Achates (H12)
Ilustracja
HMS "Achates" po przebudowie na niszczyciel eskortowy
Klasa

niszczyciel

Typ

A

Historia
Stocznia

John Brown & Company, Clydebank

Położenie stępki

11 września 1928

Wodowanie

4 października 1929

 Royal Navy
Wejście do służby

27 marca 1930

Zatopiony

31 grudnia 1942

Dane taktyczno-techniczne
Wyporność

standardowa: 1350 t
pełna: 1747 t

Długość

98,5 m

Szerokość

9,8 m

Zanurzenie

3,7 m

Napęd
3 kotły, 2 turbiny Parsonsa o łącznej mocy 34 000 KM, 2 śruby
Prędkość

35,25 węzłów

Zasięg

4800 Mm przy 15 w

Uzbrojenie
4 działa 120 mm (4xI)
2 działka 40 mm plot (2xI)
8 wt 533 mm (2xIV)
6 bg (stan początkowy)
Załoga

138

HMS Achates – brytyjski niszczyciel typu A z lat 30. XX wieku. Brał udział w II wojnie światowej, podczas której został zatopiony 31 grudnia 1942 przez niemieckie okręty w bitwie na Morzu Barentsa. Nosił znak taktyczny H12.

Budowa i modernizacje

"Achates" należał do pierwszego typu brytyjskich standardowych niszczycieli z lat 30. (grupy typów A-I). Został zamówiony 6 marca 1928 w ramach programu budowy z 1927 roku, w stoczni John Brown w Clydebank (wraz z HMS "Acasta"). Stępkę pod jego budowę położono 11 września 1928, kadłub wodowano 4 października 1929[1]. Budowę ukończono 11 lutego 1930, po czym okręt wcielono do służby w marynarce brytyjskiej Royal Navy 27 marca 1930[2].

Cena (bez uzbrojenia) wynosiła ok. 220 783 funtów szterlingów[3]. Nazwa pochodziła od żołnierza Achatesa z mitologii greckiej.

Uzbrojenie okrętu początkowo odpowiadało innym niszczycielom typu A. Główne uzbrojenie artyleryjskie stanowiły cztery armaty kalibru 120 mm, rozmieszczone po dwa na dziobie i rufie, w superpozycji. Do obrony przeciwlotniczej służyły dwa automatyczne działka 40 mm Vickers Mark II (tzw. pom-pom) na platformie między kominami. Na śródokręciu niszczyciel posiadał dwa poczwórne aparaty torpedowe kalibru 533 mm. Uzbrojenie przeciwpodwodne było słabe, gdyż stanowiło je sześć bomb głębinowych w trzech zrzutniach na rufie[4].

Około wiosny 1940, podobnie jak na innych brytyjskich niszczycielach, zamieniono na nim drugi poczwórny aparat torpedowy na działo przeciwlotnicze 76 mm i wzmocniono uzbrojenie przeciwpodwodne do 2 miotaczy i 1 zrzutni bomb głębinowych z ok. 30-40 bombami (salwa z 5 bomb). Najpóźniej wtedy zamontowano stację hydrolokacyjną Asdic[5].

Podczas remontu na przełomie 1941/1942 przebudowano okręt na niszczyciel eskortowy, montując zamiast pierwszego i czwartego działa 120 mm (pozycje A i Y) miotacz rakietowych bomb głębinowych Hedgehog Mk.I na dziobie i 4 miotacze i 2 zrzutnie bomb głębinowych z zapasem 50-70 bomb na rufie (salwa z 10 bomb)[5]. Zdemontowano mało skuteczne działo plot 76 mm i zamieniono 2 działka 40 mm na 4 skuteczniejsze Oerlikon 20 mm na platformie między kominami i skrzydłach nadbudówki dziobowej. Zamontowano radar typ 286M na maszcie i typ 271 zamiast dalocelownika na nadbudówce dziobowej oraz namiernik emisji radiowych wysokiej częstotliwości U-Bootów HF/DF na pylonie zamiast masztu rufowego[5].

Służba

Początkowo "Achates" służył w 3. Flotylli Niszczycieli (3rd Destroyer Flotilla) na Morzu Śródziemnym. 4 kwietnia 1932 miał drobną kolizję z bliźniaczym HMS "Active" pod Saint-Tropez[6]. W 1937 był remontowany w Devonport, po czym pozostał na wodach brytyjskich. Od listopada 1937 do czerwca 1938 wchodził w skład 1. Flotylli Przeciwpodwodnej (1st A/S Flotilla), a następnie na krótko w skład 6. Flotylli Okrętów Podwodnych w Portland[6].

W początkowym okresie II wojny światowej, od sierpnia 1939 "Achates" działał w składzie 36. Dywizjonu 18. Flotylli Niszczycieli Dowództwa Portsmouth[7], a następnie od lipca 1940 w 16. Flotylli Niszczycieli subdowództwa Harwich. W listopadzie 1940 wszedł w skład 4. Grupy Eskortowej[6] w Greenock. 2 listopada 1940, w osłonie konwoju OB 237, brał udział w ataku na niemiecki okręt podwodny U-31, zatopiony ostatecznie przez HMS "Antelope"[8]. Podczas służby konwojowej, kilkakrotnie ratował rozbitków z zatopionych statków. Od kwietnia 1941 działał w ramach 3. Flotylli Niszczycieli Home Fleet (Floty Metropolii) z bazy Scapa Flow, wraz z głównymi siłami tej Floty[9]. W dniach 22-24 maja 1941 eskortował brytyjskie okręty liniowe HMS "Hood" i "Prince of Wales" w pierwszej fazie poszukiwań pancernika "Bismarck", a później od 26 maja eskortował do bazy w Rosyth uszkodzonego "Prince of Wales" (w samym starciu z "Bismarckiem" niszczyciele nie wzięły udziału z powodu konieczności uzupełnienia paliwa na Islandii)[10].

25 lipca 1941 o godz. 2.58 "Achates" wszedł na brytyjską minę na południowy wschód od Islandii. Wybuch urwał dziób okrętu łącznie z działem A, zginęło 63 marynarzy, a 25 zostało rannych[6]. Mimo to, okręt utrzymał się na wodzie i wyszedł z pola minowego o własnych siłach, po czym został odholowany przez niszczyciel HMS "Anthony" do Seidisfjordu. 7 sierpnia 1941 po prowizorycznych naprawach okręt wyszedł na holu, lecz na skutek sztormu musiał zawinąć na Wyspy Owcze. Ostatecznie do Wielkiej Brytanii dotarł 24 sierpnia. Remont, połączony z przebudową na niszczyciel eskortowy, trwał do 13 marca 1942[11].

W nowej roli głównie operował eskortując konwoje w Arktyce, m.in. pod koniec maja 1942 eskortował konwój PQ-16, udzielając pomocy medycznej polskiemu ORP "Garland"[2]. 5 lipca 1942 "Achates" został przydzielony do Specjalnego Dywizjonu Eskortowego w Greenock, jednakże w październiku i listopadzie brał udział w osłonie konwojów operacji Torch (lądowania w Afryce Północnej)[6].

31 grudnia 1942 "Achates" eskortował konwój arktyczny JW51B do ZSRR, który został zaatakowany przez niemieckie okręty z krążownikiem ciężkim "Admiral Hipper", w wyniku czego doszło do bitwy na Morzu Barentsa. "Achates" stawiał zasłonę dymną wokół statków konwoju, lecz znalazł się pod ostrzałem krążownika i otrzymał trzy trafienia pociskami kalibru 203 mm, w tym trafienie w mostek[6]. Po zakończeniu starcia, uzbrojony trawler "Northern Gem" usiłował podjąć próbę holowania, lecz była ona nieskuteczna. Około godz. 13 "Achates" zatonął w rejonie pozycji 73°03′N 3°42′E/73,050000 3,700000. Trawler uratował 81 osób[6], pozostali członkowie załogi zginęli, w tym dowódca Arthur Johns, który został pośmiertnie wyróżniony wymienieniem w rozkazie (MID)[12].

Za służbę HMS "Achates" otrzymał 5 wyróżnień bitewnych battle honours: Atlantyk 1940-42, operacja przeciw pancernikowi Bismarck 1941 - północna Afryka 1942 - Arktyka 1942 - bitwa na Morzu Barentsa 1942[2].

Dowódcy podczas II wojny św:

  • 3 września 1939 - sierpień 1940: Lt Cdr R.J. Gardner[7]
  • 10 sierpnia 1940 - luty 1941: Lt Cdr William Jocelyn[12]
  • 10 marca 1942 - 21 lipca 1942: Lt Cdr/Cdr André Tait[13]
  • 21 lipca 1942 - 31 grudnia 1942: Lt Cdr Arthur H.T. Johns†[12]

Dane

Uzbrojenie:

  • Początkowe (1930-1940)
    • 4 działa 120 mm Mk.IX L/45 na podstawach Mk.XIV (4xI)
    • 2 działka automatyczne plot 40 mm Vickers Mk.II (2xI)
    • 4 karabiny maszynowe 7,7 mm Lewis
    • 8 wyrzutni torped 533 mm w poczwórnych aparatach QR.III (2xIV)
    • 3 pojedyncze zrzutnie bomb głębinowych (6 bomb)
  • 1942
    • 2 działa 120 mm Mk.IX na podstawach Mk.XIV (2xI)
    • 4 działka automatyczne plot 20 mm Oerlikon (4xI)
    • 4 wyrzutnie torped 533 mm w aparacie QR.III (1xIV)
    • miotacz bomb głębinowych Hedgehog Mk.I
    • 4 miotacze i 2 zrzutnie bomb głębinowych (50-70 bomb)

Wyposażenie

  • 3-metrowy dalmierz MQ.1
  • dalocelownik DDS (do 1942)
  • hydrolokator Asdic
  • radar Typ 286M (od 1942)
  • radar Typ 271 (od 1942)
  • namiernik wysokiej częstotliwości HF/DF (od 1942)
  • trał TSDS (do 1940)

Przypisy

  1. ↑ English 1993 ↓, s. 15.
  2. 1 2 3 Geoffrey B Mason, HMS ACHATES (H 12) - A-class Destroyer w serwisie naval-history.net [dostęp 11-11-2010]
  3. ↑ English 1993 ↓, s. 15 podaje cenę za oba okręty 441 566 funtów.
  4. ↑ Daszjan 2003 ↓.
  5. 1 2 3 Morozow 1997 ↓, s. 10, 16.
  6. 1 2 3 4 5 6 7 English 1993 ↓, s. 17-18.
  7. 1 2 Don Kindell, ROYAL NAVY SHIPS, SEPTEMBER 1939 [dostęp 15-11-2010]
  8. ↑ Wojciech Holicki: Zdarzyło się 70 lat temu (3). Do dwóch razy sztuka w: Morze, Statki i Okręty 3/2010, s. 43
  9. ↑ Don Kindell, ROYAL NAVY SHIPS, 1 July 1941, Part 1 of 2, NAVAL EVENTS, April 1941, Part 2 of 2 [dostęp 15-11-2010]
  10. ↑ Don Kindell, NAVAL EVENTS, MAY 1941, Part 2 of 2 [dostęp 15-11-2010]
  11. ↑ Don Kindell, NAVAL EVENTS, JULY 1941, Part 2 of 2 [dostęp 15-11-2010]
  12. 1 2 3 Royal Navy (RN) Officers 1939-1945 [dostęp 14-11-2010]
  13. ↑ Royal Navy (RN) Officers 1939-1945 [dostęp 14-11-2010]

Bibliografia

  • John English: Amazon to Ivanhoe. British Standard Destroyers of the 1930s. Kendal: World Ship Society, 1993. ISBN 0-905617-64-9. (ang.).
  • A. Daszjan. Korabli Wtoroj mirowoj wojny. WMS Wielikobritanii. Czast 2 (Корабли Второй мировой войны. ВМС Великобритании. Часть 2). „Morskaja Kollekcja”. 5/2003, 2003. (ros.). 
  • M. Morozow (red.): A. Daszjan: Britanskie esmincy w boju. Czast 3 (Британские эсминцы в бою. Часть 3). 1997. ISBN 5-88711-054-6. (ros.).
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.