogółu). W tych zakładach rząd wybierał władze oraz narzucał ceny urzędowe – stąd były one permanentnie deficytowe. Pozostałe zakłady miały stale ograniczaną samodzielność m.in. poprzez realizację przepisów stanu wojennego, zamówienia rządowe, obligatoryjny lub dobrowolny udział w zrzeszeniach (powstały 44 obligatoryjne i 140 dobrowolnych do roku 1983) które de facto odtworzyły siatkę dawnych zjednoczeń, szeroko rozbudowane i restrykcyjne kontrole zewnętrzne, stosowanie centralnej reglamentacji w obrocie surowców, wyrobów i dewiz (w sumie do zrzeszeń przystąpiło 93% przedsiębiorstw).

Odsetek centralnie rozdzielanych materiałów: 1978 = 90%, 1982 = 70%, 1984 = 60%, 1985 = 50%, 1986 = 45%, 1987 = 35%.

Od 1982 eksporterzy mogli odkupić po kursie urzędowym część swoich wpływów eksportowych na sfinansowanie importu niezbędnego do produkcji (udział takiego importu wzrósł z 2,7% w 1982 do 13% w 1986). Od stycznia 1987 zastąpiono to systemem rachunków odpisów dewizowych (ROD), w których można było zatrzymać do 20% wpływów z eksportu. Od maja 1987 środki takie mogły być obracane za pośrednictwem banku BRE – zrealizowany obrót w tym roku to 8,5 mln USD.

4. Nowy system podatkowy

Zakładał upowszechnienie i ujednolicenie podatków, w rzeczywistości kontynuowano dotychczasowy skomplikowany system.

Podatki dla jednostek gospodarki uspołecznionej:

• podatek obrotowy (stawka podst. = 10%, mat. budowlane = 5%, art. luksusowe = 25%, samochody importowane 70%); w 1988 obowiązywało już 400 stawek,

• podatek od funduszu płac – 20% podstawy,

• podatek od zysku – progresywny w zależności od stopy rentowności: podatek 0% dla rent do 5%, 40% dla rent. 5-10%, 50% dla rent. 10-15%, 60% dla rent. 15-20%, 70% dla rent. 20-25%, 80% dla rent. 25-30% i 90% dla rent. ponad 30%,;od 1984 zastąpiono podatkiem liniowym = 60% który w 1985 podniesiono do 65%,

• podatek stabilizacyjny (Ustawa budżetowa z 6.07.1982) od pozostałości zysku przekraczającego 10% kosztów po odliczeniu podatku dochodowego i rat kredytu: 30% dla zysku 10-25% kosztów i 40% dla zysku ponad 25%,

• podatek od wzrostu funduszu płac – naliczany według bardzo skomplikowanych reguł, w 1986 zastąpiony podatkiem od ponadnormatywnych wynagrodzeń,

• podatek od nieruchomości – 2% wartości nieruchomości,

• składka na ubezpieczenie społeczne – do połowy 1982 = 25% podstawy opodatkowania wynagrodzenia, w II połowie 1982 = 33%, a od 1.01.1983 = 43%,

• fundusze (w ciężar kosztów): socjalny, mieszkaniowy i postępu technicznego

Pozarolniczy sektor prywatny:

• podatek progresywny (lipiec 1983): od 20% dla kwoty dochodu ponad 160 tys. zł rocznie (poniżej brak podatku) do 85% ponad 4 mln zł dochodu (łącznie 8 progów),

Przedsiębiorstwa zagraniczne:

• nowo powstałe – 3-letnie zwolnienie, a później 50% podatku + sprzedaż 50% nadwyżki dewiz (eksport – import); od sierpnia 1983 wprowadzono progresję do 80% (w 1985 do 85%).

Stosowano szereg skomplikowanych ulg podatkowych np. z tytułu przyrostu eksportu lub za eksport do wybranych krajów. W 1983 skorzystało z ulg 59% zakładów.

5. Dotacje i kredyty

Jednym z podstawowych celów reformy było samofinansowanie przedsiębiorstw państwowych. Ponieważ władze uznały, że zakłady nie są jeszcze gotowe na taką operację, przewidziano system dotacji i dopłat. Wprowadzono dotacje przedmiotowe do towarów i usług oraz podmiotowe na sfinansowanie środków, obrotowych, niektórych funduszy oraz strat zakładów państwowych. Udział dotacji dla zakładów państwowych w wydatkach budżetu państwa wzrósł z 27,5% w 1983 do 29,7% w 1986. Oprócz środków z budżetu, przedsiębiorstwa państwowe były także zasilane pieniądzem kredytowym o realnie ujemnym oprocentowaniu (1982 = -49,0%, 1983 = -8,7%, 1984 = -7,9%, 1985 = -8,1%).

6. Obciążenia gospodarki

W utajnionych dokumentach dotyczących reform (plan 3-letni 1983–1985) silnie akcentowano zwiększenie wydatków zbrojeniowych i produkcji na cele wojskowe. Według ustaleń londyńskiego Instytutu Studiów Strategicznych wydatki militarne PRL w latach 1981–1985 wzrastały średnio o 14% rocznie (na bazie wydatków z 1981 szacowanych na 5,5 mld USD – o sile nabywczej odpowiadającej ok. 11,5 mld USD z roku 2005). W 1983 wydatki na obronę szacowano na 8,3% ówczesnego PKB Polski.