| Cottus gobio[1] | |||
| Linnaeus, 1758 | |||
 | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
głowacz białopłetwy | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |||
 | |||
| Zasięg występowania | |||
 | |||
Głowacz białopłetwy[3], głowacz pospolity[4] (Cottus gobio) – gatunek drapieżnej, słodkowodnej ryby skorpenokształtnej z rodziny głowaczowatych (Cottidae).
Występowanie
Europa z wyjątkiem północnej Skandynawii, Włoch, Grecji, Irlandii, Szkocji i południowej części Półwyspu Iberyjskiego. Populacja z północno-wschodniej części zlewiska Adriatyku opisywana była jako odrębny gatunek Cottus ferrugineus – głowacz dalmatyński[5].
Żyje w rwących potokach z czystą, dobrze natlenioną wodą, rzekach i jeziorach z kamiennym lub żwirowo-kamiennym dnem oraz słonawych wodach estuariów dużych rzek. Prowadzi przydenny tryb życia. Większość czasu spędza schowany pod kamieniami. Bardzo czuły na zanieczyszczenie wody i spadki zawartości tlenu.
Opis
Osiąga 10-15(18) cm długości. Ciało krępe, lekko grzbietobrzusznie spłaszczone, zwężające się ku tyłowi, nagie (bez łusek). Szeroka, duża głowa z dużym otworem gębowym w położeniu końcowym oraz wysoko osadzonymi oczami. Dwie płetwy grzbietowe, druga większa i dłuższa, szerokie płetwy piersiowe. Pęcherz pławny szczątkowy, przez co porusza się wyłącznie skokami.
Ubarwienie zmienne, w zależności od środowiska. Osobniki żyjące na jasnym podłożu mają ciało brązowawe, zaś na ciemnym podłożu spotyka się osobniki nawet prawie czarne. Na wszystkich płetwach, z wyjątkiem brzusznych, występują ciemne paski. Płetwy brzuszne białe, pozbawione pasków.
Odżywianie
Żeruje o zmierzchu. Żywi się bezkręgowcami, głównie owadami i skorupiakami[6]. Zdobycz wyszukuje w szczelinach między kamieniami. Wbrew spotykanym w literaturze opiniom ikra i larwy innych ryb nie są podstawowym pokarmem głowacza białopłetwego. Informacje te dotyczą głowacza pręgopłetwego.
Rozród
Trze się w IV i V. Ikra jest zazwyczaj składana na spodniej stronie kamieni, czasem w jamkach na piaszczystym dnie. Samiec wynajduje wśród kamieni odpowiednie miejsce, które samica dokładnie oczyszcza. Jaja są stosunkowo duże (do 2 mm), samiec strzeże ich, zapewniając stały dopływ świeżej natlenionej wody wachlującymi ruchami płetw. Wylęg następuje po około 3 tygodniach.
Ochrona
Gatunek zagrożony w skali europejskiej (kat. LC)[2], ujęty w dyrektywie habitatowej UE. W Polsce objęty częściową ochroną[7][8]. Gatunek umieszczony również w Polskiej czerwonej księdze zwierząt z kategorią NT.
Zobacz też
Przypisy
- ↑ Cottus gobio, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- 1 2 Cottus gobio, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ Krystyna Kowalska, Jan Maciej Rembiszewski, Halina Rolik Mały słownik zoologiczny, Ryby, Wiedza Powszechna, Warszawa 1973
- ↑ G. Nikolski: Ichtiologia szczegółowa. Tłum. Franciszek Staff. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1970.
- ↑ Fritz Terofal, Claus Militz: Ryby słodkowodne. Leksykon przyrodniczy. Henryk Garbarczyk, Eligiusz Nowakowski i Jacek Wagner. Warszawa: Świat Książki, 1997. ISBN 83-7129-441-7.
- ↑ Cottus gobio. (ang.) w: Froese, R. & D. Pauly. FishBase. World Wide Web electronic publication. fishbase.org [dostęp 20 lipca 2013]
- ↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 6 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz. U. z 2014 r., poz. 1348). [dostęp 2014-10-08].
- ↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz. U. z 2016 r., poz. 2183). [dostęp 2017-01-16]..