Gubernia sankt-petersburska
Санкт-Петербургская губерния
gubernia
1708–1927
Herb
Herb
Państwo

 Imperium Rosyjskie

Siedziba

Sankt Petersburg

Populacja
• liczba ludności


2 112 033
(1897)

Położenie na mapie
Położenie na mapie

Gubernia sankt-petersburska (ros. Санкт-Петербургская губерния) – historyczna jednostka administracyjna Rosji, gubernia ze stolicą w Sankt Petersburgu, obejmująca tereny na północnym zachodzie europejskiej części Imperium Rosyjskiego.

Nazwa

Jako jedna z ośmiu guberni, na które Piotr I Wielki podzielił państwo rosyjskie w 1708 roku powstała gubernia ingermanlandzka (ze stolicą w Szlisselburgu), nazwana tak od używanej wtedy nazwy Ingermanlandia na określenie Ingrii (po rosyjsku nazywanej też Iżora). W związku z rozwojem Petersburga, gubernia ingermanlandzka w 1710 r. została przekształcona w sankt-petersburską (ros. Санкт-Петербургская губерния) poprzez zmianę nazwy i przeniesienie siedziby władz gubernialnych.

Później konsekwentnie przemianowywano gubernię wraz ze zmianami nazwy jej stolicy:

  • w 1914 na piotrogrodzką (ros. Петроградская губерния),
  • w 1924 na leningradzką (ros. Ленинградская губерния).

Administracja

Na czele guberni stał gubernator. W latach 1719–1781 gubernia dzieliła się na 11 prowincji (z wojewodami na czele), prowincje dzieliły się na dystrykty (z komisarzami ziemskimi), w miastach wprowadzono magistraty o kompetencjach sądowych i administracyjnych[1]. W 1727 zlikwidowano dystrykty i w ich miejsce utworzono ujezdy. Caryca Katarzyna II Wielka odebrała gubernatorom władzę sądowniczą oraz nadzór nad wojskiem, a na czele ujezdów postawiła isprawników wybieranych przez szlachtę[2].

Obszar

Porównanie obszaru guberni petersburskiej (w granicach z 1914) (kolor różowy) i obecnego obwodu leningradzkiego (kolor szary)

Obszar guberni petersburskiej częściowo pokrywał się z obecnym obwodem leningradzkim. W związku ze zmianami w podziale terytorialnym Rosji kilkakrotnie zmieniały się granice i powierzchnia guberni.

Demografia

Spis przeprowadzony w Rosji w roku 1897 wykazał, że gubernie zamieszkiwało 2 112 033. Według spisu podział narodowościowy przedstawiał się następująco[3]:

  • Rosjanie (w spisie jako Rosjanie występowali też Ukraińcy i Białorusini) – 1 741 395 (82,4%),
  • Finowie – 130 413 (6,1%),
  • Estończycy – 64 116 (3%),
  • Niemcy – 63 457 (2,9%),
  • Polacy – 45 009 (2,1%),
  • Żydzi – 16 061 (0,75%),
  • Łotysze – 10 251 (0,47%),
  • Inni – 41 331 (2,28%).

Ludność guberni w ujezdach według deklarowanego języka ojczystego 1897[4]

Ujezd Rosjanie Finowie Estończycy Niemcy Polacy Żydzi Iżorowie Łotysze Ukraińcy Tatarzy Szwedzi Litwini
Gubernia ogółem 81,9% 6,2% 3,0% 3,0% 2,1% 0,8% 0,6% 0,5% 0,4% 0,3% 0,2% 0,2%
Gdowski 88,9% 0,2% 10,5% 0,2% … … … … … … … …
Łuski 91,7% … 3,6% 0,7% 0,7% 0,4% 0,5% 1,3% … … … …
Nowoładoski 99,1% 0,1% 0,1% … … 0,1% … 0,3% … … … …
Peterhofski 67,7% 13,2% 6,2% 2,4% 1,9% 0,9% 4,7% 0,6% 1,0% 0,4% 0,2% 0,1%
Sankt-Petersburski 85,4% 2,9% 1,0% 4,0% 2,8% 0,9% … 0,5% 0,4% 0,4% 0,4% 0,3%
Carskosiolski 65,5% 25,7% 2,5% 2,1% 1,9% 0,5% … 0,4% 0,5% 0,2% … 0,2%
Szlisselburski 55,3% 39,3% 1,7% 1,8% 0,6% 0,3% … 0,3% 0,1% … … …
Jamburski 50,9% 14,2% 21,9% 2,6% 0,9% 0,8% 7,8% 0,2% … … … …

Według rosyjskiego spisu z 1897 roku, w guberni umiejętność czytania i pisania posiadało 62% ludności powyżej 9 roku życia[5].

Od 1914 gubernia piotrogrodzka, od 1924 – gubernia leningradzka. Gubernia leningradzka istniała do 1 sierpnia 1927 r., kiedy została zlikwidowana postanowieniem Prezydium WCIK.

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ I. Jaworski, Zarys powszechnej historii państwa i prawa. Historia ustroju i źródeł prawa, Warszawa 1978, s. 222–223.
  2. ↑ I. Jaworski, op.cit., s. 226–227.
  3. ↑ Demoscope Weekly – Annex. Statistical indicators reference [online], demoscope.ru [dostęp 2017-11-23].
  4. ↑ Pierwszy powszechny spis ludności Imperium Rosyjskiego 1897 – Gubernia sankt-petersburska – ludność według deklarowanego języka ojczystego.
  5. ↑ Rozdział I. Białoruś i jej mieszkańcy w XIX i na początku XX wieku. W: Dorota Michaluk: Białoruska Republika Ludowa 1918–1920. U podstaw białoruskiej państwowości. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2010, s. 48. ISBN 978-83-231-2484-9.

Literatura

  • Ludwik Bazylow: Historia Rosji. Wrocław: Ossolineum, 1985. ISBN 83-04-01593-5.
  • Отечественная история. XIX век. Атлас. Москва: АСТ-Пресс, 1998. ISBN 5-7805-0306-0.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.